Святлана Коржыч: Я ваюю цяпер за чужых дзяцей

У маці загінулага жаўнера па-ранейшаму шмат пытанняў да міністра абароны Беларусі.

У Менску 21 сакавіка ўручылі Нацыянальную прэмію «Хартыі' 97» за абарону правоў чалавека. Адной з лаўрэатак прэміі стала маці загінулага салдата Аляксандра Коржыча Святлана Коржыч.

Гібель у вайсковай частцы ў Печах шарагоўца Коржыча ўзрушыла ўсю краіну, людзі даведаліся пра жахлівую сітуацыю ў беларускім войску, дзе пануе «дзедаўшчына», а ў жаўнераў вымагаюць грошы.

Святлана Коржыч не верыць у афіцыйную версію пра самагубства сына і прадаўжае высвятляць праўду. Сёння яна адказала на пытанні сайта Charter97.org.

- Прэмія «Хартыі' 97» стала для мяне поўнай нечаканасцю. Шчыра дзякую за маральную падтрымку, прызнанне маёй барацьбы. На жаль, вельмі шмат людзей не разумее мяне і маю «вайну».

Напрыклад, сёння зайшоў да мяне на працу чалавек, сын якога служыць у Печах. Мы сталі з ім абмяркоўваць навіну пра 18-гадовага жаўнера, які сышоў з часткі ў Печах і яго ўжо некалькі дзён не могуць знайсці. Вы пісалі пра гэта. Увогуле, мы камунікуем паміж сабой. Тут падыходзіць паджылая жанчына і пачынае паліваць брудам гэтых бедных жаўнераў: «Ды што гэта такое, ды як такіх бесталковых нараджаюць, усе яны нешта патрабуюць. Вось мой адзін сын служыў у Нямеччыне, другі- у Забайкаллі, і ўсё было добра»

Я ж ёй спакойна парырую: «Мой сваяк таксама служыў Нямеччыне, а муж на марскім флоце ў савецкія часы, і ўсе вярнуліся дадому. А вось сын у мірны час не вярнуўся, і я ваюю цяпер за чужых дзяцей»

Увогуле, у такой абстаноўцы ваша падтрымка цяпер для мяне асабліва важная.

- Што Вы хочаце сказаць тым беларускім матулям, у якіх забіраюць сыноў у войска?

- Я вам цяпер распавяду, чаму прысвяціла ўчора свой выходны дзень. Была ў Калінкавіцкім раёне ў лесе на магіле загінулага ў 2015 годзе жаўнера. Там дзве кветачкі стаяць. За чатыры гады ні вайсковы камісарыят, ні органы ўлады нават і не паварушыліся.

Ездзіла да маці гэтага жаўнера. Яна атрымлівае 300 рублёў (150 даляраў) за месяц. Кажа, што не можа паставіць помнік, няма ні капейкі грошай, ледзь сточвае канцы з канцамі. Бачыце, як цяпер выглядае сітуацыя - няма магчымасці нават помнік паставіць, і няма каму дапамагчы.

Я паглядзела на гэтую бедную маму... Кажа, што адкрылі труну, а сын увесь збіты, зранены. Тыя, хто яго прывёз, труну хуценька закрылі, сказалі «хутчэй-хутчэй, у нас часу няма». Закапалі і ўсё нармальна - сам павесіўся. Я проста ў шоку. Вось хто прыдумаў, што малады хлопец сам павесіўся? Такое пачуццё, што ў войску такое правіла - калі афіцэрскаму складу хоць слова скажаш, то яны цябе «пад суіцыд».

Трэба змагацца з гэтай несправядлівасцю! Я планую з групай падтрымкі 3 красавіка трапіць у Міністэрства абароны і задаць Раўкову пытанне – ці думае ён пра нашых дзяцей ці не?

Што характэрна, на тых могілках прайсці яшчэ пару метраў - яшчэ адзін загінулы жаўнер. У мяне аж ногі-рукі трэсліся. Забралі нашых дзяцей, вярнулі ў магілах, а цяпер у іх магілкі ў лесе... Дзеля чаго?

Дарэчы, мне тут распавялі, як праходзяць вучэнні пад Берасцем. Дык вось, аднаго жаўнера закапалі ў акоп па шыю, як у вядомым фільме «Белае сонца пустыні», і ўся рота хадзіла і плявала яму ў твар.

Увогуле, не збіраюся я спыняцца. Буду з імі ваяваць, чаго б мне гэта не каштавала. Маўчаць ужо дакладна не збіраюся. У мяне адабралі адзінага сына...

- Вы заявілі, што не згодныя з прысудам суда паводле справы вашага сына. Ці будзеце Вы далей змагацца за тое, каб людзі даведаліся праўду аб трагедыі ў Печах?

- Як я ўжо сказала, па-першае, буду звяртацца найбліжэйшым часам у Міністэрства абароны. Я хачу адшукаць лекараў, якія працавалі ў Печах. Высветліць, куды яны ўцяклі. У дакументах, напрыклад, фігуруе маёр-псіхолаг, якая напісала, што можна скончыць жыццё самагубствам, надзеўшы сабе поліэтыленавы пакет на галаву.

Збіраюся ўзяць выпіску з крымінальнай справы і тым, хто прыме ў Мінабароны, зачытаць. Я гэта ім тут у вайсковым камісарыяце ўжо зачытвала, калі ў Пінск прыязджаў з Берасця намеснік вайсковага камісара ў ідэалогіі. Лекцыі чытала яму, каб меў уяўленне, куды адпраўляюць нашых дзяцей.

Яны распавядаюць казачкі пра шчыльную сувязь з вайсковымі часткамі. Я іх так у лоб і спытала: "Хоць раз хто-небудзь з вас там быў? Вашыя дзеці там служылі? Вы бачылі, якія там умовы стварылі? У Печах сабралі курсантаў, а для іх мыла не было».

Хачу асобна сказаць, што мне ў Следчым камітэце заявілі, што гэта я вінаватая ў трагедыі з сынам, бо надавала «спонсарскую дапамогу».

А ў чым жа я вінаватая? Да войска Саша і я працавалі, мая мама дапамагала. Дзіця маё не мела патрэбы ні ў чым і вось трапіў ва ўмовы, дзе трэба хаваць нават мыла, зубную пасту, шчотку, шкарпэткі, прадукты. Мне давялося надаваць «спонсарскую дапамогу» ў выглядзе 50 рублёў на тыдзень. Ды і апошняя заробак Сашы, 600 рублёў, сышоў у частку.

Хацела дапамагчы сыну, а аплачвала камуналку, прадукты прапаршчыку. Хочацца спытаць, а чым у гэты час займаліся афіцэры? Куды глядзелі?

Самае страшнае, склалася ўражанне, што яны мяне ўважаюць за вінаватую у тым, што я камусьці недаплаціла. Калі ехалі забіраць цела Сашы, да мяне выйшаў палкоўнік, які прыехаў у Печы па генеральскія пагоны. Дык вось, ён мне заявіў, што мой сын у пазыках.

Я ў шоку, папрасіла растлумачыць, што за пазыкі, калі на першую ж просьбу скідвала сыну грошы. Падлічыла, больш за тысячу даляраў сышло за 4 месяцы. Вось такая мая «спонсарская дапамога».

Гэта потым я даведалася, што картка сына «гуляла» па ўсёй Беларусі. Саша з сябрам Іллём сачылі за ёй праз інтэрнэт-банкінг і ўбачылі, што, напрыклад, а 2 гадзіне ночы ёй расплачваліся на запраўцы - запраўлялі аўто.

Высвятляецца, у беларускім войску можна канфіскаваць у жаўнера пластыкавую картку, каб ёй у сваё задавальненне карысталіся афіцэры. З гэтай карткі усё і пачалося.

Калі сын хацеў у прапаршчыка першым разам картку забраць, у канцылярыі сядзеў капітан Чуркоў, які ніяк не адрэагаваў і захадаў не прыняў. Ён цяпер звольнены, але што мне ад гэтага? Ён жывы, здаровы, працуе ў нейкай фірме грузаперавозак.

Другім разам, калі сын пайшоў картку забіраць у прапаршчыка, у канцылярыі ўжо сядзеў ротны афіцэр Сукавенка. У яго, дарэчы, тры дні звальнення каштавалі 500 даляраў. Гэтаму маладзёну патрэбныя былі айфоны.

Я гэта вам расказваю, каб вы мелі ўяўленне пра нашае сучаснае войска. Для чаго нам наогул патрэбнае такое войска? Наймайце кантрактнікаў! Вось яму можна заплаціць за 4 месяцы 1000 даляраў і нават больш. Кожны б бацька пагадзіўся на такое. Хай кантрактнік працуе і не будзе ні дзедаўшчыны, ні смерцяў.

- Што, на Вашую думку, адбылося ў вучэбнай частцы ў Печах напраўду?

- Мне вядома пра здарэнне перад смерцю Сашы. Яго збілі ў Печах так, што ён не мог перасоўвацца. Паміраў на стале, а сяржанты яго хавалі.

Падчас расследавання я спытала ў аднаго з сяржантаў - Скуратовіча: «Што, Саша так і памёр на стале?». А ён кажа: «Не, я патэлефанаваў капітану Чуркову. Ён прыехаў і кудысьці Коржыча павёз». Чуркова гэтага, дарэчы, потым забраў да сябе на падвышэнне Раўкоў.

Начальніца медычнай роты сядзела і плакала. Я яе выклікала. Яны спачатку казалі, што не могуць яе знайсці. Як жа яна лячыла майго сына? Высвяляецца, ніякіх захадаў не было зроблена. Аляксандра з тэмпературай 39,2 трымалі ў ізалятары з кратамі, як псіхічна хворага.

Мне потым на кожным пасяджэнні казалі, што ў яго была «прыхаваная форма псіхічнага захворвання». Смешна проста! Растлумачце мне, навошта ж яго тады наогул бралі ў войска?

18 траўня, перад войскам, ён спакойна прайшоў камісію. Сам. Быў здаровы, а праз пару месяцаў знаходжання ў гэтай частцы, як пайшоў забіраць сваю картку з заробкам у прапаршчыка, раптам пачаў паміраць на стале і стаўся псіхічна хворым.

Высвятляецца, што пасля збіцця ён яшчэ прыстрашыў, «я вам гэта так проста не пакіну». Вось яны яго і асудзілі. Маё меркаванне.

Калі сына выпісалі з медроты, ён трапіў у медпункт. Там яго нібыта ніхто не бачыў ажно 8 дзён. Цяпер вось зноў 6 дзён няма жаўнера і ніхто нічога не ведае.

На судзе давалі сведчанні лекары-псіхіятры. Адзін заявіў, што Коржыч быў псіхічна здаровы. Я выклікала спецыяліста са шпіталя, ён таксама сказаў, што мой сын быў псіхічна здаровы. Я тады так і сказала, што нармальныя людзі даюць нармальныя сведчанні.

Паводле версіі следства, Саша павесіўся ў склепе медычнай роты, папярэдне звязаўшы сабе ногі шнурком ад абутку, з футболкай на галаве. Відавочна, што для суіцыду занадта ўскладненыя дзеянні!

Яшчэ хачу расказаць адзін эпізод з суда, які можна назваць толькі тэатральнай пастаноўкай.

Увогуле, прывезлі ў суд паводле справы майго сына 80-гадовага мужчыну. Ён стаў мне распавядаць, што тое, што адбылося з маім сынам - трэці выпадак у сусветнай гісторыі. Нібыта ён у вычварнай форме скончыў жыццё самагубствам, звязаўшы сабе рукі і ногі, а гэтак жа надзеўшы на галаву футболку, каб яму было цёпла. Я проста не вытрымала, устала і сказала:

- Выбачайце, вы доктар ці хто?

- Не, я не псіхіятр.

- Скажу вам так, гэты дзіця было жаданым. Ён пражыў вельмі прыгожае жыццё. Саша не быў здольны на самагубства. Апошнія словы яго былі такімі: «Мама, я сам буду з войскам ваяваць. Мне засталося пратрымацца 10 дзён у Печах» і ён што, адразу пабег павесіўся пасля гэтага?

- Я не ведаю, хай разбіраецца следства.

- Дык, a навошта вы сюды прыйшлі? Хто вас сюды прывёў? Для чаго?

Як мне распавялі людзі, якія служылі ў Печах - Саша вісеў у памяшканні, якое называецца камерай катаванняў. Побач жа іншае памяшканне - вентыляцыйная для муміфікавання трупаў. Дык вось, колькі б яны трымалі труп Сашы ў гэтым другім памяшканні, я не ведаю.

Восем дзён, уявіце сабе, восем дзён майго сына ніхто не шукаў. Чаму? Я думаю, каб трупныя плямы пайшлі і нельга было сляды збіцця выявіць.

Таму я і іду ў Мінабароны. У мяне ёсць шмат пытанняў да Раўкова. Хай растлумачыць мне, дзе гэтыя ўсе начальнікі медычнай роты, афіцэры. У адваротным выпадку, я сама буду іх шукаць. Хай яны тлумачаць, што рабілі з маім сынам.