Праз павышэнне пенсійнага ўзросту выдаткі на дзіця вырастуць на $300 за месяц

Нечаканыя наступствы сацыяльных «рэформаў» ўрада.

Ужо некалькі тыдняў разам з размовамі аб тым, што Беларусі не пазбегнуць павелічэння да 63 гадоў пенсійнага ўзросту для жанчын, падымаецца і тэма перагляду працягласці адпачынку з прычыны догляду дзіцяці — з трох да двух гадоў, піша «Заўтра тваёй краіны».

І хоць з нагоды павышэння ўзросту выхаду на пенсію намеснік міністра працы і сацыяльнай абароны Валерый Кавалькоў заявіў: «Прапановы аб гэтым пытанні цяпер не распрацоўваюцца», народ такія запэўніванні ўспрымае як відавочную прыкмету таго, што будуць падвышаць.

Хто будзе няньчыць дзяцей, калі маладыя мамы стануць на год раней выходзіць на працу, а бабулі, якія цяпер часцей за ўсё прыглядаюць за ўнукамі, пакуль бацькі занятыя, таксама будуць працаваць?

Штогод у Беларусі нараджаецца амаль 100 тысяч дзяцей: у 2017 годзе − 103 тысячы, у 2016-м − 117,7 тысяч, у 2015-м 119,5 тысяч, у 2014-м − 118,5 тысячы. У найбліжэйшай будучыні, паводле прагнозаў дэмографаў, тэндэнцыя застанецца прыкладна такая ж. Аднамомантавая пастанова знізіць адпачынак для догляду дзіцяці на год, можа павялічыць колькасць дзяцей, якія прэтэндуюць на месца ў дзіцячых садах і яслях, на 100 тысяч двухгодак. Замест крыху больш за 400 тысяч дзяцей, якія ходзяць у садкі і яслі цяпер, іх стане блізу 500 тысяч.

Гэта пры тым, што колькасць дашкольных устаноў у краіне кожны год змяншаецца. Хоць дзяржава планавала ў 2017-2020 гадах пабудаваць 57 устаноў амаль на 11 тысяч месцаў, абсталяваць 11 памяшканняў яшчэ на 247 месцаў на першых паверхах шматкватэрных дамоў і ствараць дадатковыя групы для дзяцей ва ўжо дзейных садках.

Колькі каштавацьме новыя дзіцячыя садкі

Абсталяваць дадатковыя месцы ў існых дзіцячых садках будзе досыць складана – і без таго ў абласных гарадах і сталіцы некаторыя дзіцячыя групы выраслі да 30-40 дзяцей. Давядзецца будаваць новыя ўстановы або арандаваць памяшканні пад сады. На 100 тысяч дзяцей спатрэбіцца 500-600 дзіцячых садоў на 150-200 месцаў.

Кошт будаўніцтва аднаго дзіцячага садка на 150 дзяцей можа вагаецца ад 1,3 да 3 мільёнаў даляраў, установа на 240 месцаў каштуе блізу 4 мільёнаў даляраў.

Нават калі разлічыць будаўніцтва 600 новых садоў на 150 дзяцей кожны самым нізкім коштам, дзяржаве трэба вылучыць для гэтага амаль 780 мільёнаў даляраў.

Акрамя гэтага ў мясцовых бюджэтах вырасце артыкул расходаў на забеспячэнне работы новых дашкольных устаноў.

− Пры ўмове досыць масавага з'яўлення камерцыйных дзіцячых садоў, арыентаваных на сярэдні клас, а не на багатых, выдаткі на ўтрыманне аднаго дзіцяці ў такім садзе будуць складаць ад 200 да 300 даляраў за месяц. У дзяржаўным садку гэта будзе 150-200 даляраў на дзіця, − падлічыў эканаміст, кіраўнік праекта «Кошт урада» Уладзімір Кавалкін. − Выдаткі на адное дзіця ўключаюць заробкі выхавальнікаў, адміністрацыйныя выдаткі, звязаныя з кіраваннем садком, падрыхтоўку і арэнду памяшкання.

Гэта значыць праца дзіцячага садка на 150 дзяцей каштуе ад 30 тысяч даляраў за месяц і 360 тысяч даляраў за год.

Ці дапаможа бізнэс?

Дзяржава не зможа самастойна забяспечыць патрэба ў дзіцячых садках, перакананая навуковы супрацоўнік Цэнтра эканамічных даследаванняў BEROC Марыя Акулава. Яна будзе вымушана звярнуцца па дапамогу да бізнэсу, ствараючы інфраструктуру праз дзяржаўна-прыватнае партнёрства і супрацоўніцтва.

— Можна ўводзіць дадатковыя нормы ў абавязанні забудоўнікаў – не ствараць інфраструктуру ўжо пасля стварэння жылых комплексаў, як гэта часта адбываецца, а развязваць пытанне будаўніцтва дзіцячых садоў адразу, — прапануе экспэрт.

Замест здачы ў арэнду ўсяго першага паверха у шматкватэрных дамах, якія будуюцца, можна стымуляваць забудоўшчыкаў і арандатараў адкрываць там невялікі дзіцячы садкі. Калі прадумваць такія варыянты яшчэ на этапе планавання забудовы, гэта істотна знізіць выдаткі на стварэнне дзіцячых садкоў і выдаткі бізнэсу, які захоча адкрыць там дзіцячы сад або цэнтр.

Буйным кампаніям можна прапаноўваць асталёўваць невялікія дзіцячыя сады або цэнтры пры офісах, як гэта робяць заходнія карпарацыі. Прыватныя дзіцячыя сады часцей за ўсё не прыносяць вялікіх даходаў. Дзяржава можа прадумаць варыянты супрацоўніцтва з кампаніямі, каб зацікавіць у адкрыцці больш бюджэтных прыватных садоў і падтрымліваць такія ініцыятывы.

Агулам, экспэрт рэкамендуе вывучыць досвед іншых краін, каб зразумець, як там працуе сістэма дашкольнай адукацыі і што з гэтага можна рэалізаваць у Беларусі.

— Беларусь — не першая краіна, у якой ўзнікае такая праблема. Напрыклад, у Польшчы дзяржава ў свой час на конкурснай аснове давала бізнэсу рознага кшталту субсідыі, стварыла больш гнуткія ўмовы для адкрыцця ясляў і цэнтраў для дзяцей ад 1 года, у выніку даслоўна за пяць гадоў там адбыўся рост прыватных дзіцячых гульнявых клубаў больш чым у 1,5 разы, — каментуе Марыя Акулава.

Ці дапамогуць няні?

Дазволіць сабе няню можа нязначная дзель сем'яў, бо сума заробку няні суадносная з заробкам многіх беларусаў. Паслугіі няні ў сталіцы каштуюць прыкладна ад 600 рублёў, у рэгіёнах яны могуць быць ніжэйшымі. Але амаль палова беларусаў мае за месяц суму да 400 рублёў.

— Каб забяспечыць сябе, няню і нармальнае развіццё дзіцяці, заробак абодвух бацькоў павінен быць вышэйшы за сярэдні, — лічыць Марыя Акулава.

Але дзяржава магла б стымуляваць развіццё інстытута нянь, падаючы непрамую дапамогу сем'ям або супрацоўнічаючы з кампаніямі, якія прапануюць такія паслугі.

— Ва Украіне, якая сутыкнулася з пытаннем, як падняць нараджальнасць, з 2019 года ўвядуць субсідыі на 1,5 тысяч грыўняў (114 рублёў) на аплату паслугі няні. Так дзяржава дапаможа сем'ям, якія ўкладаюць афіцыйную дамову з няняй, − падае прыклад экспэрт.

У Польшчы ўлады дапамагалі тым, што плацілі за нянь унёскі ў сацыяльны фонд за кошт сродкаў з бюджэту. Дзякуючы гэтаму, іх паслугі былі больш таннымі для сем'яў, а няні былі зацікаўлены афармляць афіцыйнае працаўладкаванне.

Правільна распрацаваныя захады, з аднаго боку, дазволяць дзяржаве палепшыць сітуацыю з нястачай дашкольных устаноў з меншым цяжарам для бюджэту, з другога – спрыяць росту нараджальнасці ў гарадах, дзе людзі больш востра сутыкаюцца з праблемай неразвітай інфраструктуры для дашкольнікаў.

Адсутнасць адпаведнай інфраструктуры, наадварот, можа негатыўна адбіцца на пастанове сям'і заводзіць дзяцей. Розныя даследаванні паказваюць, што адным з бар'ераў людзі называюць акурат адсутнасць інфраструктуры, калі паўстае пытанне, ці нараджаць другое і трэцяе дзіця. На пытанне, чаму вы не хочаце нараджаць другое ці трэцяе дзіця, блізу 30% рэспандэнтаў адказваюць, што прычынай таму – адсутнасць дзіцячых садоў, адзначае экспэрт BEROC.