«З траўня да кастрычніка працаваў амаль без выходных»

Як выкладчык-энтузіяст развівае футбол у вёсках.

У снежні федэрацыя футбола завяршыла сезон цырымоніяй «Зорны мяч». На ёй былі абраныя найлепшыя гульцы і трэнеры краіны. Прыз «За асаблівыя заслугі ў развіцці масавага футбола ў Беларусі» атрымаў Уладзімір Ганчар. Трэнер з горада Дзятлава запусціў праект «Футбол у вёсцы», які ахапіў 12 сельскіх школ. Tut.by пагаварыў з ім пра вясковых дзецях, футбол для ўсіх і жыццё без выхадных.

«Вясковыя дзеці вельмі вынослівыя і дужыя»

Уладзімір Ганчар нарадзіўся і вырас у Мастах. У дзяцінстве гарэў футболам і займаўся лёгкай атлетыкай, нярэдка займаючы месцы на подыуме. У маленькім горадзе яго ведалі як спартоўцу. У дзявятым класе будучаму трэнеру выдалілі меніск, і ён растаўся з марай стаць прафесійным лёгкаатлетам і футбалістам.

- Траўматолаг сказаў: «завязваць з футболам або будзеш частым госцем у мяне». Я ўсё роўна працягваў бегаць з хлопцамі, гуляў у аматарскай камандзе нашага раёна. Калі прыйшоў час паступаць у інстытут, наважыў стаць трэнерам па футболе. Раз не атрымалася рэалізаваць сябе ў прафесійным спорце, то чаму б не паспрабаваць у педагогіцы.

З сямейных прычын пераехаў у Дзятлава. Адтуль паступіў у БДУФК на турызм. Да другога курсу вучыўся на дзённым, а потым перавёўся на завочнае. Справа ў тым, што на той момант мая будучая жонка чакала дзіця. Трэба было карміць сям'ю. А тут патэлефанавалі з Дзятлава: мясцоваму фізкультурна-спартыўнаму клубу патрэбен быў дырэктар. Ва ўніверсітэт паслалі паперу аб тым, што буду адказваць непасрэдна за спартыўныя пытанні. Па спецыяльнасці я не толькі турызмам займаюся, але і фізічным выхаваннем. Вось так у 2008 годзе я вярнуўся дадому.

Паўтара года Уладзімір узначальваў Дзятлаўскі ФСК. Папяровая праца плюс арганізацыя масавых мерапрыемстваў - абавязкі маладога дырэктара.

- Я па сваёй прыродзе арганізатар. Пачаў запрашаць людзей на футбол, ездзіць на раённыя спаборніцтвы і з малодшага ўзросту, і з мужыкамі. У Дзятлаве ёсць дзіцяча-юнацкая спартыўная школа. Неяк мне патэлефанавалі з адміністрацыі і папрасілі папрацаваць трэнерам па футболе ў дзяцей. Справа ў тым, што я і сам хацеў рыхтаваць малых. З таго часу я працую на два фронты: на стаўцы ў ДЮСШ і выкладчыкам-сумяшчальнікам у спартыўным клубе.

Пачаў думаць, чым бы сур'ёзным заняцца, як дапамагчы гораду. Арганізоўваючы спаборніцтвы, я прыйшоў да таго, што нядрэнна было б зрабіць свой аўтарскі праект. З адміністрацыяй спартыўнай школы з'ездзілі ў Горадню на сустрэчу з прадстаўнікамі АБФФ. Нам распавялі, што ёсць магчымасць паўдзельнічаць у конкурсе праектаў масавага футбола. Палічыў гэтую ідэю выдатнай, тым больш што ў нашым раёне я даўно працаваў у гэтым кірунку. Правёў некалькі летніх і зімовых чэмпіянатаў у міні-футболе сярод дарослых. Я наважыў, што калі вазьмуся за дзіцячы праект, то прыцягну сельскіх дзяцей. Калі праходзяць спаборніцтвы ў розных відах спорту, бачу, што вясковыя дзеці вельмі вынослівыя і моцныя. У іх ёсць патэнцыял, але не хапае футбольных навыкаў. У спартыўнай школе футболам займаюцца тры групы хлопчыкаў і дзяўчынак. Усяго блізу 40 чалавек ад 7 да 14 гадоў, большая частка з іх гарадскія. Вось я і наважыў захапіць футболам жыхароў глыбінкі, якім праблематычна ездзіць на заняткі ў горад.

Самым цяжкім для мяне было выкласці думкі на паперы. Усё ж, калі бярэшся за работу, дык ужо ўсё само сабой выбудоўваецца ў піраміду. Шчыра, здзівіўся званку з федэрацыі. Паведамілі, што перамог. Так я пачаў рэалізоўваць праект «Футбол у вёсцы».

З 5 красавіка да 18 траўня Уладзімір Юр'евіч разам з вучнямі ДЮСШ ездзіў па вёсках і распавядаў пра будучыню праекта, гісторыі беларускага і сусветнага футбола і правілы гульні. Першапачаткова рабілі разлік на малодшыя класы - з першага да чацвёртага, але праект зацікавіў і хлопчыкаў і дзяўчынак старэйшых. Пагадзіліся ўдзельнічаць 12 школ, пазней да іх дадаліся дзве гарадскія. Са сваімі футбалістамі трэнер праводзіў майстар-класы для вясковай дзятвы.

- У сёлах шмат вельмі таленавітых дзяцей, але пасля школы яны самі па сабе. У Дзятлаве, напрыклад, і футбол ёсць, і грэка-рымская барацьба, і лёгкая атлетыка, шмат гурткоў розных. У сёлах такога вольнага часу няма. Добра, калі на фізкультуры трэнер разок зладзіць спаборніцтвы, а так - школа-дом-урокі. Таму кожная сустрэча праходзіла па-жывому. Хлопцы рыхтаваліся і чакалі нас, таму што для іх гэта ў навіну. Лёгка ішлі на кантакт, а калі ім распавядаеш пра футбол, яны глядзяць на цябе, раскрыўшы раты ад здзіўлення.

18 траўня разам з федэрацыяй футбола адсвяткавалі фінал праекта. У Дзятлаве прыехалі 210 хлопчыкаў і дзяўчынак з усяго раёна. Арганізавалі фестываль масавага футбола: школы - удзельнікі праекта згулялі паміж сабой. Яшчэ правялі некалькі эстафет па валоданні мячом. Разбілі школы на групы па ўзросце, запрасілі суддзяў, але турнірнай табліцы не вялі. Гэта значыць як такіх пераможцаў або тых, хто саступіў не было. Хацелася, каб дзеці сыходзілі з поля без слёз паразы, усё ж такі свята.

«Кладу ў пад'ездзе два футбольныя мячы для дзяцей»

Убачыўшы цягу дзяўчынак да футбола, Уладзімір разам з федэрацыяй футбола і абласной адміністрацыяй запусціў яшчэ адзін праект «Школьная футбольная ліга па міні-футболу сярод дзяўчынак».

На пачатковым этапе ў верасні выкладчык адбіраў дзяўчынак з улікам іх зацікаўленасці. Ад 14 раённых школ удзельнічала 16 каманд ва ўзроставай катэгорыі ад 9 да 11 гадоў. Праект рэалізоўвалі ў шосты школьны дзень.

- Ёсць дзяўчынкі, якія хочуць у футбол. Сёлета, калі набіраў класы пачатковай падрыхтоўкі, у мяне было шэсць хлопчыкаў і шэсць дзяўчынак. Дык вось, яны нароўні з хлопцамі гулялі. Трэба ўсяго прыйсці і расказаць пра футбол. Паклікаць на першы занятак, расставіць фішкі і даць падводзіць практыкаванні.

Каб удзельніцы адчувалі сябе камфортна, падключыў настаўнікаў фізкультуры. Яны падказвалі па ходзе матчу і разбіралі тактычныя моманты сваіх каманд. Паводле традыцыі фіксавалі вынік, але табліцу не вялі. Упэўнены, што нам удалося не згубіць святочную атмасферу. Дзякуючы гэтаму праекту, я змагу адабраць найлепшых футбалістак для ўдзелу ў маладзёжным першынстве краіны па футболе сярод дзяўчынак у наступным годзе.

На думку трэнера, масавы футбол - гэта даступнасць для кожнага чалавека. Фэсты, турніры, спартыўныя святы з элементамі футбола - усё гэта прывядзе дзяцей у спартыўныя школы.

- Карысна ў гульнявой форме тлумачыць малышам, чым моцны футбол. Не проста кінуць мяч на поле, а пагуляць усім разам. Раз-два абвядуць фішкі і ў далейшым прыйдуць на трэніроўкі. У гэтым годзе да мяне запісаліся 25 чалавек пры абавязковых 14. Рады, што бацькі не проста адпускаюць сваіх дзяцей. Пастаянна падыходзяць цікавяцца, як хлопцы прагрэсуюць. Заняткі бясплатныя, з інвентаром праблем таксама няма. На закрыцці праекта «Футбол у вёсцы» федэрацыя ўсім 210 дзеткам падарыла футбольную форму. На кожную школу выдалі па камплекце мячоў і манішак. Гэта неацэнная дапамога, улічваючы нашы рэаліі. Сярэднія заробкі ў раёне не такія высокія, каб бацькі экіпіявалі дзяцей.

Наогул я імкнуся далучаць дзяцей да футбола не толькі ў школе. Разам з вучнямі ДЮСШ і бацькамі пабудавалі міні-стадыён. Паставілі браму, павесілі сетку і прынеслі лаўкі. Паколькі пляцоўка недалёка ад майго дома, я кладу ў пад'езд два футбольныя мячы для дзяцей. Хлопцы ведаюць ПІН-код і карыстаюцца інвентаром, калі трэба. Цяпер на полі гуляюць круглы год.

Узімку ў Дзятлаве праходзяць адразу два турніры: па міні-футболе на вуліцы і хакею. Дарэчы, два гады таму Дзятлаўская каманда «Юнацтва» выйграла рэспубліканскія спаборніцтвы «Залатая шайба» сярод малодшай узроставай групы. Палова хакеістаў - мае выхаванцы, якія займаюцца не толькі футболам. У раёне вельмі любяць хакей, у горад з'язджаюцца пагуляць хакеісты-аматары з вёсак.

Уладзімір працягвае весці заняткі і працаваць нават у перыяд навагодніх святаў. У дадатак ён трэніруе футбольную зборную Дзятлаўскага раёна. Самы загружаны дзень у яго - панядзелак.

- Пад'ём у шэсць раніцы, рыхтую дзецям сняданак і падводжу жонку на працу, дзяўчынак - у школу. Вяртаюся дадому, перакушу і рыхтуюся да заняткаў. А 12.25 у мяне першая трэніроўка па лёгкай атлетыцы ў ДЮСШ. А 14.50 футбол з другімі класамі, з імі паўтары гадзіны. У 16.30 наступная група. А 19.00 еду на футбол з дарослай камандай. Сканчаю ў дзевяць гадзін, а палове дзясятай я прыязджаю дадому. Жонцы жартам кажу, што займуся рыбалкай. Яна ўсё разумее, футбол - вялікая частка майго жыцця.

Тым больш што цяпер лягчэй. З траўня да кастрычніка наогул працаваў амаль без выходных. Па суботах займаўся праектамі, а ў нядзелю выязджаў на матчы з мужыкамі. Была б магчымасць працаваць з раніцы да позняга вечара, займаўся б з дзецьмі пастаянна.

«Люблю адчуваць жыццё, а ў сталіцы час ляціць вельмі хутка»

Праект «Футбол у вёсцы» мог і не адбыцца. Летась абласная адміністрацыя хацела закрыць футбольны аддзел у спартыўнай школе.

- Таму што не перадаём дзяцей у вышэйшае звяно - спартыўныя вучэльні і футбольныя клубы. Пазалетась аддалі хлопца ў гарадзенскі «Белкард». Па аднаму чалавеку адпраўляем, але каб масава, такога няма. Вось таму і ўзнікла пытанне аб мэтазгоднасці нашага ўтрымання. Праблема ў тым, што на школы ціснуць, калі няма выніку. Такая практыка паўсюдная, таму трэнер можа накрычаць на дзяцей. Наўрад ці гэта матывуе, сам зарокся гэта рабіць. Саджуся і гляджу, як яны гуляюць. У перапынку тлумачу, у якіх момантах і хто менавіта памыліўся. Дзеці кажуць: «Уладзімір Юр'евіч, дзякуй, што не крычыце». Толку ірваць звязкі, калі сам чамусьці не навучыў. У выніку ўсё абышлося. Чыноўнікі прыехалі, убачылі наш рух і перадумалі. Атэстацыю мы прайшлі, кіраўніцтва школы ўсяго дабілася. Ну не можа Дзятлава без футбола.

Чацвёртага снежня федэрацыя футбола падвяла вынікі сезону, узнагароджваючы найлепшых беларускіх футбалістаў і трэнераў. Уладзімір Ганчар атрымаў прыз «За асаблівыя заслугі ў развіцці масавага футбола ў Беларусі». Грашовага сертыфікату трэнеру не ўручылі, абмежаваліся памятным дыпломам і наборам экіпіроўкі.

- Для мяне грошы не гуляюць вялікай ролі. Значна важней, што людзі прынялі мае ідэі і далі шанец развівацца. У верасні паклікалі на курсы атрымання трэнерскай ліцэнзіі катэгорыі D. У кастрычніку быў прагляд у акадэміі футбола АБФФ. Спачатку адбіралі дзяцей з усёй Гарадзенскай вобласці, вырашалі, хто паедзе ў Менск. Ад Дзятлаўскага раёна абралі двух чалавек, адзін з іх - мой выхаванец.

Уладзімір не хавае, што адзін са складнікаў поспехаў яго праектаў - трэнерская харызма, а ўсе далейшыя планы звязвае з родным раёнам.

- Вялікая праблема Дзятлава ў тым, што ў нас няма яшчэ аднаго трэнера па футболе. Я адзіны спецыяліст на ўвесь горад. Яшчэ адзін працуе ад ДЮСШ у пасёлку Казлоўшчына, але гэта раён усё-такі. Калі б у Дзятлава прыйшоў яшчэ адзін трэнер, я б працягнуў працаваць з сельскімі школамі. Сёння ў адной вёсцы, заўтра - у іншай. Шукаць таленавітых футбалістаў і футбалістак, каб праз год сабраць каманду сельскіх жыхароў.

Я не хачу з'язджаць адсюль, падабаецца спакой і цішыня. Люблю адчуваць жыццё, а ў сталіцы час ляціць вельмі хутка. У Дзятлаве я за дзень магу пабываць у 10 месцах, у Менску - максімум у двух. Вядома, калі прапануюць папрацаваць у прафесійным клубе, я не адмоўлюся. Але для пачатку я б у кожным двары паставіў футбольную скрынку.