Упершыню ў гісторыі беларусы адправіліся ў кругасветны палёт на аднаматорным самалёце

Самалёту, на якім збіраюцца ляцець вакол свету, 14 гадоў.

Два беларускія пілоты Аляксандр Цэнцер і Андрэй Барысевіч сёння адправіліся ў кругасветны палёт на лёгкім шрубавым самалёце Cessna 182T. За два дні да палёту ў ангары пад Менскам яны паказалі, што бяруць з сабой на борт, і распавялі tut.by, у якія глухія месцы па маршруце паліва давялося закідваць яшчэ вясной.

Як Аляксандр Цэнцер і Андрэй Барысевіч сабраліся ў кругасветны пералёт

Пілоты рыхтуюцца да кругасветнага пералёту на той самай «Цэссне», якую бізнэсовец Аляксандр Цэнцер перагнаў праз Атлантыку ў студзені мінулага года. Мяркуючы па расповедах пілотаў, думкі аб кругасветным пералёце з'явіліся яшчэ ў канцы 2017, а можа быць і раней.

- У Андрэя свая школа ў ЗША, мы з ім лёталі на самалёце лягчэйшым чым, Cessna 172, нямала: больш за тыдзень, сорак гадзін, з поўдня на поўнач, на ўсход, - успамінае Аляксандр Цэнцер. - Нядрэнна правялі час. Пасля гэтага было яшчэ некалькі прыгод, звязаных з палётамі. А потым я Андрэю патэлефанаваў: «Слухай, у цябе няма пілота, з якім можна кругасветны палёт здзейсніць?». Ён кажа: толькі адзін. І вось ён тут.

- Саша патэлефанаваў, кажа: сумна мне стала, абляцеў ужо ўсю Еўропу, хачу ў кругасветны палёт. Парэкамендуй пілота, у якога ёсць інструментальны рэйтынг у міжнародных палётах, ну, і каб у кабіне было камфортна - псіхалагічная сумяшчальнасць, - дадае дэталяў у гэтую гісторыю Андрэй Барысевіч. - Я тыдзень хадзіў, думаў-думаў: можа, у «Белавія» кому патэлефанаваць... Можа, расейцам патэлефанаваць. А потым тэлефаную: «А што, я не падыходжу?» Падыходзіш, кажа.

Цэнцер і Барысевіч, размаўляючы, перакідваюцца жартамі, востра. Псіхалагічная сумяшчальнасць, відавочна, ёсць.

- Колькі гадзін вам трэба будзе праляцець разам на гэтым самалёце?

- Я стаўлю на 120 гадзін, - кажа Андрэй Барысевіч.

- А я стаўлю на 150, - бярэ вышэй Аляксандр Цэнцер.

- І ўсё ж такі, кругасветны пералёт - рызыкоўнае мерапрыемства?

- Ну што там, уключылі мапу - і паляцелі, - усміхаецца Аляксандр Цэнцер.

- Рызыкоўная, - прызнаецца Барысевіч.

Абодва пілоты па адным разе перасякалі Атлантыку. У Аляксандра Цэнцера такі палёт быў мінулай зімой, а ў Андрэя Барысевіча - усяго тыдзень таму.

Самалёту, на якім збіраюцца ляцець вакол свету, 14 гадоў.

- Такія самалёты вырабляюцца ў ЗША з 1950-х гадоў. У васьмідзясятых іх вытворчасць спынілі, але быў такі высокі нездаволены попыт, што ў дзевяностых - пачатку двухтысячных зноў сталі вырабляць. Менавіта гэты самалёт 2004 года выпуску, у яго авіёніка, якая дазваляе планаваць вялікія палёты, надзейны выпрабаваны рухавік. Самалёт у добрым тэхнічным стане.

Перад кругасветным палётам самалёт праінспектавалі авіяцыйныя інжынеры, правялі агульны агляд гатоўнасці.

- Часам бываюць дэфекты, якія пілот, што аглядае самалёт пастаянна, можа не заўважыць, - распавядае адзін з інжынераў. - Так што адзін інжынер робіць, другі кантралюе. І змяняюцца.

За некалькі дзён да вылету пілоты выканалі тэставыя палёты. Гэтай «Цэссне» трэба будзе пераадолець блізу 28 тысяч кіламетраў вакол зямлі.

- У крылах размешчаны асноўныя паліўныя бакі, - распавядае Аляксандр Цэнцер. - Але гэты самалёт прадугледжвае ўстаноўку дадатковых паліўных бакаў. І мы гэта плануем рабіць. Паліва ў крылах хопіць на шэсць-сем гадзін палёту. Але ёсць надзіманы бак, куды можна заліць паліва яшчэ на шэсць гадзін. Такім чынам, аўтаномнасць палёту павялічваецца да 12 гадзін. Гэта на 2,5 тысячы кіламетраў.

Пілоты мяркуюць, што на іх маршруце дадатковы запас паліва можа спатрэбіцца некалькі разоў. Напрыклад, над Усходняй Сібір'ю, а потым паміж Канадай і Грэнландыяй.

- На доўгіх участках заўсёды трэба мець з сабой дадатковае паліва, на выпадак, калі давядзецца ляцець назад, або аэрапорт зачыніўся.

На некаторыя ўчасткі шляху паліва прыйшлося дастаўляць з вясны: у Северадзвінск (горад у Архангельскай вобласці, Расея) і да Бухты Боскай волі (гавань у заліве Берынгава мора).

- Па тым маршруце, які мы для сябе намецілі, авіяцыйнага бензіну практычна няма для нашага самалёта, - распавядае Аляксандр Цэнцер. - Прычым бывала, нас прыспешвалі. Казалі: хутка зімнік растане! І калі мы нарэшце былі гатовыя, высветлілася, што зімнікі расстаялі, і бочкі з палівам закідвалі на караблі. Цяпер нас быццам бы ўсюды чакае авіяцыйны бензін. На зямлі ўсёй аперацыяй у нас кіруе калега, Кацярына Шатэрнік, яна будзе вырашаць гэтыя задачы, калі чагосьці будзе не ставаць.

Рэчы на ​​борце. Што трэба для побыту, а што - для бяспекі

- Я хачу Грэнландыю другі раз убачыць зверху, - у Андрэя Барысевіча рамантычны настрой. - Настолькі незвычайная і па-вар'яцку, прыгожая краіна! Два тыдні таму ляцеў над Грэнландыяй, а яна пакрытая велізарным і вельмі высокім ледніком. Усходняя частка Грэнландыі настолькі цікавая: фіёрды, каньёны, айсбергі плаваюць. Я такога ніколі не бачыў раней. А калі мы цяпер там яшчэ і сядзем дзесьці - наогул супер.

Аляксандра Цэнцера таксама прыцягваюць паўночныя краіны. Праўда, яго больш прыцягвае ўсходняя частка Расеі і Аляска.

- Нам трэба будзе ляцець па ўсходнім узбярэжжы Расеі, да Чукоткі, перасякаць Берынгаў праліў, каб дасягнуць Аляскі. Мне неяк з дзяцінства вельмі цікавыя гэтыя месцы. Ведаеце, Джэк Лондан, Хабараў, першапраходцы...

- А кажа, што бяспечна! - усклікае Андрэй Барысевіч. - У Бухце Боскай волі інтэрнэту няма, сувязь практычна адсутнічае. І над Берынгавым пралівам - 160 міль ляцець над вадой!

Каб зрабіць падарожжа максімальна бяспечным, пілоты бяруць з сабой важны груз. Але тут галоўнае не перабраць: Cessna 182 можа падняць блізу 400 кілаграмаў.

- І вось калі адабраць па 80 кіло на нас, то застанецца 200 з нечым. Вось у іх будзем і ўкладвацца... Але ж трэба яшчэ разумець, што нам давядзецца дзесьці і напоўніць дадатковы бак, а гэта цэлая бочка надзіманая.

Ільвіная доля рэчаў, якія пілоты бяруць з сабой на борт, звязаная з бяспекай. Напрыклад, падчас палёту над акіянам. Сярод незаменных рэчаў - выратавальны плыт, выратавальныя камізэлькі і спецыяльны касцюм, які пілоты возьмуць у арэнду ўжо падчас палёту.

- У правілах напісана, што ўжо на 30 хвілін ад берага нельга ляцець без плыта і выратавальнай камізэлькі. А ў нас будзе і чатыры, і пяць, і шэсць гадзін над Атлантыкай, - распавядае Андрэй Барысевіч.

Андрэй Барысевіч успамінае гісторыю, якая здарылася з сябрам-пілотам і чарговым разам паказала, што правілы прыдуманыя не дарма.

- Гэта здарылася з пілотам Сяргеем Ананавым, які тры дні праседзеў на крызе дзесьці паміж Канадай і Грэнландыяй. Гелікоптэр Robinson 22, 2015 год. Сяргей быў у спецыяльным касцюме, у яго быў плыт і адзін або два сігнальныя фаеры. Калі яго гелікоптэр аказаўся ў вадзе, ён выцягнуў плыт, праўда, не паспеў з сабой узяць ніводнага джыпіэс-трэкера. Яго выратавалі на трэці дзень, выратавальны плыт і касцюм выдатна дапамаглі.

Падчас доўгіх пералётаў пілоты ў сваёй «Цэссне» будуць жыць гадзін па восем, а можа, і больш. Праўда, смяецца Андрэй Барысевіч, да рэкорду па часе ў паветры без пасадкі ім дакладна будзе далёка. І зноў успамінае гісторыю.

- У пяцідзесятых на 172-й «Цэссне» пілоты выканалі самы доўгі пералёт - яны лёталі 64 дні без пасадкі. Мыліся ў паветры, хадзілі ў туалет у паветры. Яны ў паветры запраўляліся, а механік умудрыўся замяніць два цыліндры на рухавіку ў працэсе палёту. Гэта вельмі вядомая гісторыя, з тых часоў ніхто не перапыніў іх рэкорд па часе ў паветры.

На сувязі з зямлёй. Як пілоты будуць мець зносіны з авіядыспетчарамі

Падчас кругасветнага палёту пілоты павінны будуць пабываць на многіх аэрадромах. Пра тое, што ўбачаць з вышыні і на зямлі, пілоты будуць распавядаць у сацыяльных сетках і наўпрост чытачам. На сайце кругасветных палётаў letim.by можна будзе сачыць за пералётам у рэжыме рэальнага часу.

- Як з зямлёй будзеце трымаць сувязь, з авіядыспетчарамі?

- Дзесьці сувязь будзе, дзесьці не. Над бязмежнымі прасторамі Расейскай Федэрацыі будзе дастаткова вялікі адрэзак, дзе не будзе сувязі, - кажа Аляксандр Цэнцер.

- Наогул, як толькі мы паляцім за Ніжні Ноўгарад, то практычна праз сто кіламетраў у нас знікне сувязь, і далей яна ў нас будзе з'яўляцца прыкладна раз на тры гадзіны. Тайга, Сібір, Чукотка, Анадыр - проста няма патрэбнай інфраструктуры, - дадае Андрэй Барысевіч. - Не будзе радыёсувязі і дзесьці ў трансатлантычным пералёце. Бяром з сабой спадарожнікавы тэлефон, будзем на яго спадзявацца.

Над акіянам ў экіпажа «Цэссны» будзе магчымасць звязвацца з дыспетчарамі з дапамогай пілотаў вялікіх самалётаў, якія ляцяць вышэй.

- Мы будзем перадаваць паведамленні ім, а яны - дыспетчарам, - тлумачыць Аляксандр Цэнцер.

- А вам, слухаючы перамовы ў палёце, калі-небудзь даводзілася атрымліваць нейкія паведамлення пра небяспеку?

- Некалькі разоў, - распавядае Андрэй Барысевіч, які нямала лётае па Злучаных Штатах. - Чуў паведамленні пра аварыйную пасадку. Пажар у паветры быў у «Боінга» - дыспетчары ўсе астатнія самалёты распужалі, давалі яму зялёны калідор, заводзілі на пасадку. А ў другім выпадку ў пасажыра на борце спынілася сэрца - самалёт таксама хутка заводзілі на аэрадром. Але справа ў тым, што ў Беларусі, напрыклад, ёсць падзел на верхнія і ніжнія частоты, а ў Еўропе і ў Амерыцы няма - там перамовы «Аэробус» і «Боінгаў» з дыспетчарамі на той жа частаце, што і нашы.

Навошта беларусам кругасветны пералёт. «Усё гэта магчыма, лётайце»

У свеце ўжо было 230 кругасветных пералётаў на аднаматорных лёгкіх самалётах. Экіпаж Аляксандра Цэнцера і Андрэя Барысевіча павінен стаць першым беларускім.

- Як думаеце, чаму дагэтуль беларусы не лёталі на такіх самалётах вакол зямлі?

- Напэўна, чакалі, калі мы гэтым зоймемся, - смяюцца пілоты.

- У савецкія часы былі іншыя прыярытэты, - кажа Аляксандр Цэнцер. - Краіна займалася падрыхтоўкай пілотаў для ўзброеных сілаў, для заваявання Поўначы, Сібіры. Дык чаму б не цяпер? У кожнага з нас свае асабістыя мэты. Нешта хочацца даказаць сабе, а акрамя гэтага хочацца, каб людзі, якія мараць аб авіяцыі, дзякуючы такой інфанагодзе, зрабілі нейкія крокі. Як чалавек, які працуе ў Беларускай федэрацыі авіяцыйнага спорту, я хачу людзей заклікаць, сказаць: «Усё гэта магчыма, лётайце».

- Боінг ацэньвае недахоп пілотаў у наступныя 20 гадоў у 700 тысяч чалавек, - падтрымлівае напарніка Андрэй Барысевіч. - Я не тое каб хачу сказаць: «Гэй, хлопцы, усе 700 тысяч, бяжыце да нас!». Але пілот гэта класная праца, на самай справе. Я, напрыклад, захапляюся. Лётаеш на самалёце, і табе яшчэ за гэта грошы плацяць - ну што можа быць лепш? А ёсць маса людзей, якія не разумеюць, як у авіяцыю можна ўвайсці. У Беларусі, мне здаецца, гэта не відавочна і трэба больш аб гэтым гаварыць.