Як Геранёнскі замак стаў апорай ВКЛ у барацьбе з княствам Маскоўскім

Замак будаваўся літвінамі старанна і з веданнем справы.

Аб мястэчку Геранёнах упершыню было згаданае ў пісьмовых крыніцах ад 16 стагоддзя. На той момант гэта месца было ў валоданні віленскага ваяводы Монвіда. У 33 годзе 15 стагоддзя Геранёны належалі Літоўскаму князю Жыгімонту Кейстутавічу. Затым Жыгімонт падарыў гэта месца Яну Гаштольду, піша litvin.pl.

Будаўніцтва Геранёнскага замка скончылася пасля 93 года 15 стагоддзя, тады князь Літоўскага княства Аляксандр перадаў яго ва ўладанні канцлеру Літвы - Войцаху Гаштольду і ягонай сям'і. Яны валодалі замкам аж да 42 года 16 стагоддзя, а ўжо потым валоданне перайшло да польскага караля Жыгімонта I, а пасля быў перададзены ім Жыгімонту Аўгусту. У 17 стагоддзі замкам валодаў патомны род дваран Пацаў.

Як фартыфікацыйны будынак Геранёнскі замак будаваўся літвінамі старанна і з веданнем справы. Пад замкам быў штучны насып, што ўздымала яго над навакольнай мясцовасцю.

У плане замак квадратны, кожны з бакоў па 27 метраў, а па кутах высокія вежы. Тэхніка ўзвядзення сцен - «паласаты мур», гэта значыць, каменныя шэрагі чаргаваліся з цаглянымі. Падмуркам паслужылі велізарныя валуны з вапнай, паміж якімі выглядала цэгла. Каменныя вежы пабудаваныя ў форме цыліндру, дыяметр кожнай па восем метраў, а таўшчыня сцен па два. Сцены былі абліцаваныя цэглай.

Каля сцяны з захаду былі размешчаныя палацавыя плошчы, пабудаваныя ў 15-м стагоддзі. У 1565 годзе палацавыя пабудовы ўзводзіліся з трывалага дуба, а ўжо затым на гэтым месцы быў узведзены мураваны будынак у два паверхі. На абодвух паверхах было па некалькі пакояў, а таксама галоўная зала. Вокны замка выходзілі ў двор, сам палац быў накрыты вострым дахам з чарапіцы, у цэнтры яго знаходзіўся флюгер - «бусел». На даху па краях размяшчаліся бляшаныя зоркі.

З пачаткам эпохі прыгоннай і палявой артылерыі Фартыфікацыя замка змянілася. Інжынеры перапраектавалі Геранёнскі замак, каб ён мог вытрымаць агонь цяжкіх гармат. З гэтай мэтай вакол замка насыпалі валы і выкапалі глыбокія равы, агульнай даўжынёй семсот метраў. Вал нагадваў прастакутнік са скругленымі бакамі, вышынёй - дзевяць метраў, а шырынёй - пятнаццаць. Вясной, восень, летам шырокі роў быў да краёў напоўнены вадой.

Над абарончым валам узвялі сцяну вышынёй чатыры з паловай метры, а таўшчынёй адзін і адна чацвёртая метра. Гэта было зроблена для таго, каб вал не спаўзаў і не разбураўся.

Рондалі ўключалі ў сябе два ярусы. Ніжнія ярусы былі вышынёй чатыры з паловай метры. У рондалях захоўваліся вайсковыя прыпасы і розная амуніцыя. Верхнія ярусы былі на ўзроўні самай вяршыні вала, а выглядалі яны як каменны бастыён з сямю гранямі. Перыметр іх сцен быў роўны дваццаці пяці метрам.

На верхнія ярусы вялі цагляныя лесвіцы, што пачыналіся ля муру падпорнай сцяны. Шырыні вала выстарчала, каб размясціць там і артылерыйскія прылады, і стралкоў, і запасы ядраў, куляў, смалы, дзёгцю, які вылівалі гарачым на ворагаў.

Паўднёва-заходняя вежа была прызначаная для замкавай брамы. Да яе вёў драўляны мост, які быў перакінуты праз абарончы роў.

У гады цяжкай для ВКЛ вайны Рэчы Паспалітай і Маскоўскага царства (1654-67), Геранёнскі замак быў разбураны, аднак аднавілі яго даволі хутка. Ужо праз тры гады магнат Пац перадаў замак ва ўласнасць Польска-Літоўскай дзяржавы. Замак заставаўся пустым у пачатку 19 стагоддзя, а затым яго пачалі разбураць, каб выкарыстоўваць камяні для пабудоў у найбліжэйшых вёсках. У наш час, на жаль, ад замка амаль не засталося ні каменя.