Масква прайграла

Як гэта атрымалася?

Учора Міжнародны суд ААН у Гаазе вынес пастанову, згодна з якой ён валодае юрысдыкцыяй для разгляду пазову Украіны супраць Расеі пра парушэнне міжнародных канвенцый аб барацьбе з фінансаваннем тэрарызму і аб ліквідацыі ўсіх формаў расавай дыскрымінацыі. Цяпер суд зможа разгледзець пазоў па сутнасці. Што гэта значыць, чаму гэта важна і што будзе далей - коратка тлумачыць LIGA.net.

ШТО ЗДАРЫЛАСЯ. У студзені 2017 года Украіна падала супраць Расеі пазоў у Міжнародны суд. У ім сцвярджаецца, што Расея ўтрымлівае і фінансуе тэрарыстычныя арганізацыі ДНР і ЛНР, што, між іншым, прывяло да катастрофы рэйса MH17, абстрэлаў жылых раёнаў Марыупаля і Краматорска, знішчэння цывільнага пасажырскага аўтобуса каля Валнавахі і выбуху падчас мірнага сходу ў Харкаве. Таксама Украіна абвінавачвае Расею ў кампаніі дыскрымінацыі ўкраінцаў і крымскіх татараў на тэрыторыі акупаванага Крыма. Украіна патрабуе абавязаць Расею заплаціць за страты, якія краіна і народ панеслі ў выніку парушэнняў з боку РФ. Масква спрабавала аспрэчыць юрысдыкцыю Міжнароднага суда. Маўляў, і правоў разглядаць у суда няма, і абвінавачванні Украіны - выдумка. Сёння суд гэтыя прэтэнзіі РФ - адхіліў, чым даў зразумець: юрысдыкцыя - правільная.

ЧАМУ ГЭТА ВАЖНА. У 2008 годзе Грузія звярталася ў Міжнародны суд пасля агрэсіі РФ у Паўднёвай Асеціі, але тады суд пагадзіўся з довадамі РФ аб адсутнасці юрысдыкцыі. Масква змагла пазбегнуць адказнасці. Украіне ж удалося дамагчыся разгляду пазову па сутнасці. Былы кіраўнік МЗС Павел Клімкін назваў сённяшнюю пастанову суда «сусветным прэцэдэнтам».

Важна, што ў пазове Украіны гаворка ідзе ў тым ліку і пра гібель рэйса MH17, бо стварэнне спецыяльнага трыбуналу па расследаванні гэтай справы было заблакаванае Расеяй у Радзе бяспекі ААН.

ШТО ДАЛЕЙ. Намесніца кіраўніка МЗС Алена Зеркаль заявіла, што цяпер суд правядзе аналіз, колькі часу трэба даць Маскве для падрыхтоўкі сваёй пазіцыі ва ўсіх пунктах абвінавачвання. Пасля гэтага пачнуцца судовыя слуханні.

У адпаведнасці са статутам ААН, пастанова Міжнароднага суда абавязковая для выканання па той справе, у якой краіна-сябра ААН з'яўляецца бокам, канчатковая і не падлягае абскарджанню. У выпадку, калі бок не выканае ўскладзеныя на яго абавязанні, іншы бок можа звярнуцца ў Раду бяспекі.

Рада бяспекі, калі палічыць гэта неабходным, можа зрабіць рэкамендацыі або прыняць захады для прывядзення пастановы суда ў выкананне. Зразумела, Расея мае права вета на рашэнні Рады бяспекі, так што абавязаць яе да нечага Рада бяспекі наўрад ці зможа.

Але, магчыма, гэта і не трэба. Калі аб'ектыўны міжнародны суд афіцыйна прызнае Расею спонсарам тэрарызму і агрэсарам па Данбасу і Крыме - гэта ўжо будзе абсалютная і дастатковая перамога. Яна таксама ўзмоцніць пазіцыі Украіны ў іншых судах - напрыклад, у Лондане - дзе афіцыйны Кіеў выстаўляе велізарныя матэрыяльныя прэтэнзіі, паводле якіх ужо арыштоўваюць актывы РФ ва ўсім свеце.

Вынік дня падвяла намесніца міністра Зеркаль, якая ўзначальвае дыпламатаў і юрыстаў украінскай каманды. На яе думку, пастанова суда - гэта «безумоўная перамога Украіны на адной з самых уплывовых судовых пляцовак свету». «Гэта - перамога асноўных нормаў і прынцыпаў міжнароднага права. Перамога права над сілай», - рэзюмавала Зеркаль.