Хто забіў шарагоўца Коржыча

Адказ на гэтае пытанне ляжыць на паверхні.

Магчыма, мы ніколі не даведаемся, хто менавіта забіў маладога жаўнера з Пінска: ці сам ён наклаў на сябе рукі, ці ж у яго смерці вінаватыя староннія. Але ўжо цяпер, зыходзячы судовага працэсу, які амаль скончаны, можна сказаць: у смерці Коржыча вінаватая дзяржава, піша Сямён Печанко для «Салiдарнасцi».

Менавіта яна ў асобе войска набрала маладога хлопца на службу і не змагла гарантаваць права на жыццё. Аляксандр загінуў не на вайне і нават не на вучэннях. Ён памёр у мірны час - у пятлі, са звязанымі нагамі і фуболкай на галаве.

Сваю ролю ў гэтай трагедыі адыграла камандаванне Печаў. Былы начальнік 3-цяй школы 72-га вучэбнага цэнтра Аляксандр Чарноў заявіў у судзе, што аб паборах і здзеках з салдатаў даведаўся толькі пасля размовы з маці загінулага салдата. Экс-начальнік вучэбнага цэнтра Канстанцін Чарнецкі таксама нібыта не ведаў пра факты нестатутных дачыненняў.

Ці магчыма гэта?

Адзначым для пачатку, што падстаў знаходзіцца ў тонусе ў камандзіраў апошнія гады было дастаткова. Нагадаем аб гісторыях, якія да болю нагадваюць гісторыю Коржыча.

У жніўні 2016 года ў частцы №41684 батальёна аховы і абслугоўвання застрэліўся Сяргей Муругоў з Глыбокага. Родныя салдата былі ўпэўненыя, што яго давялі да самагубства. Са слоў маці Сяргея, у войску 23-гадовы маладзён стаў трывожным, часта тэлефанаваў ёй у слязах і прасіў выслаць немаленькія сумы грошай.

30 сакавіка 2017 года салдат Арцём Бастюк у прысутнасці бацькоў і начальства вайсковай частцы №25849 назваў прозвішчы «дзядоў», якія здзекуюцца з жаўнераў. На наступны дзень яго знайшлі павешаным.

Лагічна выказаць здагадку, што такія інцыдэнты павінны былі стаць урокам для кіраўніцтва цэнтра. Але што мы бачым?

Расследуючы справу Коржыча, следства выявіла больш за 150 эпізодаў перавышэння ўлады трыма сяржантамі. Яны ж - Яўген Бараноўскі, Ягор Скуратовіч і Антон Вяжэвіч - праходзяць пацярпелымі паводле справы шарагоўца Коржыча - Паўла Сукавенкі і прапаршчыка Артура Вірбалы. А гэта яшчэ факты нестатутных дачыненняў у прыдачу да вышэйзгаданых паўтары сотняў. І нічога гэтага кіраўніцтва Печаў не ведала да таго, як Коржыча знайшлі ў пятлі?

Да смерці жаўнера ўскосна датычныя тыя, хто прызначаў яго камандзіраў, якія адыгралі, магчыма, адну з галоўных роляў у гэтай гісторыі.

Экс-камандзір роты Сукавенка прызнаў у судзе, што быў не цалкам гатовы займаць сваю пасаду. Больш за тое, былы ротны зрабіў яшчэ адно красамоўнае прызнанне:

- Я не сустракаў ні аднаго афіцэра, які б ведаў у поўным аб'ёме свае абавязкі.

Сяржант Бараноўскі распавёў у судзе, што атрымаў ранг толькі таму, што прыйшоў тэрмін: «Нічым іншым я растлумачыць не змагу».

Як высветлілася, Бараноўскі не ведаў аб незаконнасці атрымання ад салдат рэчаў і грошай. Не ведаў і права не сведчыць супраць сябе.

У судзе высветліліся падрабязнасці ўзаемадачыненняў сяржантаў і ротнага Сукавенкі. З іх сведчанняў, старшы лейтэнант выдаваў салдатам і сяржантам няпоўнае грашовае забеспячэнне, прымушаў варыць сабе каву за іх кошт, адбіраў прадукты, практыкаваў хабару за права пайсці ў звальненне.

На маю думку, як чалавека, які прайшоў войска, у смерці Коржыча вінаваты вэрхал, які панаваў у частцы.

Паломка тэлефона або адсутнасць выразнай інструкцыі на падобныя выпадкі, ці ж банальнае папушчальніцтва камандзіраў - усё гэта ніяк не апраўдвае той факт, што салдата на цэлы тыдзень выпусцілі з-пад увагі. Салдата, да якога напярэдадні прыстаўлялі ахову ў медроту.

Коржыча забіла беднасць беларускага войска. І сімвалам яе з'яўляецца прапаршчык, «які пазычае» ў тэрміновай службы картку да заробку.

Пакуль афіцэры будуць аблічваць жаўнераў, гойсаць па іх тумбачках ў пошуках ежы, пра дысцыпліну і высокім маральны дух у войску можна забыцца. Камандзір, які думае аб тым, як пракарміць сям'ю, перастае клапаціцца аб падначаленых. Менавіта ў такой сітуацыі многія з афіцэраў пачынаюць заплюшчваць вочы на выкуп тэлефонаў і «раздачу сабак».

І пра самае сумнае. Справа Коржыча, дзякуючы шырокай агалосцы, стала адным з самых гучных армейскіх скандалаў, звязаных з дзедаўшчынай. І гэта дало надзею на тое, што за праблему ў гэты раз возьмуцца вельмі і вельмі сур'ёзна. Практыка ж паказала, што дзяржава, якая распачала татальную кампанію ў барацьбе з дзедаўшчынай ва ўсёй краіне, займаецца хутчэй барацьбой з вынікам, а не з прычынай.

Страшным пацвярджэннем гэтаму служаць новыя смерці ў войску: у пачатку верасня з розніцай у некалькі дзён на Гарадзеншчыне загінулі два жаўнеры. У абодвух выпадках у родных і землякоў загінулых ёсць сумневы ў афіцыйнай версіі здарэння.