28 сакавiка 2024, Чацвер, 23:39
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Беларусы сутыкнуліся з масавым фінансавым махлярствам

19
Беларусы сутыкнуліся з масавым фінансавым махлярствам

Што рабіць?

Нацыянальны банк сур'ёзна занепакоены частымі выпадкамі махлярства ў фінансавай сферы. У лістападзе лік такіх інцыдэнтаў перайшоў на сотні, пад пагрозай апынуліся шматлікія рахункі беларусаў у банках, піша naviny.by.

Што ж рабіць грамадзянам і як абараніцца ад ашуканцаў?

Нацбанк: «будзьце пільнымі, як арлы»

Злачынцы страчваюць цікавасць да аперацый, якія прыносілі ім прыбытак у мінулым стагоддзі. Крадзяжы і рабаванні сустракаюцца рэдка. Увосень Нацбанк падрыхтаваў агляд зарэгістраваных злачынстваў, учыненых на аб'ектах банкаўскай сістэмы ў першым паўгоддзі. Дык вось, у першай палове гэтага года зафіксавана толькі адно рабаванне і 36 крадзяжоў.

Каб выкрадаць грошы з банкаў, злачынцы цяпер выкарыстоўваюць не фізічныя метады нападу, а аддаленыя. У першым паўгоддзі на аб'ектах банкаўскай сістэмы было зафіксавана 546 кампутарных нападаў, або 54,2% ад агульнай колькасці зарэгістраваных злачынстваў у банкаўскай сферы.

Як высветлілася, гэта былі яшчэ кветачкі.

У лістападзе банкаўская сістэма сутыкнулася з масавымі атакамі на рахункі сваіх кліентаў – праваахоўныя органы зафіксавалі больш за 400 выпадкаў вішынгу, прычым у трэцяй дэкадзе колькасць такіх інцыдэнтаў рэзка вырасла – за два дні было зафіксавана больш за 150 выпадкаў неправамернага доступу да рахункаў беларускіх грамадзянаў.

Даведачна: вішынг – форма махлярства, заснаваная на сацыяльнай інжынерыі. Зламыснікі, выкарыстоўваючы тэлефон і гуляючы пэўную ролю (напрыклад, супрацоўніка банка), з розных прычынаў выманьваюць персанальныя звесткі (напрыклад, рэквізіты плацежных картаў), каб займець грашовыя сродкі кліентаў банкаў.

Нядзіўна, што сітуацыя занепакоіла кіраўніцтва Нацыянальнага банка і стала тэмай, якая разглядалася нават на кіраванні цэнтральнага банка. Плёнам абмеркавання стаў ліст рэгулятара, які нядаўна атрымалі ўсе камерцыйныя банкі.

«Высокую занепакоенасць з боку рэгулятара выклікаюць частыя выпадкі атрымання зламыснікамі персанальных звестак грамадзянаў, звестак іх банкаўскіх плацежных картак і іншых звестак, якія ўтрымліваюць інфармацыю абмежаванага распаўсюджвання", – гаворыцца ў лісце Нацбанка.

За апошні час Нацыянальным банкам атрыманая інфармацыя, падкрэсліваецца ў лісце, «пра вялікую колькасць фактаў здзяйснення зламыснікамі спробаў завалодання канфідэнцыйнымі звесткамі кліентаў розных банкаў».

Мабыць, уплыў кіберрызык на банкаўскую сістэму сур'ёзна непакоіць рэгулятара, таму ў апошнія тыдні адзін за адным прымаюцца дакументы датычна гэтай тэмы. Так, Нацбанк зацвердзіў і на гэтым тыдні распаўсюдзіў сярод банкаў Канцэпцыю забеспячэння кібербяспекі ў банкаўскай сферы.

Дапамагчы камерцыйным банкам у барацьбе з злачынцамі выказала гатоўнасць нябанкаўская крэдытна-фінансавая арганізацыя «АРІП», у кіраванні якой знаходзіцца міжбанкавая сістэма ідэнтыфікацыі.

Нагадаем, гэтая сістэма дазваляе грамадзянам дыстанцыйна карыстацца паслугамі розных банкаў. Дык вось, «АРІП» цяпер будзе на заявы банкаў аператыўна блакаваць уліковыя звесткі да міжбанкаўскай сістэмы ідэнтыфікацыі, калі іх уладальнікі стануць ахвярамі махляроў.

А што могуць зрабіць самі грамадзяне, каб не апынуцца ў непрыемным становішчы і не страціць нажытае сумленнай працай?

Нацбанк у лісце, які атрымалі камерцыйныя банкі, рэкамендаваў «неадкладна правесці інфармацыйныя кампаніі для павышэння лічбавай пісьменнасці насельніцтва». Паведамленні пад назвай «Асцярожна, ашуканцы», якое рэкамендаваў накіраваць Нацбанк, камерцыйныя банкі ўжо дружна разаслалі фізічным асобам.

Але гэтым інфармацыйная кампанія не абмежавалася. Галоўная ўправа плацежнай сістэмы і лічбавых тэхналогій распрацавала брашуру з кароткай інфармацыяй пра метады махлярства ў фінансавай сферы. Усім, каму дарагія свае крэўныя, варта з ёю азнаёміцца, паколькі метады крадзяжу грашовых сродкаў сталі вельмі хітрымі.

Нацбанк у падрыхтаванай брашуры раіць грамадзянам «быць пільнымі, як арлы» і «ні ў якім разе нікому не паведамляць» пін-коды, сеансавы і іншыя паролі, нумары банкаўскай карты, устанавіць ліміты выдаткавання сродкаў праз плацежныя карты, паставіць СМС-апавяшчэнне.

Лічбавая будучыня: як да яе падрыхтавацца

Цэнтральны банк вялікую ўвагу стаў аддаваць не толькі павышэнню фінансавай і лічбавай пісьменнасці насельніцтва, але і ўразлівасці банкаў. У кастрычніку Нацбанк накіраваў банкам ліст з рэкамендацыяй стварыць падраздзяленні кібербяспекі ў найбуйнейшых банках.

Мала гэтага, у 2020 годзе пастановай Нацбанка сем найбуйнейшых банкаў абавязаныя будуць замовіць знешні ІТ-аўдыт для праверкі ўразлівасці сваіх сістэмаў.

«Акрамя гэтага, адзін банк прыняў пастанову правесці ІТ-аўдыт з сваёй ініцыятывы, а аднаму банку мы накіравалі прадпісанне правесці ІТ-аўдыт. Такім чынам, у наступным годзе ІТ-аўдыт правядуць дзевяць банкаў», – апавяла на гэтым тыдні кіраўніца галоўнай управы банкаўскага нагляду Нацбанка Алена Машніна, выступаючы на семінары кіравання рызыкамі, які арганізавала ў Менску кампанія «Дэлойт».

Беларускія эканамісты мяркуюць, што ініцыятыва рэгулятара праводзіць у камерцыйных банках ІТ-аўдыты цалкам своечасовая.

«Камерцыйныя банкі ўвесь час выводзяць на рынак новыя фінансавыя сэрвісы, якія мяркуюць дыстанцыйнае абслугоўванне. Натуральна, ва ўмовах такой трансфармацыі фінансавага сектара трэба павышаць устойлівасць банкаў, каб іхнія паслугі былі максімальна бяспечнымі для кліентаў», – адзначыла ў каментары для БелаПАН намесніца адміністрацыйнага дырэктара ў развіцці Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтра (BEROC) Настасся Лузгіна.

Таму, мяркуе яна, праводзіць у банках ІТ-аўдыты перыядычна трэба. Адначасова з гэтым, мяркуе экспертка, варта актыўна займацца асветай кліентаў банкаў.

«Лістападаўскія падзеі паказалі, што прабелы тут ёсць, і грамадзяне праз сваю невысокую фінансавую і лічбавую пісьменнасць становяцца ахвярамі махляроў. Але каб развязаць гэтую праблему, намаганняў толькі Нацбанка будзе недастаткова», – падкрэсліла Лузгіна.

На яе думку, каб колькасць выпадкаў махлярства не павялічвалася, варта са школьнай лавы павышаць фінансавую і лічбавую пісьменнасць насельніцтва.

«Махлярства – гэта пагроза і для фінансавай стабільнасці, і для функцыянавання плацежнай сістэмы краіны. Каб кіберрызыкі не рэалізаваліся, неабходна падрыхтаваць і размясціць на папулярных рэсурсах у інтэрнэце адукацыйныя ролікі для павышэння лічбавай і фінансавай пісьменнасці насельніцтва», – адзначыў у каментары для БелаПАН навуковы супрацоўнік BEROC Алег Мазоль.

Акрамя гэтага, мяркуе ён, камерцыйныя банкі павінны рэгулярна праводзіць інфармацыйныя кампаніі і тым самым навучаць насельніцтва бяспечна карыстацца сучаснымі фінансавымі сэрвісамі.

«Бо ад узроўню фінансавай пісьменнасці насельніцтва залежыць рэпутацыя банка. Калі кліент страціць грошы, хутчэй за ўсё, ён сыдзе ў іншы банк», – мяркуе Мазоль.

На ягоную думку, калі павышэннем лічбавай і фінансавай пісьменнасці ўсяго насельніцтва не займацца, то ў грамадстве можа сфармавацца недавер да бяспекі дыстанцыйных фінансавых сэрвісаў.

«У дзяржаве шмат робіцца для таго, каб дзель безнаяўных плацяжоў павялічвалася. Аднак калі выпадкі фінансавага махлярства будуць масавымі, то грамадзяне пяройдуць на гатовыя разлікі. Таму змагацца з махлярствам, павышаць лічбавую і фінансавую пісьменнасць насельніцтва абавязкова трэба», – рэзюмаваў Мазоль.

Напісаць каментар 19

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках