Граблі - толькі сябрам БРСМ

Як дзяржава шантажуе шматдзетных і маламаёмасных.

Заўтра ўсе дзяржаўныя службоўцы і кантрактнікі адправяцца несці чарговае бервяно з дзядулем Леніным. Высокапастаўленыя носьбіты бервяна будуць пазаваць са спартоўкамі і спявачкамі, а ўвечары тэлеканалы ўтопяць сваіх вельмі нешматлікіх гледачоў у смаркачах захаплення з нагоды народнага яднання ў імя ленінскага суботніка. Гледачы вылаюцца з нагоды бессэнсоўна выдаткаванага дня і сыдуць піць піва. Грошы, сабраныя на суботніку, знікнуць бясследна, як і ўспаміны пра гэты дзень. Урад адрапартуе, што стварыў на добраахвотна перададзеныя народам у бюджэт сродкі новую шапку для гарадавога.

Гэта дзяржаўная рэальнасць пад лозунгам трыццатых «жыць стала лепш, жыць стала весялей». А ёсць зусім іншая рэальнасць - дакладней, адзіная сапраўдная. У той адзінай жыве шматдзетная сям'я маіх добрых знаёмых. Мама, тата, чацвёра сыноў-школьнікаў. Цяжка жывуць, але не енчаць, не скардзяцца, не патрабуюць. Працуюць як шалёныя. Праўда, калі кармільца адправілі на інваліднасць пасля інфаркту, стала зусім цяжка. Але ўсё адно - не енчаць. Спраўляюцца. І вось старэйшы сын-васьмікласнік прынёс надоечы са школы радасную навіну: дзецям са шматдзетных і маламаёмных сем'яў дзяржава надумала даць магчымасць летам папрацаваць. Працоўны лагер, сельскагаспадарчыя работы, аплата - 250 рублёў. У сям'і радасць, слёзы замілавання - вось разумнік вырас, у 14 гадоў ужо здабытчыкам становіцца. І грошы ў сям'ю прынясе, і сабе нешта купіць зможа - не першай неабходнасці прадмет, а якую-небудзь невялікую празмернасць з тых, без якіх з голаду не памрэш, але вельмі хочацца. Увогуле, малайчына дзяржава - дае дзецям са шматдзетных сем'яў магчымасць зарабіць, ды яшчэ і плаціць нядрэнна.

Праўда, праз некалькі дзён пасля шчодрай дзяржаўнай прапановы класная кіраўніца хлопчыка назвала адную маленькую ўмову, без выканання якой яму шлях у працоўны лагер забаронены. Трэба абавязкова ўступіць у БРСМ. І тады граблі і матыкі да тваіх паслуг. Але вось без сяброўства ў БРСМ на палі краіны не пусцяць. А што рабіць, правілы такія.

Бацькі пайшлі да дырэктара школы. Ён паціснуў плячыма - гэта не мая кампетэнцыя, я не ў курсе. Класная кіраўніца выразна падміргвала - вы ж разумееце, мы тут нічога не вызначаем. Пры тым, што нават паводле статуту гэтай «шарашкінай» канторы ўступленне да 16 гадоў - толькі з пісьмовага дазволу бацькоў, а калі бацькі супраць, то ад дзіцяці ніхто не мае права чагосьці патрабаваць.

Так што гэтая дзяржаўная шчодрасць - не больш чым па-чартоўску зручная пастка. Усякай школе спускаюць з параднай рэальнасці план ўступленні старшакласнікаў у БРСМ. Хоць забі, але прымусь уступіць. А тут - шматдзетныя і маламаёмасныя, гэта значыць самыя неабароненыя. Прапануй дзіцяці афіцыйна, пад дзяржаўным патранатам, папрацаваць, пакажы на твары клопат, памахай перад носам морквай наміналам у 250 рублёў - уяўляеце, як уся сям'я ў гэтую секунду марыць пра тое, што можна купіць на гэтыя грошы? Тут самае важнае - своечасова падсунуць заяву аб уступленні, паперку, якая нічога не значыць: вось тут толькі падпішыце - і граблі вам у рукі. Вам - грошы, нам - план. Выдатная ўгода, а вы яшчэ і заробіце, так што не проста згаджайцеся, але і дзякуйце. Ну добра, можаце не дзякаваць. Падпісвайце.

Мае знаёмыя нічога не падпісалі. Хлопчык, праўда, усё адно будзе працаваць летам. На свой страх і рызыку яго ўключыла ў спіс адная з завучаў школы. Адмыслова не пішу ні горад, ні нумар школы - хай такія завучы даўжэй трымаюцца ў смуроднай трупным ядам сістэме адукацыі. Ды цяпер і не пра гэта я нават - пра іншае. Пра рэакцыю. У апошнія дні я шмат каму распавядала гэтую гісторыю. І яшчэ больш, чым дзяржаўнае беззаконне, мяне ўзрушыла рэакцыя на гэтую гісторыю. Адна мая юная прыяцелька, якая нарадзілася ўжо за цяперашнім рэжымам, сказала: «Ну і што, у мяне таксама была такая сітуацыя. У таты пачаліся праблемы ў бізнэсе, я хацела сама зарабіць сабе кішэнныя грошы. Мне таксама паставілі ўмову, і я ўступіла ў БРСМ. Вясной, каб ўключылі ў спіс працоўнага лагера, уступіла, а восенню выйшла. Так што гэта я іх перахітрыла, а не яны мяне». Другая - дарэчы, таксама шматдзетная маці, - здзівілася майму абурэнню: «Ну і што за праблема? Хай уступае, а потым ні халеры не робіць, але карыстаецца бонусамі і зніжкамі. Нарэшце, калі пытанне стаіць, хто каго першы падмане - дзяржава нас ці мы яе, - давайце паспяшаемся. Браць і не аддаваць нічога наўзамен - што можа быць прасцей?»

Гэтыя словы ад двух адукаваных маладых жанчын уразілі мяне, мабыць, больш, чым уся гісторыя з БРСМаўскім шантажом. Спакойнае прыняцце правілаў гульні - ну добра, мы ўключаемся, толькі мы больш спрытныя за вас, дэгенератаў, і мы вас перахітрым. Згода з тым, што першапачаткова правілы дыктуюць яны. Спакой - а што, нармальна, маюць права. Пакора - дык, у такой краіне жывем, і нічога не зробіш. І мяч на іх баку.

Прыняцце і спакой - гэта параза. На шчасце, не ўсе згаджаюцца. Адны выстойваюць самі, адмаўляючыся ад такіх патрэбных двух сотняў з паловай, затое пазбягаюць паразы. Іншыя праслізгваюць паміж кроплямі дажджу, бо сярод школьнай наменклатуры раптам знаходзіцца нармальны завуч. Трэція забіраюць дакументы дзіцяці са школы, каб не здацца. Чацвёртыя працягваюць сёрбаць суп, і гэта не менш прынцыпова, чым вышэйпералічанае. А можа, і больш.

Сёрбаць суп - гэта не моўнае словазлучэнне, гэта даслоўна. Я памятаю, як малодшая сястра маёй знаёмай прыйшла са школы з захапленнем: «Тата, я маю магчымасць падпрацаваць на вакацыях! Нам сказалі, што калі мы ўступім у БРСМ, то зможам афіцыйна працаўладкавацца. Ура, я мецьму праца!» А тата далей еў суп. Ён не перапыніў свой абед, але дадаў: «Гэта вельмі добра, дачка. Праца табе, калі ўступіш у БРСМ, спатрэбіцца. Бо дому ты больш не мецьме».

Вось за гэтую дзяўчынку я чамусьці спакойная.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com