Пасля Назарбаева

Азіяцкія інтрыгі пад заходнім дываном.

Адстаўка Назарбаева выклікала цэлую хвалю абмеркавання ў СМІ. Перш за ўсё, таму што гаворка ідзе аб сыходзе з пасады чалавека, які кіраваў постсавецкай краінай цягам 30 гадоў. Гэты крок справакаваў процьму пытанняў. Чаго чакаць ад в.а. прэзідэнта - Такаева? Ці зменіцца замежнапалітычны курс краіны? Ці будзе мець месца жорсткая барацьба за ўладу?

"Пад гэтым заходнім дываном з азіяцкім узорам будуць весціся азіяцкія інтрыгі", - сказаў Uaportal вайсковы аглядальнік і блогер Аляксей Арастовіч.

Перад Назарбаевым стаяла тая ж задача, што і перад Пуціным - перадача ўлады і захаванне сябе ў недатыкальнасці.

Ён абраў такі варыянт. Таму што варыянт саюзнай дзяржавы адпадаў. З кім ён мог яе стварыць? Падаўжэнне тэрміну паўнамоцтваў праз змены ў Канстытуцыю - гэта вельмі дрэнны крок, які запісвае краіну ў таталітарныя ці аўтарытарныя дзяржавы. Ісці на гэта азначае зніжаць крэдытныя рэйтынгі, гандляваць нафтай і газам і быць пляцоўкай, дзе балансуюць інтарэсы Расеі, Кітая і ЗША адначасова.

Назарбаеў пайшоў больш прымальным шляхам. За год да гэтага ён пачаў ствараць умовы, калі Радзе бяспекі перадаваліся шырокія паўнамоцтвы, у тым ліку частка паўнамоцтваў прэзідэнта, вяліся ўнутраныя і замежныя палітычныя кансультацыі, стваралася сістэме стрымак, процівагаў і балансу, падбор кадраў і гэтак далей.

Ён стварыў нармальную архітэктуру і правёў яе ў жыццё. Яна адпавядае ўмовам: а) перадачы, захавання ўлады і яе ўплыву, б) выключэння магчымага крымінальнага пераследу, в) атрымання адноснай легітымнасці ў вачах міжнароднай супольнасці, суседзяў з СНД і ўнутры самой краіны. Акрамя таго, ён развязаў кадравую праблему - каго падабраць на замену.

Назарбаеў гэтыя задачы паспяхова развязаў, лішні раз паказаўшы, што ён незвычайны дзяржаўны дзеяч, які ўмее развязваць вялікія задачы.

Што будзе далей з Казахстанам? Я думаю, рэзкіх змяненняў курсу пакуль не прадбачыцца. Усе выдаткуюць год-паўтара на разуменне сітуацыі, якія склаліся.

Тое, што будзе ў Казахстане далей, будзе залежаць ад падзей у Сярэдняй Азіі. З некаторых звестак, там рыхтуюцца непрыемнасці, звязаныя з магчымым зыходам маджахедаў з Афганістана ў Сярэднюю Азію.

У кожным выпадку, гэта будзе азіяцкая сістэма стрымак і проціваг, пашытая паводле заходняга ўзору. З фармальнымі пасадамі, з галінамі ўлады, з усімі канстытуцыйнымі агаворкамі і ўсім астатнім.

А пад гэтым заходнім дываном з азіяцкім узорам будуць весціся азіяцкія інтрыгі.

Ці палезуць туды расейцы? Паглядзім.

Паўночны Казахстан населены расейцамі - там свая праблема. Ці буду буяніць ісламісты - таксама паглядзім. Яны замкнёныя там у дзвюх абласцях, якія яшчэ і геаграфічна ізаляваныя.

Чалавек, які прыйшоў на замену Назарбаеву - вельмі разумны, вытанчаны дыпламат. Таму ад яго я ніякіх пастаноў не чакаю. Але калі Назарбаеў памрэ, мабыць, за гэтым рушыць нейкая барацьба за ўладу. А калі не памрэ і будзе кіраваць жалезнай рукой, то барацьба за ўладу будзе рыхтавацца. Будуць стварацца групоўкі, магчыма, сілавікі, магчыма, нафтавікі, магчыма, лібералы, магчыма, кітайская партыя, магчыма, расейская.

Барацьба за ўладу ў кожным выпадку пачнецца, пытанне толькі ў тым, у якой форме яна будзе адбывацца: у экстранай, як было б пасля яго смерці, або ў падрыхтоўчай фазе.

Як я разумею, новы лідар прадстаўляе галінку лібералаў, а значыць, супраць яго будуць гуляць сілавікі, нафтавікі ды ісламісты. Хоць, нафтавікі, хутчэй за ўсё, імкнуцца да лібералаў, бо яны гандлююць нафтай і газам на міжнароднай арэне.