Андрэй Піянткоўскі: У Пуціна засталася апошняя спроба

Крэмль зазнае яшчэ адну паразу на сусветнай арэне.

Пасля дзвюх правальных спробаў захапіць Украіну ў 2014–2016 гадах Крэмль мае намер ажыццявіць трэці і апошні сцэнар – захапіць уладу ва Украіне цалкам падчас выбараў у 2019 годзе. Пры гэтым Уладзімір Пуцін зазнае яшчэ адну паразу на сусветнай арэне.

Пра гэта ў інтэрв'ю "Апострафу" апавёў расейскі палітолаг і публіцыст Андрэй Піянткоўскі.

– Галоўная тэма мінулага тыдня – гэта сустрэча Пуціна і Трампа, паводле вынікаў якой на прэзідэнта ЗША абрынулася абурэнне амерыканцаў. Як Вы думаеце, пасля ўсяго таго, што адбылося, у Трампа ёсць шанцы застацца прэзідэнтам ЗША паводле вынікаў 2018 года?

– Пасля заканчэння года, можа быць, і ёсць шанец, а пасля заканчэння тэрміну – не. Трамп сябе цалкам выкрыў як альбо чалавек не вельмі разумны, альбо вельмі залежны ад Пуціна. Аўтарытэт у палітычным класе ён страціў цалкам, і многія рэспубліканцы выступаюць супраць ягонай палітыкі, перш за ўсё, у дачыненні да Расеі. І гэта вельмі добрая навіна: і для Украіны, і для Расеі таксама.

Напрыклад, у Кангрэсе цяпер разглядаюць праект спецыяльнага закона аб супрацьдзеянні варожым дзеянням Расеі. Там напоўніцу ідзе пашырэнне санкцый у розных галінах. Але тыя самыя рэспубліканцы, якія рэзка не ўхваляюць загадкавае ўгодніцтва Трампа перад Пуціным, цяпер не гатовыя падтрымліваць ідэю ягонага імпічменту.

У любым выпадку, прамежкавыя выбары [у Кангрэс] 6 лістапада ў сутнасці будуць рэферэндумам пра Трампа. Паводле сённяшніх апытанняў, у дэмакратаў вялікія шанцы заваяваць большасць у абедзвюх палатах. Праўда, нязначную (большасць), паколькі ў Трампа застаецца база фанатычных прыхільнікаў, якія будуць яго падтрымліваць пры ўсіх абставінах. Але не таму, што ім падабаецца ягоная палітыка ва Украіне – тут кіруюць іншыя аспекты. Гэта ў асноўным прамысловы працоўны клас, які страчвае сваю працу. Як у Амерыцы зніклі фермеры, гэтак жа там знікаюць і прамысловыя працоўныя. А як поспех Трампа на выбарах, так і ягоная падтрымка цяпер складаюцца ў тым, што ён іх падмануў. Ён ім як бы прапануе ілюзію, так бы мовіць лёгкае тлумачэнне: "Вы страчваеце працу не таму, што так змяніліся тэхналогіі ды развіццё сусветнай эканомікі, а таму, што яе адымаюць праклятыя эмігранты, праклятыя замежнікі, праклятыя дэмакраты, якія пераводзяць вытворчасць у Кітай і так далей". Таму ў яго і застаецца фанатычная база.

Тым не менш рэферэндум пра Трампа будзе 6 лістапада. Хутчэй за ўсё, з невялікім адрывам перамогуць дэмакраты, і тады становішча Трампа будзе вельмі цяжкім. На наступны ж дзень Палата прадстаўнікоў Кангрэсу прагаласуе за пачатак імпічменту. Акрамя таго, Трамп за астатні час можа здзейсніць досыць глупстваў і сам. Вось такая сітуацыя.

– А новая ініцыятыва Крамля наконт рэферэндуму на Данбасе? Амерыканцы ўжо выказалі сваё катэгарычнае меркаванне з гэтай нагоды. Але да чаго гэтая ініцыятыва? Няўжо Пуцін такім спосабам спадзяецца ўпіхнуць акупаваныя тэрыторыі ў склад Украіны на сваіх умовах?

– Амерыканцы адкінулі, і гэта яшчэ раз паказвае, што Трамп ужо нічога не пастанаўляе. Супраць яго ўжо не толькі Кангрэс, але і чальцы ягонага кабінета.

А Пуцін што хацеў, то і даставаў з Трампа ў Хельсінкі. Ганебная прэс-канферэнцыя паказала, што Трамп паддобрываўся перад ім, махаючы хвосцікам. І яшчэ большае абурэнне выклікала запрашэнне Пуціна ў Белы Дом у разгар выбарчай кампаніі.

Увогуле, гэта вельмі добрая для Украіны гісторыя, таму што верх бяруць тыя сілы, якія вельмі пазітыўна ставяцца да Украіны. Нават у асяроддзі Трампа гуляў [Джэймс] Мэціс, а фактычную палітыку ва ўкраінскім напрамку вызначае, артыкулюе і ажыццяўляе не Трамп, а Курт Волкер. І гэтая палітыка вас больш чым задавальняе.

– Але сама ініцыятыва Пуціна пра рэферэндум. Наколькі гэта небяспечна для Украіны?

– Чым яна можа быць небяспечная, калі ўжо мёртвая? Разумееце, самае небяспечнае для Украіны было ў 2015–2016 гадах, калі французы і немцы прыязджалі ў Кіеў, робячы ціск на Раду, на ўрад і на прэзідэнта з патрабаваннямі змяніць Канстытуцыю, зладзіць федэралізацыю Украіны. Тады Пуцін актыўна выкарыстаў сваю інтэрпрэтацыю Менскіх пагадненняў. Ягоная ідэя была ў тым, каб упіхнуць гэтыя акупаваныя тэрыторыі як ракавую пухліну ў цела Украіны, каб раскладаць яе знутры. Але гэта таксама правалілася.

– Напярэдадні выбараў ва Украіне тут усе з асцярогай чакаюць таемнай дзелі Расеі ў палітычным працэсе...

– І гэтая дзель будзе вельмі моцнай. Таму небяспечныя не гульні Пуціна з Данбасам – цяпер ягоная стаўка большая. Яму Данбас ніколі не быў патрэбны, яму ўся Украіна патрэбная. У гэтым і сутнасць ягонай агрэсіі. Таму трэба асцерагацца не ініцыятываў з Данбасам, а актыўнага ўдзелу ў выбарчай кампаніі ва ўсіх сэнсах. У тым ліку ў падтрымцы пэўных кандыдатаў.

Я ўвесь час імкнуся пазбягаць каментароў пра ўнутрыпалітычнае жыццё ва Украіне, паколькі мне гэта не зусім зручна, як грамадзяніну дзяржавы-агрэсара. Але я проста не магу не заўважаць відавочных рэчаў. Напрыклад, усе гэтыя заявы спадарыні Цімашэнкі пра яе новы курс – яны ж нічым не адрозніваюцца ад заявы Медзведчука, які незразумела чаму да гэтага часу не ў турме сядзіць, а з'яўляецца буйным палітычным дзеячам. Спроба падтрымкі прамаскоўскіх кандыдатаў будзе проста велічэзнай.

Але гэта апошняя стаўка Пуціна. Першыя дзве праваліліся. Першая, нагадаю, была "Наваросія", гэта значыць, спробы падняць хваляванні ў 12 абласцях, каб падзяліць Украіну. Калі гэта правалілася, ён прыдумаў ідэю ўпіхнуць Лугандонію (ДНР і ЛНР) ва Украіну. Але і гэтага дамагчыся не атрымалася. А цяпер будзе трэцяя спроба – паспрабаваць узяць уладу ва Украіне цалкам, у працэсе выбарчай кампаніі.

– Пытанне пра Крым. Цяпер у іх вялікія праблемы з пітной вадой. Аж да таго, што ў некаторых раёнах яе проста няма: робяць свідравіны, а вады няма. І ўжо пайшлі размовы, што можа быць атака з тэрыторыі акупаванага паўвострава альбо ж спроба прабіць сухапутны калідор у Крым. Наколькі гэта магчыма ў цяперашняй сітуацыі, бо жыхарам у акупацыі піць хочацца, а па мосце вада асабліва не едзе.

– Прабіць калідор – гэта ваенная эскалацыя, якая выкліча скрышальную рэакцыю Захаду, і Злучаных Штатаў сярод іншых. Гэта новыя, значна больш цяжкія санкцыі. Пуцін усё выдатна разумее і на гэта не пойдзе. Але ён ужо ідзе на тое, каб нейкім чынам палітычнымі сродкамі прымусіць украінскае кіраўніцтва пайсці на кампраміс з той жа вадой. Напрыклад, "дайце ваду, і мы аслабілі блакаду Азоўскага мора". Тым больш што на Азоўскім моры мы бачым не прамую ваенную акцыю, а вельмі сур'ёзны палітычны ціск.

Зноў жа, вяртаючыся да ўнутрыпалітычнай украінскай сцэны, за якой я пільна сачу. У вас жа гучаць галасы, што давайце пойдзем на кампраміс, дамо Крыму ваду і гэтак далей.

– А што ўвогуле азначае блакада Азоўскага мора? Гэта спроба Крамля вынайсці чарговы механізм для шантажу Кіева ці Пуцін хоча зрабіць Азоўскае мора ўнутраным вадаёмам Расеі?

– Гэтым пазбаўляецца сэнс Марыупаля як порта Украіны, і гэта вялікі ўдар у Кіеў. Разумееце, ідзе ж вайна, а мы бачым парадаксальную сітуацыю ў сусветнай гісторыі: расейцы захапілі частку ўкраінскай тэрыторыі, ажыццяўляюць абстрэлы, тэрарыстычныя дзеянні, але прадаўжаюць існаваць дыпламатычныя стасункі, ідзе гандаль. Як ні дзіўна гэта гучыць, але за апошні год вырас таваразварот паміж Украінай і Расеяй. А здавалася б, што з падпісаннем Пагаднення пра асацыяцыю з Еўрапейскім Звязам прэвентуецца эканамічны ўплыў (Расеі).

Усё гэта стварае вялізныя вагары для Пуціна, для ягонага ўплыву на Украіну. І развязанне шматлікіх праблемаў ляжыць не вонкі. Вось часта кажуць, што Захад недастаткова дапамагае. Але я вам скажу як назіральнік з Вашынгтона, што падтрымка Захаду хоць далёка не ідэальная, але нашмат большая, чым мне здавалася ў 2014 годзе. І тут вельмі многае залежыць ад самой Украіны – ад ходу выбарчай кампаніі, ад вынікаў выбараў, ад цвёрдасці ўкраінскага кіраўніцтва. Напрыклад, яно вельмі цвёрда сябе вяло, калі Нямеччына і Францыя хацелі навязаць Кіеву пуцінскую інтэрпрэтацыю Менскіх пагадненняў – федэралізацыю Украіны, а ў сутнасці, яе распад. Гэтая атака была адбітая.

Але ідзе вайна, і вораг выкарыстоўвае ўсе сродкі.

– Як Вы мяркуеце, пасля паспяховага чэмпіянату свету, які ацанілі многія, Пуцін канчаткова адмовіцца ад варыянту развязання пытанняў сілавым шляхам?

– Пуцін цяпер марыць вызваліць Расею ад цяперашніх санкцый. І ён, выкарыстоўваючы неймаверную ў сусветнай гісторыі агентуру, як прэзідэнт ЗША, спрабуе пазбавіцца ад санкцый. І пакуль у яго захоўваецца надзея, ён не пойдзе на ваенны абвастрэнне – гэта не рацыянальна для яго. Тым больш, што яму ўяўляецца магчымасць дасягнуць сваіх мэтаў ва Украіне менш рызыкоўным шляхам, а менавіта, актыўным удзелам у выбарчай кампаніі і падтрымцы тых кандыдатаў, якія гатовыя на кампраміс, а фактычна на здачу ўкраінскай незалежнасці.

– На саміце NATO, які адбыўся 12 ліпеня, былі грозныя заявы Трампа ў гутарцы са Сталтэнбергам. Ён рэзка абвінаваціў Нямеччыну, ды і фактычна ўсю Еўропу ў фінансаванні Расеі. Потым Трамп казаў, што стасункі наладжваюцца...

– Рэч у тым, што Трампа ніхто не падтрымлівае ў самім урадзе ЗША. Таму перш ён кажа нейкія рэчы, якія прыемныя Пуціну, а потым яны не рэалізуюцца.

З іншага боку, у ягонай крытыцы Меркель ёсць і рацыянальнае зерне. Маўляў, калі яна хоча большага ўдзелу Амерыкі ў абароне NATO, у абароне Нямеччыны ад пагрозы расейскай агрэсіі, то чаму яна мільярдамі даляраў падтрымлівае Расею, так горача абараняючы "Паўночную плынь-2". Тут, вядома ж, гуляюць эканамічныя чыннікі.

Але ніколі Нямеччына не будзе бліжэйшай да Расеі, чым да Амерыкі. І мы ж пачалі гутарку з пытання: ці застанецца Трамп да канца года? Дык вось, да канца года, можа быць, і застанецца, але надоўга не застанецца. І гэта выдатна разумеюць і ў Нямеччыне: Трампы прыходзяць і сыходзяць, а атлантычная салідарнасць і блок NATO застаюцца.