Не зразумеў гумару

Такое нават савецкая ўлада была не ў стане прыдумаць.

Салют паглядзелі, за перамогу выпілі, «победобесие» аблаялі і абсмяялі, кіно пра салдатаў Другой сусветнай паглядзелі – 9 траўня прайшло, як заўсёды. А цяпер час новых салдатаў у войска скіроўваць: вайны, на шчасце, няма, але службу радзіме ніхто не скасоўваў. Да канца вясновага прызыву ўсяго тры тыдні засталося, а салдатаў не хапае. Зразумела, што пустыя койкі ў казармах трэба запаўняць. Але ніхто з нас з вамі нават выказаць здагадку не можа, якімі сродкамі яны спрабуюць гэта рабіць.

Сын маёй прыяцелькі Аляксей стаў інвалідам пасля аварыі – тры гады таму яго, выпускніка БДУ, які спакойна ішоў па пешаходным пераходзе на зялёнае святло, збіла машына. Ногі – дашчэнту. За тры гады – восем аперацый, адзінаццаць курсаў антыбіётыкаў, перамяшчэнне ў рэжыме «інвалідная калыска – мыліцы – палка» і назад. Канца гэтаму не відаць. Колькі аперацый наперадзе, лекары сказаць не могуць. У адной назе металічны штыр, у другой – несапраўды сустаў. Апарат Ілізарава стаў для іх амаль чальцом сям'і. Зразумела, інваліднасць, другая непрацоўная група.

Дык вось, у папярэдні прызыў Аляксей атрымаў позву. Як мы казалі ў дзяцінстве, «не зразумеў гумару». Патэлефанаваў у ваенкамат, удакладніў: можа, патрэбныя дакументы з МРЭК, якія пацвярджаюць ягоную інваліднасць? Не, сказалі ў ваенкамаце, МРЭК кожны год дасылае дублікаты ўсіх медыцынскіх дакументаў, якія тычацца маладых людзей прызыўнога ўзросту. Мы ведаем, сказалі, што ў вас інваліднасць. Але толькі наша медкамісія зможа даць сапраўдную выснову, ці прыдатны ты, сынок, да страявой службы. Гэтым, з інваліднай камісіі, веры няма. Прыходзь.

І ён пайшоў. У той перыяд ён якраз мог перасоўвацца, хоць і нядоўга ды з моцнай болем. На медкамісіі хлопцы-прызыўнікі глядзелі не столькі на Аляксея з ягоным апаратам Ілізарава на назе і палкай у руцэ, колькі па баках – ці няма дзе схаваных камераў. Яны думалі, што толькі здымкамі нейкага шоу можна растлумачыць з'яўленне на ваенкаматаўскай медкамісіі гэтага маладога чалавека. І ён прайшоў, як патрабавалі, усіх вузкіх спецыялістаў, уключаючы траўматолага. Той з цікавасцю разгледзеў здымкі і захоплена сказаў: «Ого, якія пераломчыкі!» Чыстая забаўка для ўсіх лекараў – ацаніць працу калегаў-хірургаў, распытаць пра падрабязнасці, падумаць «я гэтую костку сабраў бы лепш». У апошнім кабінеце – старшыня медкамісіі, які і выносіць канчатковую пастанову. Старшыня-тэрапеўтка доўга і з цікавасцю вывучала асабістую справу Аляксея, а потым сурова спытала:

– Ад чаго твой старэйшы брат памёр у 24 гады?

– Яго на смерць збіла машына.

– І цябе таксама збіла машына?

– Так.

– Твая мама павінна пайсці да бабкі і зняць псуту.

Вось такое заключэнне выдала старшыня медкамісіі ў ваенкамаце: пайсці да бабкі і зняць псуту. Можна сабе ўявіць і іншыя варыянты, не для iнвалiдаў: прыдатны, але абавязаны павесіць на шыю мяшэчак з здробненымі мышынымі экскрэментамі для ўзмацнення страявога патэнцыялу; прыдатны, але толькі пасля сеансу экзарцызму (даведку пра правядзенне сеансу прад'явіць на зборным пункце); прыдатны, але ў пятніцу, трынаццатага, падлягае камісаванню ад граху далей. Гэтая старшыня не верыць дакументам з МРЭК, у якой напэўна працуюць у тым ліку і яе аднакурснікі, і можа толькі сама вызначаць прыдатнасць да тэрміновай службы. Хоць, мяркуючы з яе заключэння, яна проста дрэнна вучылася і не разумее, што ў тых паперках напісана.

Ах яшчэ, ледзь не забылася: гэтую цётку і яшчэ тысячы ейных сясцёр-блізнятак таксама трымаем мы з вамі. Напрыклад, тых, што прызначаюць інваліду, які не можа хадзіць, прывязанаму да вазка пасля чарговай аперацыі, праз дзень прыязджаць у паліклініку на перавязкі і не задумваюцца, як ён гэта ажыццявіць. Ці тых, хто праектаваў ліфты, у якія не залазіць інвалідны вазок, і пандусы пад вуглом 45 градусаў, з якіх скаціцца не зможа нават каскадзёр. Аляксей, дарэчы, прыдумаў ноў-хаў: ён стаў прывязваць да штаноў ззаду дзіцячыя лядзянкі. Трымаючыся за парэнчы рукамі, выдзірае ўласнае непаслухмянае цела з вазка, і пакуль мама спускае яго па крутым пандусе, – проста ў сядзячым становішчы спаўзае па прыступках. Лядзянкі прывязваў, каб штаны на бруднай лесвіцы не запэцкаць і не змушаць маму мыць лішняе. «Раз прыступка, два прыступка – будзе лесвічка». Інваліды, як ніхто іншы, умеюць гэтыя прыступкі лічыць рознымі часткамі цела.

Нядаўна, якраз напярэдадні Дня перамогі, мая мама ўспамінала інвалідаў-франтавікоў на пасляваенных менскіх вуліцах. Апавядала, як яны раптам у адзін дзень зніклі. Цяпер мы ведаем: іх проста вывезлі на Салаўкі паміраць, каб не псавалі карцінку ружовашчокай краіны-пераможцы. І цяпер я разумею, чаму беларускіх інвалідаў сапраўды гэтак сама, як тады, не вывозяць куды-небудзь у балота: проста няма патрэбы напружвацца – яны ж памруць самі. Тыя франтавыя інваліды жылі ў бараках. Калі б іх тады пасялілі ў шматпавярхоўкі з сучаснымі менскімі пандусамі і ліфтамі, у якія не заедзе вазок, таксама не давялося б збіраць па гарадах і вывозіць на Салаўкі: за пару гадоў праблема адпала б сама сабой. А яшчэ можна было заклікаць іх на тэрміновую службу або абвесціць дармаедамі – тады ўвогуле савецкая ўлада за пару месяцаў справілася б.

Я пра дармаедаў, дарэчы, не фантазую. Днямі Аляксей пасля чарговай аперацыі атрымаў ліст з дармаедскай камісіі з патрабаваннем неадкладна ўладкавацца на працу, інакш за ваду і ацяпленне ён будзе плаціць паводле поўнага тарыфу. Такое нават савецкая ўлада была не ў стане прыдумаць. Таварыш Сталін, вы – лох.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com