28 сакавiка 2024, Чацвер, 13:23
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

«Думалі, будзе сотня - а іх ужо 300»

3
«Думалі, будзе сотня - а іх ужо 300»
ІЛЮСТРАЦЫЙНАЕ ФОТА

Каля маленькіх Азёраў пад Горадняй жыве вялікі статак зуброў.

У маленькіх Азёрах непадалёк ад Горадні мясцовыя даўно прызвычаіліся да тутэйшай славутасці - статка зуброў, які пражывае ў навакольных лясах. «Дзе мы, а дзе тыя зубры!» - кажуць мясцовыя. Каралі беларускіх лясоў з'явіліся тут 20 гадоў таму. Tut.by паглядзеў, як жывуць зубры на вольным выпасе і даведаўся, чаму кіроўцы, якія праязджаюць па «азёрным» дарогах, кожны раз напружваюцца.

У 1998 годзе дзякуючы дзяржаўнай праграме ў Азёры прывезлі 18 зуброў з Белавежскай пушчы. Тады планавалі, што мікрапапуляцыя прыжывецца і дасць рост. Меркавалася, што на 11 тысячах га з часам павінна будзе жыць прыкладна 100 жывёл. А выйшла так, што іх на гэты момант ужо 300 галоў. Зубры ў Азёрскіх лясах, мабыць, вельмі добра сябе адчуваюць. А яшчэ пра іх клапоцяцца работнікі мясцовага СВК, на балансе якога і знаходзяцца жывёлы.

«Сёння нам пашанцавала ўбачыць зуброў»

Тутэйшае статак з'яўляецца трэцім па колькасці жывёл мікрапапуляцый зуброў пасля Белавежскай Пушчы і яшчэ аднаго статка з Асіповіцкага раёна. Там жыве больш за 400 зуброў.

Цікава, што ўсе зубры, якія жывуць на тэрыторыі Беларусі, паходзяць усяго ад 12 асобін, якія ў пачатку XX стагоддзя жылі ў заапарках і запаведніках. Бо апошні зубр у дзікай прыродзе быў забіты ў Белавежскай Пушчы ў 1921 годзе. Пасля гэтага была праведзеная вялікая праца па аднаўленні папуляцыі. Аднак генетычная разнастайнасць каралёў беларускіх лясоў пакідае жадаць лепшага і з'яўляецца адной з галоўных пагроз для доўгатэрміновага захавання віду.

Пра ўсё гэта мы размаўляем са старшынёй СВК «Азёры» Аляксандрам Шышко, пакуль едзем на адно з палёў, дзе раніцай быццам бы назіралі статак зуброў - і яшчэ ёсць шанец іх заспець.

АЛЯКСАНДР ШЫШКО

Нас папярэджваюць, што звычайна зубры выходзяць на ўскраіну лесу на досвітку - такі іх жыццёвы рытм. Днём на палях сустрэць велічных жывёл можна толькі зрэдку.

Аднак нам пашанцавала. Яшчэ здалёку на ўскрайку лесу заўважаем цёмныя фігуры. Наколькі магчыма, набліжаемся да іх. Мы насцярожана глядзім на жывёл, а яны - на нас. Адчуўшы небяспеку, зубры становяцца перад намі ў шэраг. Аляксандр Шышко тлумачыць: гэта пазіцыя абароны, так старэйшыя абараняюць маладняк. Дарослыя стаяць нерухома, маладыя - вельмі актыўныя і, здаецца, зусім не заўважаюць людзей. Цяляты, як і належыць дзецям, гуляюць: носяцца па полі, вырываюць зямлю капытамі.

Трохі пастаяўшы, увесь статак зрываецца з месца, падымаючы пыл капытамі. Нягледзячы на габарыты, вельмі хутка і шустра ўсе жывёлы хаваюцца ў лесе. Вось і ўсё. Наша знаёмства працягвалася ўсяго хвілін 10.

- Чаму б тут не арганізоўваць рэгулярныя фотасафары?

- Сёння нам пашанцавала ўбачыць зуброў. Аднак так здараецца не заўсёды. І вось, напрыклад, прыедзе турыст і нікога не ўбачыць. Што тады рабіць? А нам - несці адказнасць за падманутыя чаканні? - кажа Аляксандр Шышко.

Дарослы зубр з'ядае блізу 60 кілаграмаў корму у дзень

Зубры, хоць і жывуць на волі, але харчавацца прыходзяць на спецыяльныя падкормавыя базы. За мінулы год СВК «Азёры» выдаткавалі на корм ім блізу 24 тысячы рублёў. Жывёлы ядуць кукурузны сілас, соль, яблыкі, сена, капуснае лісце. Дарослая асобіна з'ядае блізу 60 кілаграмаў у дзень!

- Беларускія біёлагі задаюцца пытаннем, ці змогуць зубры выжыць самастойна, без дапамогі чалавека. Але гэта пакуль тэарэтычныя размовы. На практыцы мы працягваем пастаўляць харчаванне для нашых зуброў, - кажа Аляксандр Шышко.

