29 сакавiка 2024, Пятніца, 17:02
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Хто справакаваў скачок даляра ў Беларусі?

41
Хто справакаваў скачок даляра ў Беларусі?
Фота: Reuters

Такой рэзкай змены курсу замежнай валюты ў бок павелічэння не было даўно.

Канец лістапада адзначыўся для беларусаў значным ростам не толькі курсу даляра, але і падаражаннем усіх валют з кошыка Нацбанку - што даляра, што еўра, што расейскага рубля.

Звычайна беларускі рубель «хадзіў па калідоры» ўслед за расейскім субратам: куды расейскі рубель - туды і беларускі. Але на гэты раз курс Цэнтрабанка Расеі і блізка не падобны на ўзляцелую ўверх крывую, паказаную на прыканцы восені 2019–га Нацбанкам Беларусі. Калі на таргах Беларускай валютна-фондавай біржы ўсе тры чыннікі валютнага кошыка дружна раслі сем дзён запар, то ў Расеі курс вагаўся без сур'ёзных рыўкоў. З 21 да 28 лістапада даляр падрос на 3,2%, еўра – на 2,66 %, расейскі рубель падаражэў на 2,61%.

Такой значнай змены курсу замежнай валюты ў бок павелічэння не было даўно, і бачных тлумачэнняў (узрушэнняў на сусветных рынках ці ў Расеі) няма. У чым прычыны значнага падзення беларускага рубля? Аб гэтым карэспандэнт «Беларусов и рынка» пацікавіўся ў старшага аналітыка «Альпары» эканаміста Вадзіма Іёсуба.

- Сапраўды, цяперашнія скокі курсу ніяк не звязаныя з сітуацыяй у Расеі. Там курс вагаецца ля адзнакі 64 рублі за даляр. Гэта гісторыя менавіта пра беларускі рубель, які прыкметна асеў за апошні тыдзень. І, што важна, ніякага выразнага і пацверджанага афіцыйнымі звесткамі эканамічнага тлумачэння гэтай сітуацыі даць немагчыма. Бо ў беларускай эканоміцы з пачатку тыдня і нават месяца нічога не змянілася ў такой ступені, каб гэтак значна мяняўся курс адразу трох валют. Бо не выраслі ж з панядзелка заробкі, няма ніякіх падстаў меркаваць, што імкеліва вырасла крэдытаванне.

У адсутнасць відавочных макраэканамічных навін можна выказаць здагадку, што, магчыма, гэта звязанае з прыватнай гісторыяй - з вялікай купляй валюты асобнымі буйнымі па беларускіх мерках прадпрыемствамі. Справа ў тым, што наш валютны рынак даволі вузкі і малы, і калі некалькім прадпрыемствам неабходна купіць пару дзясяткаў мільёнаў даляраў, то такі попыт у момант адбіваецца на курсе. Для нашага рынку гэта сур'ёзная сума, і калі з нейкіх прычын ажыццявіць закупку валюты неабходна ў сціснутыя тэрміны, то прасяданне беларускага рубля непазбежнае.

Чаму я раблю такі вывад аб рэзкім скоку? Вельмі падобная гісторыя (без відавочных макраэканамічных прычын) была ў канцы цяперашняга лета. Што характэрна, такая ж гісторыя назіралася і ў канцы жніўня 2018 года: тады ўзлёт курсу даляра сапраўды тлумачыўся (постфактум) тым, што буйныя прадпрыемствы набывалі валюту. І калі гэты аднамомантавы попыт заканчваўся, курс карэктаваўся ў зваротным кірунку.

Што гэта за прадпрыемствы, ніхто ніколі не кажа, гэта не публічная інфармацыя, але ў Беларусі не так шмат кампаній, здольных закупіць цягам некалькіх дзён дзясяткі мільёнаў даляраў. Гэта нашы прамысловыя гіганты «Беларуськалій», два НПЗ, БМЗ. Магчыма, каму-небудзь з іх, або іншым прадпрыемствам, неабходна было выплаціць валютны крэдыт або аплачваць імпартныя кантракты.

Зразумела, што гэтыя сродкі фіксаваныя ў адной валюце, але так як Нацбанк не можа ўстанаўліваць уласныя суадносіны паміж далярам, еўра, расейскім рублём і беларускім, то расце адразу ўвесь валютны кошык. Пры гэтым даляр вырас прыкметна мацней за дзве іншыя валюты таму, што на сусветных гандлёвых пляцоўках ён пацяжэў. Неабходна адзначыць, што на міжнародных пляцоўках цяпер усё даволі спакойна – ні на адным з рынкаў няма прыкметных валютных скокаў. Таму ўсё тое, што адбываецца цяпер – выключна наша, беларуская гісторыя.

Чаго чакаць далей? Ці можа узыходзячая тэндэнцыя быць падтрыманая не толькі меркаваным фактарам закупак валюты беларускімі прадпрыемствамі? Тэарэтычна так, але гэтыя фактары не відавочныя і пра іх даводзіцца гадаць. Гэта можа быць буйная рублёвая дапамога нашым прадпрыемствам, якую яны наважыліся б канвертаваць у валюту. Звычайна ў нас такія рэчы афармляюцца ўказамі з грыфам «Для службовага карыстання», так што нават калі такая субсідыя была, праз афіцыйныя каналы мы пра яе не даведаемся. Гэтым здагадкам цяжка знайсці фактычнае пацверджанне.

На маю думку, у снежні не варта чакаць істотнага падаражання валюты. Так, перад Новым годам грашовыя выплаты рознага кшталту значна ўзрастаюць, але ўзрастаюць і выдаткі хатніх гаспадарак. Таму, я мяркую, тэндэнцыі росту курсу не праглядаецца. І калі назіраная сёння сітуацыя - сапраўды следства закупкі валюты нейкімі прадпрыемствамі, то рушыць услед непазбежны адкат. Калі ж прычына росту курсу (пакуль неазначальная) у чымсьці іншым, то гэтага адкату можа і не адбыцца. Сёння недастаткова ўнутраных фактараў, якія дазвалялі б рабіць канкрэтныя прагнозы.

Што тычыцца расейскага фактару, то і ў нашых суседзяў не чакаецца якіх–небудзь узрушэнняў: кошт нафты стабільна трымаецца на адной адзнацы, гаворка аб новых санкцыях не вядзецца. Ні на што іншае ў апошнія гадоў пяць расейскі рубель не рэагаваў неяк сур'ёзна. Так што да Новага года ён, напэўна, не будзе рабіць рэзкіх рухаў.

Напісаць каментар 41

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках