29 сакавiка 2024, Пятніца, 5:32
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Багдан Ярэменка: Нават за месяц да выбараў назваць прозвішча пераможцы не зможа ніхто

60
Багдан Ярэменка: Нават за месяц да выбараў назваць прозвішча пераможцы не зможа ніхто
Багдан Ярэменка

Ва Украіне заўсёды ёсць альтэрнатыва.

Пра сітуацыю ва Украіне напярэдадні прэзідэнцкіх і парламенцкіх выбараў, а таксама пра тое, як тэма Беларусі абмяркоўваецца падчас выбарчай кампаніі, сайту Charter97.org распавёў дырэктар фонду "Майдан замежных спраў", кіраўнік Кіеўскай арганізацыі партыі "УКРОП" Багдан Ярэменка.

- Сёлета ва Украіне пройдуць прэзідэнцкія і парламенцкія выбары. Як, на ваш погляд, краіна змянілася за пяць гадоў?

— Сёння Украіна вельмі фрагментаваная і расколатая. У 2014 годзе мы ішлі на пазачарговыя прэзідэнцкія выбары з разуменнем, што ў нас няма часу на палітычныя гульні - трэба абраць прэзідэнта ў першым туры. Большасць (54%) прагаласавала і ні ў кога не было ні падазрэнняў, ні скаргаў на фальсіфікацыі. Гэта рэальны вынік выбараў 2014 года.

Цяпер сітуацыя кардынальна адрозніваецца. Мы можам лёгка прагназаваць, што ранейшы вынік немагчымы ў прынцыпе. Больш за тое, рэйтынгі вядучых трох-чатырох палітыкаў дзесьці 15-10% сведчаць аб тым, што антырэйтынгі значна вышэйшыя, і будучы прэзідэнт Украіны аб'ядноўвае не столькі вакол сябе, колькі - супраць сябе. Гэта значыць, большасць будзе супраць будучага пераможцы выбараў.

Гэта, вядома, прымушае задумацца. Асноўны выклік для ўкраінскай дэмакратыі - выйсці з гэтай сітуацыі, бо ахвотных пагуляць на ёй будзе вельмі шмат і, у першую чаргу, гэта выгадна Расеі.

Ці зможа Украіна пераадолець крызіс пасля прэзідэнцкіх выбараў? Самі выбары ўжо вельмі жорсткія, кампанія вельмі чорная ў плане выкарыстання тэхналогій. Спадзяюся, што ўкраінцы чарговым разам прадэманструюць уменне перадаваць уладу мірным шляхам, а не толькі шляхам рэвалюцый і паўстанняў.

Але вось, што будзе далей – значна больш складанае пытанне. Хоць вынік выбараў дагэтуль вельмі складана прадказаць. Сацыялагічныя апытанні аддаюць перавагу Уладзіміру Зяленскаму, але разрыў з астатнімі кандыдатамі настолькі невялікі, што нават цяпер, за месяц да выбараў, з упэўненасцю назваць прозвішча пераможцы не зможа ніхто.

- Гэта значыць, хто б ні стаў прэзідэнтам, ён можа не ўсядзець у крэсле пяць гадоў?

- Гэта занадта катэгарычна. Так, нестабільнасць будзе, усё ж краіна ваюе, эканоміка ў досыць складаным становішчы, сацыяльная сітуацыя вельмі напружаная. Я не хачу пакуль казаць аб нестабільнасці як аб феномене пасля выбараў. Але феноменам будзе тое, што я назваў: большасць насельніцтва будзе супраць пераможцы. Пераможца не будзе мець падтрымкі большасці.

Гэта досыць складаная сітуацыя, але яна не азначае, што пераможца тэарэтычна не зможа праз некаторы час перацягнуць сваіх апанентаў у сябры. Таму што ўкраінцы скардзяцца, незадаволеныя, стогнуць, але жадання развальваць сваю краіну ў большасці насельніцтва няма. Людзі хацелі б у нешта верыць, на нешта спадзявацца і таму ёсць тэарэтычная магчымасць перацягнуць іх на свой бок. Але на практыцы зрабіць гэта будзе вельмі складана, тым больш, што неўзабаве пасля прэзідэнцкіх выбараў адбудуцца парламенцкія.

Замест таго, каб астудзіць палітычны напал, мы пойдзем на другое кола і сфармаваць вакол сябе большасць прэзідэнту будзе цяжка. Вельмі важна, якімі метадамі ён будзе дамагацца перамогі, бо, хто б ні стаў пераможцам, ягонай наступнай задачай стане фармаванне кааліцыйнай большасці і ўрада, абранне новага прэм'ер-міністра. У прэзідэнта ў гэтай барацьбе ёсць такія козыры, як кантроль за спецслужбамі. Наколькі далёка гатовы зайсці пераможца прэзідэнцкіх выбараў – вельмі складанае пытанне, ад якога вельмі многае залежыць.

- Давайце разгледзім варыянт - перамагае Юлія Цімашэнка. Што чакае Украіну ў гэтым выпадку?

- Невялікае акно магчымасцяў, звязанае з кадравымі зменамі. Юлія Цімашэнка можа перафарматаваць палітычны спектр краіны. У многіх палітычных сіл і гульцоў агульнанацыянальнага і рэгіянальнага маштабу паўстане жаданне далучыцца да пераможцы. Гэта можа быць альбо аб'яднаўчым фактарам, альбо чымсьці не вельмі добрым. Але тым не менш акно магчымасцяў для змяненняў ва Украіне на кароткі час адкрыецца, як і пры кожнай новай уладзе або новым твары на палітычным алімпе.

- Прэзідэнт Уладзімір Зяленскі?

- Вельмі дрэнна прадказальная сітуацыя. З аднаго боку, гэта яшчэ шырэй раскрывае акно, бо Зяленскі не звязаны з пераважнай большасцю палітычных гульцоў ніякімі сувязямі, абавязацельствамі і гэтак далей. Але праблема з прагназаваннем Зяленскага палягае ў тым, што за ім няма ніякай палітычнай гісторыі. І таму вельмі цяжка зразумець ягоныя каштоўнасці, ягоныя схільнасці, ягоны палітычны стыль. У яго проста няма палітычнага стылю. Ён будзе яго фармаваць на хаду. Гэта стварае як магчымасці, так і праблемы.

- Прэзідэнт Грыцэнка?

- Можна спрагназаваць агульнапалітычны курс, які ён абярэ. Але яго здольнасць аб'ядноўваць і хутка выбудоўваць сваю сістэму кіравання я б пакуль што паставіў пад сумнеў. Пры тым, што Грыцэнка больш, чым хто-небудзь схільны да масавых зменаў кадравага складу ўрада і органаў улады. Але яго здольнасць выбудаваць гэтую вертыкаль эфектыўна, не толькі пад сябе, але і з мэтай развязання пытанняў - вялікая загадка.

- Ну і нарэшце, калі застаецца Парашэнка?

- Я ўважаю гэта за найбольш праблемны варыянт для Украіны, бо не бачу ў яго ніякіх матываў нешта мяняць, акрамя як узмацніць уласную ўладу і скончыць фармаваць спосаб кіравання, які дазволіць яму ажыццяўляць поўны кантроль над фінансавымі плынямі краіны. Адбудзецца ўзмацненне рэжыму, які будзе будавацца на карупцыі. Пры тым, што карупцыя застанецца феноменам праўлення ў кожным выпадку. Гэта, на жаль, спосаб мыслення нацыянальных элітаў і ўласнікаў эканомікі краіны.

Але Парашэнка з'яўляецца не толькі спараджэннем гэтай сістэмы, але і яе мэнэджарам, крывёю і сутнасцю. Таму чакаць ад яго нейкіх зменаў не даводзіцца ў большай ступені, чым ад каго-небудзь іншага. Тым больш, што мінулыя пяць гадоў дазволілі ўсім пераканацца, што ўсе, нават сімвалічныя, крокі ў сферы барацьбы з карупцыяй робяцца Парашэнкам толькі пад моцным ціскам украінскага грамадства або заходніх партнёраў. Ніякіх матываў мяняць краіну ў гэтым плане ў яго не праглядаецца. Гэта будзе кансервацыя найгоршых бакоў украінскай рэальнасці.

Але канца свету не будзе: Украіна існуе і ў цяперашніх варунках. Відавочна, нешта такое будзе адбывацца і далей пры абвастрэнні палітычнай барацьбы, але з папраўкай, што ў Парашэнкі з'явіцца магчымасць зачысціць палітычную апазіцыю. Пяць гадоў ніякіх перспектыў для зменаў не будзе, за гэты час, вядома, многія палітычныя сілы страцяць унутраныя рэсурсы для развіцця. У Парашэнкі будзе магчымасць калі стаць не дыктатарам, то ва ўсякім выпадку досыць аўтарытарным лідарам, які кантралюе ўсю краіну.

- Але ж партыя "УКРОП " будзе змагацца з аўтарытарнымі тэндэнцыямі ў выпадку, калі яны будуць мець месца?

- Партыя "УКРОП" у гэтым выпадку нічым не адрозніваецца ад іншых партый, якія вылучаюць сваіх кандыдатаў і даюць ім паўнамоцтвы змагацца на прэзідэнцкіх і парламенцкіх выбарах для таго, каб дамагчыся пераменаў. Мы не верым у хуткія рэвалюцыйныя змены і вядзем сістэмную працу, якая патрабуе арганізацыйных, кадравых і палітычных намаганняў.

Наша партыя працуе ў рамках Канстытуцыі і законаў, спрабуючы паказаць, якой альтэрнатывай яна можа быць. Гэта ж робяць іншыя палітычныя партыі, у якіх няма магчымасці ўзяць усю паўнату ўлады на сябе.

- Рэйтынг вашай партыі расце даволі імкліва.

- Так, рэйтынг расце тэмпамі, якія дазваляюць нам аптымістычна глядзець на перспектывы парламенцкіх выбараў. Вядома, мы спадзяемся ўвайсці ва ўладу, але пакуль, хутчэй за ўсё, мы будзем адыгрываць ролю пэўнага фактара стрымлівання, паказваць, што ёсць іншае меркаванне.

Мы разумеем, што вельмі хутка сітуацыя ў краіне паляпшацца не будзе, для гэтага няма ніякіх перадумоў. Але пра стабільнасць, як пра феномен, якога варта дасягнуць, трэба гаварыць з пункту гледжання нарастання ў людзей упэўненасці, што альтэрнатыва заўсёды ёсць, што перамога ці параза якой-небудзь палітычнай сілы не з'яўляецца заканчэннем нейкага працэсу.

Мы бачым сваю ролю - уваходзіць ва ўладу, спрабаваць мяняць сітуацыю тымі рэсурсамі, якія будуць, але ў той жа час застаючыся адданымі не ўладным кааліцыям і пагадненням, а ідэям фармавання ў людзей адчування, што заўсёды ёсць сіла, на якую можна пакласціся і якой можна даверыць уладу ў будучыні.

- Ці магчыма зрабіць нейкія прагнозы аб выніках парламенцкіх выбараў? Ці пакуль яшчэ рана?

- Хутчэй за ўсё, палітычны склад будучага парламента будзе таксама фрагментаваны, як і грамадства. Гэта значыць, колькасць палітычных партый, прадстаўленых у парламенце, будзе большай, чым цяпер, будзе вельмі разнамасны заканадаўчы орган, у якім будзе вельмі цяжка стварыць кааліцыю. Яна, магчыма, будзе сітуатыўная.

У гэтым плане значнай змены, пагаршэння або паляпшэння сітуацыі я б не чакаў. Сітуацыя ў кожны бок, пагаршэння або паляпшэння, будзе адбывацца вельмі паступова, што будзе даваць магчымасць асноўным гульцам заўважыць новыя тэндэнцыі, неяк на іх зрэагаваць. Гэта ўжо не дрэнна.

- Як тэма Беларусі асвятляецца ў прэзідэнцкай выбарчай кампаніі ва Украіне?

- Цяпер мы крытыкуем прэзідэнта за вельмі беспардоннае апеляванне да тэмы патрыятызму. З пункту гледжання выбудоўвання або фармавання ўспрымання Беларусі такі радыкальны "ўра-патрыятычны" падыход прэзідэнта спрыяе таму, што стаўленне да Беларусі крыху памянялася. Але на гэта паўплывалі не толькі паліттэхналагічныя падыходы прэзідэнта, але і змяненне сітуацыі ў самой Беларусі, у расейска-беларускіх дачыненнях.

Мне здаецца, што стала больш тых, хто прытрымліваецца нашага меркавання пра тое, што мы не маем магчымасці спадзявацца на Беларусь як на краіну пры досыць цёплых пачуццях да беларусаў як да нацыі. Такія галасы і інфармацыйныя тэндэнцыі ўзмацніліся ва Украіне ў апошнія некалькі месяцаў. Гэтаму спрыялі і вучэнні, якія праводзіла Беларусь супольна з Расеяй, і тыя ўскладненні, якія ўзнікаюць праз жаданне Пуціна агрэсіўна паглынуць Беларусь.

Некалькі гадоў таму Лукашэнка меў тут імідж хітраватага сельскага дзядзькі, які ўмее ўсіх абдурыць, ва ўсякім выпадку абдурыць Расею, як здавалася Украіне. Цяпер прыйшло разуменне, што гэты хітраваты дзядзька спрабуе абдурыць і Украіну.

Але ці можа каго-небудзь падмануць і абхітрыць чалавек, які не валодае паўнатой улады ў сваёй краіне, акрамя магчымасці душыць свабоду слова і палітычныя свабоды? Мне здаецца, што імідж Лукашэнкі ва Украіне пагаршаецца. Імідж уладаў Беларусі змяняецца ў бок разумення іх несамастойнасці і залежнасці ад старэйшага партнёра, ад эканамічнага гаспадара - Крамля.

У нас узмацняецца адчуванне пагрозы з боку Беларусі, нягледзячы на тое, што доўгі час пасля рэвалюцыі некалькі гадоў нашы палітыкі, уключаючы прэзідэнта, любілі бываць у вашай краіне і ўгаворваць Лукашэнку нешта рабіць. Ва ўкраінскай медыя-прасторы гэта падавалася як спробы забяспечыць ненапад з боку Беларусі. Расчараванне ў гэтай палітыцы стала фактарам палітычнага жыцця Украіны. Усе разумеюць, што напад на Украіну з боку Беларусі цалкам магчымы.

Напісаць каментар 60

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках