Мы ўсе марым жыць па-іншаму

Нам патрэбная толькі краіна.

Каб убачыць пекла, зусім не трэба спускацца пад зямлю ў суправаджэнні Вергілія. Дастаткова пахадзіць па дамах суайчыннікаў, як гэта рабілі актывісты «Еўрапейскай Беларусі» падчас збору подпісаў.

Так, я таксама бачыла пекла. Яно знаходзіўся не дзесьці ў падземных глыбінях з закіпелай лавай, а на ўзроўні шостага паверха. Пекла было памерам з аднапакаёвую малагабарытную кватэру, і там знаходзіліся двое. Яны непрабудна, цяжка, безнадзейна пілі.

Не сваякі: суседзі і таварышы ў няшчасці. Няшчасцяў, зрэшты, у іх жыцці было шмат, але першым, прадвызначаючы ўсе астатнія, стаў Афган. Кантузіў, параніў, перамалоў, знішчыў, узнагародзіў медалямі. Што заставалася жывога – дабіла цяперашняя ўлада. Пазбавіла і без таго куцых ільготаў, перспектываў, сэнсу. Ёй, уладзе, патрэбныя ружовашчокія паслухмяныя пупсы. Кантужаныя «афганцы» з ламанай псіхікай ёй дакладна не патрэбныя. Як не патрэбныя пенсіянеры, чарнобыльцы, інваліды. Гэтыя двое жывуць у сваім маленькім пекле ў суседніх дамах і п'юць: пенсіі хапае толькі на «бырла». Ні на лекі, ні на нармальныя прадукты, як ні круці, яе ўсё роўна не хопіць.

Ісці ў гэтае прапахлае безнадзейнасцю пекла было страшна. Але трэба. І калі мы пачалі размаўляць, гэтыя двое, якія, здавалася, назаўжды страцілі цікавасць да жыцця, неяк падабраліся і нават адлюстравалі нешта падобнае на хвацкае гусарскага шчоўканне абцасамі. І апавялі пра сваё нязноснае жыццё, і выказалі ўсе, што яны думаюць пра цяперашнюю ўладу, – трапна, выразна, жорстка. Бездапаможныя, няшчасныя, п'яныя, яны былі шчаслівыя, што хоць камусьці не ўсё роўна. І што ўсё яшчэ можа змяніцца – у краіне і ў іхнім уласным жыцці. І што ў гэтай зыбкай дрыгве безнадзейнасці яшчэ застаюцца людзі, не гатовыя ў яе апускацца, а гатовыя выцягваць тых, хто ўжо там. Яны нават спрабавалі мне што-небудзь падарыць – на памяць. Выбар быў, шчыра скажам, бедны. І я стала шчаслівай уладальніцай рулона пергаментнай паперы: «Гэта вельмі карысны падарунак, – тлумачылі “афганцы”. – У гэтую паперу зручна перадачкі ў СІЗА загортваць, калі раптам спатрэбіцца». Спадзяюся, больш не спатрэбіцца. Але падарунак я прыняла – ад чыстага ж сэрца.

А яшчэ я бачыла пекла ў шчасным сталінскім доме ў самым цэнтры, каля плошчы Перамогі. Пекла было ў вобразе дагледжанай, дорага апранутай жанчыны, якая не казала нават – яна шыпела, глытаючы галосныя: «Да д’ябла. Усё да д'ябла. З'ехаць адсюль, ды хутчэй. І забыцца ўсё. Забыцца гэтую праклятую краіну, забыцца ўсё сваё жыццё, забыцца гэты горад. Мне ўжо ўсё роўна. А вы не жылі тут, калі яшчэ ў нешта верыце». Гэтае шыпенне, як распалены алей на патэльні, гэты маналог быў страшнейшы, чым горкае п'янства «афганцаў». Яна прыняла сваё пекла і выхад бачыла толькі ў перасячэнні дзяржаўнай мяжы, якая і аддзяляе пекла ад раю. Ад гэтай жанчыны веяла нават не безнадзейнасцю, а нянавісцю – лютай, нутраной, усёпаглынальнай. У цэнтры горада, сярод рэкламных плакатаў з тымі самымі ружовашчокімі і паслухмянымі.

Пеклам была і іншая кватэра – на вуліцы Фрунзэ, каля парку Горкага, на пятым паверсе. Там мерзла 92-гадовая прафесарша. Стаялі самыя халодныя дні пачатку кастрычніка, і ў дамах ужо ўключылі ацяпленне. А да яе пятага паверха цяпло не дабралася. На званок у службу 115 ёй радасна паведамілі, што яе нумар восемсот нейкі, і жанчына зусім страціла надзею. У камунальную службу ўрэшце датэлефанаваўся Максім Вінярскі. А Вольга Нікалайчык у гэты час слухала яе аповед. Пра сына, які памёр. Пра тое, што няма сілаў выходзіць з дому і спускацца з пятага паверха, а потым падымацца. Пра тое, якая невыносная адзінокая старасць у Беларусі. Вядома, мы цяпер не пакінем гэтую жанчыну – мы ж не дзяржава, урэшце. Гэта ў яе пенсіянеры і інваліды сядзяць, не выходзячы, замкнутыя на верхніх паверхах, без ацяплення. Гэта ў яе ветэраны афганскай вайны співаюцца, выкінутыя праз непатрэбнасць. Гэта ад яе бягуць, як ад пракажонай, прыгожыя адукаваныя жанчыны. Гэта яе ненавідзяць 95 адсоткаў жыхароў яе. Гэта яна ператварыла ў пекла жыццё столькіх непадобных адно на аднаго людзей, што хутка не будзе з кім перапіс насельніцтва праводзіць.

Але ўсе яны мараць жыць па-іншаму. Гэтым і падобныя. І яшчэ – марамі, якія не спраўдзіліся. Жыццём, якое не атрымалася. Надзеяй на лепшае, якой ужо амаль не засталося. Мы ўсе – такія ж, са сваім кавалачкам пекла, са сваімі пахаванымі марамі, са сваімі надзеямі, што ніколі не паміраюць. І толькі разам мы можам вырвацца з гэтай дрыгвы. Нам жа не патрэбны рай замест пекла, нам патрэбная толькі краіна. Звычайная, нармальная, усярэднена-еўрапейская. У якой часам нават бывае сумна, але ніколі – страшна.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com