Сёлета прырост у статку - 42 цяля. Для прыкладу: у 2010 годзе каля Азёраў нарадзілася ўсяго 10 зубранятаў, а ў 2011 - блізу 20.

Натуральна, зубры, якіх становіцца ўсё больш, асвойваюць новыя тэрыторыі. У 2016 годзе яны нават спрабавалі «эміграваць» у Літву: тады літоўскія памежнікі ўбачылі на мяжы групу з 14 асобін. Мігруюць жывёлы і па навакольных лясах. Так, кіроўцы заўважаюць невялікія статкі нават у раёне вёскі Казіміраўка, што трохі ў аддаленні ад Азёр.

Гарадзенскіх зуброў сталі рассяляць. Напрыклад, іх адпраўлялі на новае месца жыхарства ў Віцебскую вобласць, а таксама ў Мастоўскі і Дзятлаўскі раёны Гарадзенскай вобласці. Жывуць гарадзенскія зубры і ў Расеі.

Калісьці на зуброў палявалі члены царскай сям'і, а пазней - сакратары ЦК КПСС. Асабліва гэту справу любіў Мікіта Хрушчоў. Цяпер на зуброў таксама можна папаляваць, аднак задавальненне гэта дарагое. Кошт ліцэнзіі на адстрэл - да 22 тысяч беларускіх рублёў. У СВК «Азёры» кажуць, што дзве леташнія пуцёўкі на адстрэл зуброў так і засталіся незачыненымі. Паляваць, дарэчы, можна толькі на тых жывёл, якія выбракаваныя.

Зубры сталі часцей выходзіць на дарогу

Азёрскія зубры апошнім часам сталі часцей трапляць у зводкі ДТЗ: толькі за апошнія месяцы было зафіксавана 4 выпадкі сутыкнення жывёл з аўто.

У СВК «Азёры» кажуць, што не трэба гэтую сітуацыю драматызаваць.

- Так, зубры тут жывуць і могуць выйсці, у тым ліку і на дарогу, але ўважлівы кіроўца, які выконвае тут хуткасныя абмежаванні - а на «зубранебяспечных» участках гэта не больш за 70 км/г, - цалкам можа пазбегнуць сутыкнення з жывёлай, што выйшла на дарогу, - упэўнены Аляксандр Шышко.

Нагадаем, першая аварыя з удзелам зуброў на ўчастку каля Азёраў адбылася ў студзені мінулага года. Тады машына гарадзенцаў Святланы і Івана позна ўвечары 14 студзеня на 18-м кіламетры дарогі Горадня - Азёры - Астрына збіла зубра. Тры вялікія жывёлы нечакана выйшлі на праезную частку. Двое ўцяклі, а адзін, спалохаўшыся святла аўтамабіля, проста замер на месцы. Сутыкнення пазбегнуць не ўдалося.

Гаспадарка, са слоў кіраўніка, ні разу не спаганяла з кіроўцаў кампенсацыю за загінулых у ДТЗ зуброў: «І не будзем. Жывёл, вядома, шкада, але і кіроўцу нанесеная шкода. І дзякуй Богу, што людзі ў гэтых аварыях засталіся жывыя».

Спецыялісты СВК кажуць, што нават калі б папуляцыя каля Азёраў была меншай, сутыкненняў прапарцыйна менш бы не станавілася.

- Разумееце, гэта дзікія жывёлы. Яны не жывуць у загоне, яны цалкам на вольным выпасе, - кажа Аляксандр Шышко.

НА УЧАСТКУ, ДЗЕ ЗУБРЫ МОГУЦЬ ВЫЙСЦІ НА ПРАЕЗДЖУЮ ЧАСТКУ, ЦЯПЕР СТАЯЦЬ ПАПЕРАДЖАЛЬНЫЯ ЗНАКІ

У аблвыканкаме таксама разглядалі магчымасць паставіць агароджу ўздоўж палёў і лясоў каля дарогі - але, кажа Шышко, пакуль прыйшлі да высновы, што гэта немэтазгодна. У самім жа СВК пераглядаюць размяшчэнне палёў: спецыялісты мяркуюць, што зубры выходзяць да дарогі менавіта таму, што непадалёк - палі з азімымі. Падкормавыя палі гаспадаркі таксама плануюць перанесці далей ад дарогі.

- Нядаўна з'явілася інфармацыя, што зубры нанеслі вялікую шкоду палям іншых гаспадарак... Прасцей кажучы, з'елі і вытапталі частку азімых.

- Цяпер спецыяльная камісія разбіраецца ў гэтай сітуацыі, але шкода там не будзе вельмі вялікай, калі гэта ўсё-такі былі зубры. А так, калі яны і псуюць нейкія пасевы, то выключна нашы. За зубрамі выразна сочаць нашы егеры.

Дарэчы, каля Белавежскай Пушчы, дзе таксама жыве самы вялікі статак беларускіх зуброў, з 2011 года на дарогах пры сутыкненні з аўтамабілямі загінулі 5 чырванакніжных зуброў. Адна з самых небяспечных для жывёл тут - дарога Р98 Пясчатка - Свіслач, так званая абходная вакол Белавежскай Пушчы.

Напісаць каментар 3

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках