29 сакавiка 2024, Пятніца, 18:25
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Як рэвалюцыянер Каліноўскі арганізаваў падпольную сетку ў Берасці

1
Як рэвалюцыянер Каліноўскі арганізаваў падпольную сетку ў Берасці

Таямніца пана Чарноцкага.

Адукаваная публіка Брэст-Літоўска адпраўлялася знаёміцца з новымі нумарамі газет і часопісаў у карчму Глухоўскага. Тут быў досыць шырокі выбар польскай, нямецкай і расейскай прэсы. Тут абменьваліся чуткамі, а часам і ўкладалі ўгоды. Пагодлівым красавіцкім днём 1863 года наведаў карчму і Апалон Гофмейстар, піша "Литвин".

За столік Гофмейстара нечакана прысеў малады шыракаплечы спадар у бездакорным сурдуце. З выгляду памешчык сярэдняй рукі або негацыянт. Спадар адрэкамендаваўся панам Чарноцкім, кіраўніком спраў аднаго з маёнткаў у акрузе.

Пасля некаторых агульных фраз госць прыступіў да справы. Пан Апалон са здзіўленнем даведаўся, што Чарноцкі з'яўляецца камісарам Народнага жонда. Ён прапанаваў Гофмейстару пасаду гарадзенскага грамадзянскага ваяводы. Пан Апалон спрабаваў адмаўляцца ад гэтай прапановы. Але Чарноцкі праявіў напорыстасць і стаў пераконваць прыняць адказную і небяспечную пасаду. Гэта было неабходна зрабіць на карысць Айчыны. Паўстанцы мелі патрэбу ў шчырых і аўтарытэтных правадырах, а пан Гофмейстар, як сказаў Чарноцкі, карыстаецца добрай славай у сваіх сялян, яму давяраюць простыя людзі за межамі ягонай маёмасці. Пан Апалон мог бы стаць сапраўдным рэвалюцыянерам і дапамагчы агульнай справе ў імя вольнасці і праўды.

Гофмейстар абяцаў падумаць. Даслоўна праз дзень атрымаў з рук Чарноцкага мандат гарадзенскага ваяводы з пячаткай, аформленай па ўсіх правілах. Як пісаў Апалон Гофмейстар у сваіх мемуарах, толькі праз некалькі тыдняў ён даведаўся, што Чарноцкім быў ніхто іншы як уласнай персонай Вікенцій Канстанцін Каліноўскі. Рэвалюцыянер, кіраўнік паўстанцаў, якія дзейнічалі ва ўсім Паўночна-Заходнім краі, спыняўся ў маёнтку Відамля на Берасцейшчыне ў сваіх сваякоў. Паездку ў Брэст-Літоўск Кастусь Каліноўскі выкарыстоўваў для ўстанаўлення сувязяў паміж атрадамі паўстанцаў і для ўмацавання сваёй агентуры.

КАСТУСЬ КАЛІНОЎСКІ, ЯКІМ ЯГО ЎЯЎЛЯЛІ СТВАРАЛЬНІКІ ФІЛЬМА 1920-Х ГАДОЎ

Даручэнне Чарноцкага Гофмейстар акуратна выконваў. Ён ездзіў для наладжвання рэвалюцыйнай працы ў Беласток, па Гарадзеншчыне і Берасцейшчыне. Чарноцкі ставіў канкрэтныя задачы і кантраляваў іх выкананне. Аднак з верасня 1863 года сустрэчы Гофмейстара і Чарноцкага спыніліся.

Сёння гэта можа здацца дзіўным. Навошта было рызыкаваць вядомаму правадыру паўстанцаў і самастойна з'яўляцца ў напоўненым вайскоўцамі і паліцэйскімі чынамі Берасці? Але Каліноўскі быў рэвалюцыянерам, а рэвалюцыя ўспрымалася парой яе адэптамі як рамантычная прыгода. І маладому, поўнаму сіл Каліноўскаму не сядзелася ў глухіх сядзібах. Яму хацелася рызыкі, прыгод, небяспекі.

Дарэчы, асабістым прыкладам любіў натхняць сваіх храбрацоў і Джузэпэ Гарыбальдзі, герой вызвалення Італіі ад аўстрыйскага прыгнёту. Ён неаднаразова асабіста вадзіў у бой сваіх «чырвонакашульнікаў», не ўхіляўся ад варожых куль і карцечы. Імя Гарыбальдзі і гарыбальдзійцаў было святым для ўсіх паўстанцаў Польшчы і Літвы. Не сакрэт, што Гарыбальдзі і ягоныя паплечнікі дапамагалі ліцвінскім рэвалюцыянерам зброяй і грашыма.

ПАЎСТАНЦЫ КАЛІНОЎСКАГА ГЛЯДЗЕЛІ НА СВЕТ ЦВЯРОЗА, АЛЕ ГРОЗНА

Кастусь Каліноўскі парой асабіста распаўсюджваў сваю напісаную лацінкай «Мужыцкую праўду», прыцягваў прыхільнікаў з розных саслоўяў. Ён мог круціцца ў вышэйшым губернскім грамадстве, прадстаўляючыся студэнтам або памешчыкам, з'яўляўся на сялянскіх сходах, дзе пераконваў людзей далучыцца да паўстання, узброіцца і знішчаць царскіх катаў усюды, дзе давядзецца.

У Брэст-Літоўску, як успаміналі пасля 1863 года, у прыхільнікаў Каліноўскага было нямала сяброў. Габрэйскія гандляры перапраўлялі з Варшавы ў Вільню праз Берасце рэвальверы і стрэльбы, боепрыпасы, выпісаныя пад выглядам паляўнічага рыштунку. Вясной 1863 года паўстанцы правялі дзёрзкую акцыю, падчас якой была выкрадзеная з арсеналаў Берасцейскай цытадэлі партыя армейскіх стрэльбаў і боепрыпасаў. Аб аперацыі напісаў у свой час у мемуарах удзельнік паўстання Рагінскі.

Агентам Каліноўскага ўдалося арганізаваць збор адзення і правіянту на карысць атрадаў паўстанцаў. Рэгулярна з'яўлялася ў берасцейскіх вёсках «Мужыцкая праўда». Гэта выданне паўстанцаў можна было прачытаць нават ля касцёлаў у нядзельны дзень, на цэнтральнай плошчы Брэст-Літоўска. З'яўлялася газета і ў вёсках Ясенеўцы, Падлужжы, Радовічах, якія ўваходзілі ў Берасцейскі павет.

У канцы 1863 года адзін нумар газеты сяляне знайшлі ў вёсцы Токары Камянецкага раёна. Распаўсюджвалася падпольная «Мужыцкая праўда» ў Пружанскім, Іванаўскім раёнах цяперашняй Берасцейскай вобласці.

Напісаць каментар 1

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках