29 сакавiка 2024, Пятніца, 10:35
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Прыбыткі беларусаў трапілі ў пастку

19
Прыбыткі беларусаў трапілі ў пастку
КРЫНІЦА: MT5

Рэч у грамадскім уладкаванні.

26 ліпеня стала вядома, што ў Беларусі распрацаваны праект змяненняў у Падатковы кодэкс, згодна з якім акцызы на бензін у 2019 годзе павінны панізіцца на 25%. Аднак паліўныя акцызы – адна з важных частак бюджэту краіны.

Колькі недаатрымае бюджэт Беларусі і як гэта адаб'ецца на ўзроўні жыцця насельніцтва? На пытанні Charter97.org адказвае эканаміст Леанід Злотнікаў:

– Для мяне гэтая пастанова пра зніжэнне акцызаў стала навіной. Думаю, што гэтыя бюджэтныя «мерапрыемствы» звязаныя з пачатым у Расеі падатковым «манеўрам» на нафту і нафтапрадукты. Пасля яго заканчэння страты бюджэту Беларусі складуць блізу 2,5 мільярдаў даляраў за год. Але і кожны год, за кошт павышэння закупачных коштаў на нафту з РФ і зніжэння экспартных мытаў, мы будзем страчваць 17% прыбыткаў.

Але ў цэлым небяспека для беларускай эканомікі хаваецца не ў гэтых 25% бензінавых акцызаў. У нас адбываюцца значна больш глыбокія і страшныя працэсы, з наступствамі якіх хутка давядзецца сутыкнуцца.

– І што гэта за працэсы?

– Ва ўсім свеце адбылося зніжэнне паказнікаў прадукцыйнасці працы, нават у развітых краінах. У нас жа ў параўнанні з развітымі краінамі гэты працэс носіць яшчэ больш незваротны характар. Можна сказаць, што ў Беларусі сёння прадукцыйныя тэхналогіі вычарпаныя.

Другая кардынальная праблема беларускай эканомікі – гэта траплянне ў пастку сярэдняга ўзроўню прыбытку. Ёсць такая «заробкавая пастка» – і ў Расеі, і ў нас.

Гэта азначае, што якія заявы з боку ўрада ні гучалі б, аб'ектыўна павысіць заробкі ён не можа. Больш за тое – заробкі будуць няўхільна зніжацца.

Таму што калі ў краінах з «заробкавай пасткай» хоць бы трохі павышаюцца рэальныя заробкі, то адразу вырастаюць кошты на прадукцыю гэтай краіны на сусветным рынку. Экспарт становіцца неканкурэнтным – і ўсё вяртаецца да нізкіх заробкаў дзеля зніжэння коштаў. Нізкія прыбыткі насельніцтва – хвароба нашай сістэмы. Палова працоўных беларусаў атрымлівае заробак меншы за $200. Сярэдні заробак – гэта адзін лік, а медыянны, які атрымлівае большасць, – зусім іншы. І лікі рэальных заробкаў вельмі нізкія.

Каб выйсці з гэтай пасткі, трэба, як казаў адзін чалавек, «ператрасаць» усю індустрыю. А яшчэ лепш – кардынальна мяняць усю эканамічную мадэль.

А ў той самы час у астатнім свеце адбываецца вельмі хуткі рост выкарыстання новых тэхналогій нават у такіх традыцыйных сферах, як, напрыклад, гандаль, бухгалтарскі ўлік або банкаўскія аперацыі. У сельскай гаспадарцы і вытворчасці прадуктаў харчавання ў развітых краінах увогуле адбываецца тэхналагічная рэвалюцыя. Усё ідзе да таго, што на Захадзе праз нейкі час людзям будзе дастаткова працаваць чатыры гадзіны за дзень замест васьмі.

Мы на гэтым фоне выглядаем пігмеямі. Адставанне нашай эканомікі ідзе сямімільнымі крокамі і разрыў увесь час нарастае. Цяпер нам нешта «перапала» ад высокіх тэмпаў росту сусветнай эканомікі ў мінулым і пазамінулым годзе. Але гэтая «халява» не можа доўжыцца вечна.

– Гэтаксама, як і нафтагазавыя субсідыі Расеі?

– Цалкам дакладна. Некаторыя называюць прыбыткі ад перапродажу і перапрацоўкі расейскай нафты «падушкай бяспекі» рэжыму Лукашэнкі. Але гэта не так. Падушка бяспекі – гэта тое, што мы зарабілі, назапасілі і трымаем у «загашніку». А прыбыткі ад нафты – гэта была дапамога Расеі. Яна свядома дапамагала рэжыму Лукашэнкі. У Крамлі меркавалі, што трэба набываць палітычную лаяльнасць афіцыйнага Менска. Так шмат хто ў РФ мяркуе і дагэтуль.

Але ў Лукашэнкі няма ніякай падушкі бяспекі. Ёсць проста плата Расеі за пакорлівасць.

Цяпер, у сувязі з падатковым манеўрам у РФ, яму будзе складаней спадзявацца на гэтую плату. Кошты на нафту для Беларусі значна вырастуць.

– Нядаўна амбасадар Расеі ў Беларусі Сурыкаў заявіў, што Беларусі варта перадаць «Газпраму» ўнутраныя газавыя сеткі. Як далёка зойдзе Крэмль, выкарыстоўваючы новую сітуацыю ў коштах на нафту для нашай краіны?

– «Газпрам» ужо атрымаў у Беларусі тое, што яму трэба, і засцярог свае пастаўкі газу ў Еўропу праз газаправод «Дружба». Думаю, што расейцаў больш цікавяць не нашы ўнутраныя сеткі, а яшчэ адзін магістральны газаправод, акрамя «Дружбы». У нас яшчэ ёсць галінка газаправода, якая вядзе ў Літву і краіны Балтыі. Гэта якраз тое, што можа цікавіць «Газпрам». На гэтым напрамку ціск на Менск можа вырасці.

– Ці абвострыцца сацыяльная сітуацыя ў Беларусі пасля падзення прыбыткаў бюджэту ад нафтаперапрацоўкі? Як гэта можа адбіцца на ўзроўні жыцця: заробках насельніцтва, на індэксе інфляцыі і спажывецкіх коштах?

Гэта значыць, нават пры спрыяльнай кан'юнктуры, калі Расея прадае танную нафту, калі выраслі кошты на беларускі калій і металы, якія мы экспартуем, урад для падтрымання нашага і так невысокага ўзроўню жыцця выдаткаваў дадаткова $2,5 мільярда.

Эканоміка краіны ператварылася ў «чорную дзірку»: мы «ямо» нашмат больш, чым вырабляем. Далей наша адставанне будзе толькі павялічвацца. Мы балансуем на тэхналагічнай збочыне сусветнай эканомікі. Калі на Захадзе з'яўляюцца новыя тэхналогіі, якія дазваляюць павялічыць прадукцыйнасць працы і ўзровень жыцця, то мы з імі практычна не датыкаемся.

Парадокс беларускай эканомікі ў тым, што яна «не прымае» гэтыя новаўвядзенні. І нават абвешчаны курс на «ІТ-краіну» тут не дапаможа: нашы праграмісты ствараюць высокатэхналагічныя прадукты не для беларускіх прадпрыемстваў, а для заходніх фірмаў. Распрацоўкі ПВТ ніяк не ўзбагачаюць і не паляпшаюць беларускую эканоміку, яны паскараюць развіццё заходніх краінаў, а мы так і застаемся «на задворках».

А цяпер глядзіце: цяпер, пры вельмі выгодных умовах, «праядаецца» $2,5 мільярда за год. Пасля заканчэння падатковага манеўру ў Расеі дадасца яшчэ $2,5 мільярда. Пры гэтым макраэканамічныя ўмовы рэзка пагоршацца: нафта і газ з РФ значна падаражэюць. Сітуацыя можа быць патавай.

– Якім будзе Ваш «канчатковы дыягназ»?

– У эканоміку Беларусі ўкладвалася ўжо шмат грошай – як у цэлым, так і ў асобныя галіны. Успомніце мадэрнізацыю дрэваапрацоўкі, сельскай гаспадаркі, цэлюлозна-папяровай прамысловасці, цэментнай вытворчасці, машынабудавання: грошы сыходзяць – а аддачы няма. Што гэта за нонсэнс?

Урэшце, вінаватая ў гэтым не эканоміка. Рэч у грамадскім уладкаванні. Падзенне прыбыткаў і тэхналагічнае адставанне будуць прадаўжацца, пакуль у краіне будзе такая, як сёння, улада, такая, як сёння, «дэмакратыя», такія, як сёння, умовы для бізнэсу. Сістэма Лукашэнкі дзейнічае супраць павышэння ўзроўню жыцця ў Беларусі.

Напісаць каментар 19

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках