28 сакавiка 2024, Чацвер, 22:15
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

«У Беларусі размаўляць на беларускай мове - гэта выклік грамадству»

25
«У Беларусі размаўляць на беларускай мове - гэта выклік грамадству»
ГАННА ВАРОНКА
ФОТА З АСАБІСТАГА АРХІВА

Студэнтка распавяла пра тое, як перайшла на беларускую мову.

Студэнтка БДУ Ганна Варонка вырасла ў сям'і, дзе большая частка размаўляла на правільнай расейскай мове. Яе маму выхоўвала бабуля, дваранка і з пецярбуржскім акцэнтам, які перадаўся дачцэ. Адзіным прадстаўніком беларускай мовы можна было лічыць бацьку, што выкарыстоўваў у гутарцы трасянку. Як дзяўчына перайшла на беларускую мову і з якімі цяжкасцямі сутыкнулася, даведаўся карэспандэнт spektr.by.

Абвостранае пачуццё справядлівасці

«Я нарадзілася ў вёсцы, таму на трасянцы размаўлялі ўсе вакол. У нашай вёсцы спецыфічная трасянка, яна больш падобная да беларускай літаратурнай мовы. Але беларуская мова заўсёды была ў маім жыцці. Я ведала, калі размаўляла на расейскай мове, што мая родная мова ўсё ж такі беларуская», - пачынае аповед Ганна.

ГАННА ВАРОНКА/ФОТА З АСАБІСТАГА АРХІВА

Дзяўчына вучылася ў расейскамоўнай школе ў горадзе Свіслач. Як адзначае Варонка, маленькія гарады даволі спецыфічныя, таму што жыхары такіх мястэчак у большасці сваёй з вёскі, але ўсімі спосабамі спрабуюць падкрэсліць, што яны гарадскія, таму выкарыстоўваюць у гутарцы расейскую мову. Нават выкладанне ў школе будуецца на тым, што настаўніца размаўляе па-беларуску, вучні - як захочуць, іх ніхто не прымушае размаўляць на беларускай мове.

«У мяне заўсёды было абвостранае пачуццё справядлівасці. Галоўная прычына, чаму я прыйшла да беларускасці, – гэта нават не адчуванне каранёў, а менавіта асэнсаванне таго, што беларуская мова і культура несправядліва забытыя. Мне хацелася гэта выправіць», - дзеліцца гераіня. Ужо ў сваёй расейскамоўнай гімназіі яна спрабавала нешта рабіць: трохі размаўляла на мове, прынцыпова здавала ўсе ЦТ на беларускай мове (хоць усе прадметы выкладаліся на расейскай і ёй было цяжэй), адзіная адказвала ў 11 класе на экзамене па гісторыі на беларускай мове.

Паказаць, што ты не такі

Потым было паступленне і пераезд у Менск. Аказалася, што ў сталіцы размаўляюць па-беларуску. І гэта нармальна, нават крута і модна! Асабліва ў культурным інтэлігентным асяроддзі. Ганна некалькі разоў спрабавала перайсці на беларускую мову, але гэта было цяжка. «Нават не таму, што страшна, што робіш памылкі. Гэта значыць паказаць, што ты не такі. Але да мяне дайшло ўспрыманне, што гэта мая беларуская мова, гэта сапраўды маё. Што гэта правільна, калі я, беларуска, размаўляю па-беларуску – гэта ж лагічна». І ў адзін момант яна перайшла на беларускую мову цалкам.

Культурная мова - расейская?

Самыя блізкія паставіліся да пераходу добра, таму што ведалі, што Ганна любіць беларускую мову. Мама пачала спрабаваць мець зносіны з ёй таксама на беларускай, хоць атрымлівалася «не вельмі». А вось з бацькам давялося пазмагацца. «Мой тата даволі пажылы, у яго ёсць стэрэатып, што культурная мова - расейская, на ёй размаўляюць у горадзе. У першыя месяцы ён несур'ёзна ставіўся да майго пераходу, пераконваўся, што і ў Менску я выкарыстоўваю ў гутарцы беларускую мову. Спытаў: «Можа, не трэба?» Не таму, Што не любіць беларускую мову, простая ён праўда лічыць, што гэта не дапаможа ў жыцці, абмяжуе мяне ад людзей, усе будуць смяяцца». З адным з братоў Ганна дагэтуль мае зносіны па-руску, інакш дыялогу не было б зусім: «гэта балючая тэма, ён не ўспрымае тое, што мне дорага». Сябры дзяўчаты паставіліся да перамен добра, для некаторых гэта стала матывацыяй падвучыць мову ці хоць часам, але выкарыстаць яе ў сваім жыцці.

ГАННА ВАРОНКА/ФОТА З АСАБІСТАГА АРХІВА

Гаварыце «па-нармальнаму»!

Ганна мяркуе, што ў Беларусі размаўляць на беларускай мове - гэта выклік грамадству. «Калі ты прыходзіш кудысьці і пачынаеш размаўляць па-беларуску, нават пры станоўчым стаўленні ты не такі, як усе астатнія, ты іншы. Да такіх людзей ставяцца з асцярогай. На жаль, пытанне з мовай у нашай краіне палітызаванае, але нельга забываць, што мова – гэта сродак стасункаў. Яна накіраваная на тое, каб аб’ядноўваць людзей, а не наадварот». Дзяўчына цалкам ўпэўненая ў тым, што мова знаходзіцца па-за межамі палітыкі, поглядаў, адукацыі, грамадскага становішча. Мова - гэта тое, што аб'ядноўвае нас як нацыю.

Варонка прызнаецца, што ў Беларусі вельмі цяжка жыць, размаўляючы на беларускай мове. Цяжка ў бытавым сэнсе. Напрыклад, некалькі дзён таму ў банку яе папрасілі перапісаць заяву на расейскай мове, ні на што не спасылаючыся. Проста сказалі, што не прымуць дакумент. «І такое пастаянна. Заходзіш у банк, краму, дзяржаўную ўстанову, гаворыш па-беларуску і атрымліваеш эмоцыі на твары суразмоўцы тыпу «Што вы ад мяне хочаце?!» Часта просяць сказаць «па-нармальнаму». Бывае, некаторыя сустракаюць добрымі словамі ў мой адрас».

Аднойчы ў краме ў яе запыталіся, ці не з Украіны яна... Бывае, што прымаюць за польку ці ўкраінку. Таму што існаванне беларускай мовы ў краіне неяк не ўкладваецца ў галовах людзей. Калі яны чуюць нешта непадобнае на расейскую мову, думаюць, што гэта замежнік.

Напісаць каментар 25

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках