Лёс Жамчужнага

Што напраўду адбываецца з палітвязнем?

Перад новым годам на адрас экс-суддзі Канстытуцыйнага суда Беларусі, юрыста Міхаіла Пастухова прыйшоў ліст ад вядомага палітвязня Міхаіла Жамчужнага, паведамляе «Белгазета».

З ліста вынікае, што ў Жамчужнага ўсё цудоўна. Гэта і зразумела, бо з 12 снежня 2018 года ягонае становішча «палепшылася» і ён быў пераведзены з ШІЗА ў ПКТ (памяшканне камернага тыпу).

НЕ ХІЛТАН

Невялікае адступленне ад ліста Жамчужнага і аповяд аб тым, што ШІЗА і ПКТ - бесчалавечныя месца на «зоне». Як кажуць бывалыя асуджаныя, і тое, і іншае - не Хілтан. Умовы там проста жудасныя. З рэчаў у камеру ШІЗА можна браць толькі тонкую робу (форменнае адзенне асуджанага. - «БелГазета»), невялікі ручнік, прадметы гігіены, тэпці, шкарпэткі, сподняе і туалетную паперу. У ШЫЗА зэкі спяць на драўляных нарах. Пад галаву падкладаюць альбо ручнік, альбо загорнутыя ў яго тэпці. Камфортна спаць у камеры ШІЗА не атрымаецца - тэмпературны рэжым не дазволіць заснуць, а жорсткая драўляная паверхня прымусіць памучыцца нават самых вытанчаных аскетаў.

Адбой - а 9 вечара, пад'ём - а 5 раніцы. У самой камеры, акрамя прышпіленых да сцяны нараў, ёсць толькі вузкі стол і дзве нізенькія лаўкі. Усё гэта прыкручанае да падлогі і разлічанае па вышыні і шырыні так, каб доўга сядзець на іх было немагчыма. Перыядычна сярод ночы зэкам даводзіцца ўставаць. І не таму, што належыць згодна з правіламі, а для таго, каб сагрэцца.

Харчаванне ў ШІЗА і ПКТ без вынаходстваў, а ў ШІЗА - без магчымасці карыстацца прадуктамі з перадач. Хоць колькасцю порцыі не адрозніваюцца ад такіх жа для жылой зоны, брак харчавання адчуваецца. У ПКТ асуджаным дазволена набываць прадукты з мясцовай крамы, што істотна паляпшае ўмовы адбывання пакарання. Адзінае, што абмяжоўваецца - сума, на якую асуджаныя ў ПКТ могуць атаварвацца: яна ў некалькі разоў меншая, чым для астатніх асуджаных.

Умовы ўтрымання ў ШІЗА і ПКТ вызначаюцца ў агульным плане ў Крымінальна-выканаўчым кодэксе (арт 114) і ў Правілах унутранага распарадку папраўчых устаноў, зацверджаных пастановай МУС ад 20 кастрычніка 2000 года N174 (са зменамі і дапаўненнямі).

Акрамя ўсяго, асуджаным, якія змяшчаюцца ў ПКТ, у адрозненне ад ШІЗА, дазваляецца мець асабістыя рэчы, пісьмовыя тавары, сшыткі, паштовыя маркі, канверты, карыстацца бібліятэкай, выпісваць і атрымліваць часопісы і газеты. На набыццё прадуктаў харчавання і прадметаў першай неабходнасці яны могуць выдаткоўваць грашовыя сродкі сумай на 1 базавую адзінку, атрымліваць бандэроль цягам 6 месяцаў і здзяйсняць штодзённы шпацыр працягласцю 30 хвілін. Яшчэ яны могуць прыцягвацца да працы, але асобна ад іншых асуджаных. Тым не менш адміністрацыі калоній вельмі неахвотна выпускаюць іх на працу, каб мінімізаваць кантакт з «вонкавым светам».

ГАРБАРНА-ФУТРАВЫЯ ЦУДЫ

Вернемся да ліста Жамчужнага. Ён піша, што пасля пераводу ў ПКТ атрымаў пачак лістоў ад сяброў і прыхільнікаў, а таксама маю кнігу - «Пад знакам Канстытуцыі» (падборку артыкулаў, апублікаваных у газеце «Снплюс» за 2015 год, 2016 год і першую палову 2017 года). Міхаілу Жамчужнаму паказалі кнігу і надпіс ад аўтара. Пасля гэтага забралі кнігу «пачытаць» ў рэжымны аддзел.

Жамчужны адзначыў «плённую творчасць», паказваючы на частыя публікацыі ў газетах, у тым ліку ў «Белгазеце». Палітвязень не марнуе час і працуе над кнігай пад назвай «Пад знакам КК».

Цяперашні тэрмін у Жамчужнага - другі. Першы ён «адкруціў» паводле арт 210 КК (крадзеж шляхам злоўжывання службовымі паўнамоцтвамі). Тады (у 2007 годзе) ён працаваў у Віцебскім тэхналагічным універсітэце на пасадзе дацэнта. Займаўся навуковымі даследаваннямі з вадкім вадародам, зарэгістраваў некалькі вынаходак. Аднак нечакана дзейнасцю ягонай лабараторыі зацікавіліся органы КДБ. Далей - распачынанне крымінальнай справы, расследаванне, суд і тэрмін 5 гадоў.

Пасля вызвалення ў 2012 годзе. Жамчужны заявіў, што крымінальная справа супраць яго была сфабрыкаваная. Спробы дамагчыся перагляду справы ў наглядным парадку поспеху не мелі. Камунікацыя з былымі вязнямі і дапамога ў абароне правоў прывяла яго ў арганізацыю «Платформа». Пасля ліквідацыі арганізацыі ён стаў сузаснавальнікам новай арганізацыі - «Нью платформ інавэйшн».

Далейшыя падзеі чытачам «БелГазеты» вядомыя: праз тыдзень пасля абвяшчэння прысуду ў дачыненні да дырэктара гэтай арганізацыі Андрэя Бандарэнку (у жніўні 2014 г.) была распачатая крымінальная справа супраць Міхаіла Жамчужнага. Органы следства абвінавацілі яго ва ўчыненні некалькіх злачынстваў: наўмысным выдаванні звестак, што маюць службовую таямніцу (ч 1 арт 375 КК), незаконным набыцці (вырабе) з мэтай збыту сродкаў для атрымання інфармацыі (ч ч 1 і 2 арт 376 КК), дачы хабару работніку міліцыі нібыта за атрыманне службовай інфармацыі (ч1 і 2 арт 431 КК).

У ліпені 2015 года Жамчужны быў асуджаны Віцебскім абласным судом на 6 гадоў пазбаўлення волі з адбываннем пакарання ў калоніі строгага рэжыму. Суд праходзіў у закрытым рэжыме, бо гаворка ішла аб запісе размоў работнікаў міліцыі, нібыта насілі службовы характар. Пазней на пратэст пракурора Вярхоўны суд дадаў Жамчужнаму яшчэ 6 месяцаў пазбаўлення волі.

У сваім лісце Міхаіл выказвае здагадку, што яго маглі паўторна прыцягнуць да крымінальнай адказнасці нібыта за падвышаную цікавасць і публічныя каментары да ўказа Лукашэнкі ад 14 кастрычніка 2013 года N467 «Аб мерах развіцця гарбарна-футравай вытворчасці і вытворчасці абутку».

Са слоў Жамчужнага, пасля яго арышту некалькі пунктаў указа былі пераведзеныя ў катэгорыю «для службовага карыстання» (тэкст указа ў лісце прыкладаецца). У гэтым і ёсць асноўны рэбус арышту праваабаронцы.

Лукашэнкаўскі акт хоць і адкрыты для грамадскасці, але застаецца шэраг пытанняў, на якія знайсці адказ без дадатковага расследавання вельмі цяжка. Што хаваецца за спробай абмежаваць інфармацыю аб развіцці гарбарна-футравай вытворчасці, у тым ліку ў Віцебску?

Як вынікае з самога ўказа, п. п. 1.1 і п. п. 1.3 пераведзеныя ў катэгорыю «для службовага карыстання», а самі пункты, як сказана ва ўказе, «захоўваюць сваё дзеянне ў выпадку змены найменняў удзельнікаў холдынгу». Такая «празрыстасць» дакумента накіроўвае на думку, што яго выкарыстанне прадугледжвалася выключна для «службовых» удзельнікаў і не дапускае думкі іншага ўдзелу.

На прыканцы ліста Жамчужны піша, што цяпер знаходзіцца на «калядных вакацыях», цалкам задаволены дасягнутым вынікам (350 дзён ШІЗА) за 2 мінулыя гады. Усіх віншуе з новым 2019 годам, Калядамі і верыць у сваё хуткае вызваленне.

«Справа Жамчужнага», прызнанага палітвязням, дагэтуль выклікае шмат пытанняў у экспэртаў і праваабаронцаў. Звяртае на сябе ўвагу той факт, што суд у дачыненні да яго праходзіў у закрытым рэжыме, хоць падстаў да гэтага не было ніякіх. Як праглядаецца з матэрыялаў крымінальнай справы, у дачыненні да Жамчужнага былі праведзены так званыя аператыўныя мерапрыемствы, распрацаваныя Віцебскім УКДБ. Гэтыя мерапрыемствы прадугледжвалі перадачу праваабаронцу праз супрацоўніка міліцыі інфармацыі, якая нібыта мае дзяржаўную таямніцу.

Напраўду ж супрацоўнікі КДБ выбралі стандартны шлях правакацыі - каб прасачыць далейшы шлях такіх матэрыялаў і пастарацца выявіць «польскую фальшыўку». Пасля таго, як падставы падазраваць, што праваабаронца перадае гэтую інфармацыю трэцім асобам не пацвердзіліся, а ўсе атрыманыя Жамчужным матэрыялы банальна публікаваліся на сайце «Платформы», разгляд крымінальнай справы перавялі ў закрыты рэжым. Пры гэтым сам факт правакацый у дачыненні да праваабаронцы прадстаўнікі УКДБ Віцебскай вобласці старанна замоўчвалі.

Малаімаверна, што ў такой сітуацыі імі была дадзеная інфармацыя, якая сапраўды мае дзяржаўную таямніцу. Аднак, нельга не адзначыць, што фактура развіцця гарбарна-футравай вытворчасці, якая хаваецца да апошняга моманту ад шырокай грамадскасці, не можа не выклікаць падазрэнні. Відавочна, жаданне праваабаронцаў разабрацца ў «футравай кухні» дзяржавы з выдачай нейкіх прэферэнцый выклікала ўстурбаванасць у пэўных колах і быў аддадзены загад аб неадкладнай ліквідацыі крыніцы такога клопату.

Не выключана, што падчас «аператыўных мерапрыемстваў» КДБ перастараўся і даў доступ да звестак, якія старанна хаваліся арганізатарамі ўказа, што магло пацягнуць за сабой незваротныя наступствы. Як бы там ні было, назваць прысуд у дачыненні да праваабаронцы законным немагчыма, што і стала прычынай прызнання яго палітвязнем.