28 сакавiка 2024, Чацвер, 19:45
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Кожны беларус ужо вінен за БелАЭС па тысячы даляраў

25
Кожны беларус ужо вінен за БелАЭС па тысячы даляраў

Колькі пакаленняў будуць аддаваць Расеі пазыкі за атамную станцыю ў Астраўцы?

Беларусь просіць Расею знізіць стаўку і павялічыць тэрмін выплат за крэдыт на АЭС з 25 да 35 гадоў, паведаміў міністр энэргетыкі Беларусі Віктар Каранкевіч, піша zautra.by.

Менск вымушаны прасіць пра саступкі

Да 2025 года Беларусь павінна вярнуць больш за 23 мільярды даляраў дзяржаўнай зпазычанасці. У пачатку 2020 х надыдзе чарга расплачвацца і за крэдыт, выдадзены Расеяй на будаўніцтва АЭС. Пацягнуць усё гэта бюджэту будзе нялёгка.

Але ў Беларусі практычна няма аргументаў, якімі яна магла б скарыстацца ў спробах угаварыць Маскву пайсці на саступкі.

Спаслацца на сарваныя тэрміны запуску станцыі наўрад ці атрымаецца. У дакуменце пагаднення аб яе будаўніцтве, падпісаным у 2011 годзе, не пазначаныя канкрэтныя тэрміны заканчэння будаўніцтва. Там адзначаецца: «стораны прымаюць патрэбныя захады для ўвядзення ў эксплуатацыю першага энэргаблока АЭС у 2017 годзе, другога - у 2018 годзе», нагадвае эколаг, фізік-ядзершчык (Расея) Андрэй Ажароўскі.

- Юрыдычна пытанне тэрмінаў будаўніцтва засталося ў падвешаным стане. Беларуская старана хоць і мае рацыю, калі кажа, што Расея фактычна парушыла пагадненне, не запусціўшы блокі ў вызначаны тэрмін, але расейская старана ў кожным арбітражы давяла б, што ў дамове наогул не пазначана, што станцыя павінна калі-небудзь быць запушчаная. А «рабіць захады» можна дзесяцігоддзямі, - тлумачыць экспэрт.

А вось тэрміны выплат крэдыту, наадварот, распісаныя вельмі выразна. Выплачваць яго, мяркуючы з пагаднення, Беларусь пачне ўжо найбліжэйшыя два гады.

«Кампенсацыя крэдыту пачынаецца праз 6 месяцаў з даты ўводу ў эксплуатацыю атамнай электрастанцыі, але не пазней за 1 красавіка 2021, і ажыццяўляецца 30 роўнымі дзелямі кожныя 6 месяцаў», гаворыцца ў дакуменце. Адсоткі за крэдыт назапашваюцца з пачатку яго выкарыстання.

Расейскі крэдыт быў выдадзены на суму 10 мільярдаў даляраў. Гэта 90% выдаткаў на будаўніцтва АЭС. Але Беларусі трэба разлічыцца з расейскімі партнёрамі і за астатнія 10%, якія вылучыў расейскі дзяржаўны банк.

- Беларусі ў кожным выпадку давядзецца выплачваць крэдыт. Можна меркаваць, што да моманту старту выплат можа пачаць даражэць электраэнэргія або для камерцыйных структур з'явіцца які-небудзь «падатак на АЭС», падобны да «дамовы прадстаўлення магутнасці», за кошт якога фінансуюцца новыя АЭС у Расеі. Калі ж Менск не захоча выплачваць, не выключаны пературбацыі з боку Расеі, - мяркуе Андрэй Ажароўскі.

Ці атрымаецца зарабіць на атамнай энэргіі?

Генеральны дырэктар прадпрыемства «Беларуская АЭС» Міхаіл Філімонаў у 2017 годзе паведамляў, што праект «БелАЭС» акупіцца за 19 гадоў. Але экспэрты намагаюць на тым, што пры самым удалым раскладзе за ўвесь час эксплуатацыі станцыі атрымаецца толькі вярнуць укладзеныя ў яе сродкі.

- Як правіла, атамная энэргетыка не акупляецца. Пра гэта кажуць еўрапейскія экспэрты, - падкрэслівае намеснік старшыні Беларускай партыі "Зялёныя" Дзмітрый Кучук.

Да такой жа высновы прыйшоў і Андрэй Ажароўскі, абапіраючыся на досвед расейскіх АЭС. Пабудаваныя ў часы Савецкага Саюза станцыі акупіліся толькі з прычыны яго раскідання. Ад новых АЭС якой-небудзь эканамічнай выгады чакаць не даводзіцца.

Тым больш што да д10-міліярднага крэдыту варта дадаць выдаткі на развязанне пытання аб захоўванні радыеактыўных адкідаў - 2-3 мільярды даляраў. Праектная магутнасць АЭС разлічаная на 40 гадоў. Пасля гэтага выдаткі на вывад яе з эксплуатацыі будуць супастаўныя з коштам будаўніцтва.

- Плаціць за праект «БелАЭС» давядзецца насельніцтву. Калі атрыманыя ў пазыку 10 мільярдаў даляраў падзяліць на жыхароў, то кожны з нас за АЭС ужо павінен па тысячы даляраў. Праз тарыфы ці не, але крэдыты кладуцца на плечы людзей і арганізацый. Гэта адаб'ецца на канкурэнтаздольнасці айчыннай прадукцыі, - адзначае Дзмітрый Кучук.

Яшчэ адзін артыкул выдаткаў - купля ядзернага паліва. Дагэтуль не падпісаны (або падпісаны, але не агучаныя ў публічнай прасторы) дамова аб сістэме яе закупкі. Уклад паліўнага складніку ў кошт ядзернай электрычнасці - прыкладна адная трэць. І ў гэтым пытанні Беларусі давядзецца цалкам падладжвацца пад умовы і кошты «Расатама», адзначае Андрэй Ажароўскі.

- Наўрад ці якая-небудзь салідная заходняя фірма будзе пастаўляць паліва на спрэчную АЭС, якая змагла парушыць і Орхускую канвенцыю і Канвенцыю ЭСПА. Улічваючы ўсе чыннікі, Беларусь цяпер знаходзіцца ў вельмі ўразлівым стане. У гэтай сітуацыі працягвае заставацца справядлівым сцвярджэнне Беларускай антыядзернай кампаніі - танней гэтую АЭС не дабудоўваць, - падкрэслівае эколаг.

І калі аргументы эколагаў і грамадскасці для ўладаў, як правіла, не пераканаўчыя, то эканоміка - першасная ва ўсіх пытаннях і пастановах - можа падштурхнуць урад да пераацэнкі сэнсу праекта БелАЭС.

Напісаць каментар 25

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках