Эканаміст: Расейцы хітра паставілі пытанне з нафтай для Беларусі

Чым скончыцца нафтавы гандаль?

Намеснік прэм'ер-міністра Ігар Ляшэнка зладзіць 16 траўня сустрэчы ў Маскве з віцэ-прэм'ерам Расеі Дзмітрыем Козакам, паведамілі БелТА ў беларускім урадзе. На сустрэчы будзе абмяркоўвацца нафтавая праблематыка.

Галоўным пытаннем на сённяшні дзень з'яўляецца кампенсацыя наступстваў расейскага падатковага манеўру, піша zautra.by.

- Беларусь ад гэтага манеўру за найбліжэйшыя гады можа страціць 10 мільярдаў даляраў. Гэта асноўнае пытанне, - адзначае доктар эканамічных навук прафесар Барыс Жаліба. - Расея ўвязвае яго з больш шчыльнай інтэграцыяй: маўляў, давайце пераходзіць на расейскае заканадаўства і на расейскі рубель. А гэта будзе канец суверэннай Беларусі.

Важны момант звязаны з бруднай расейскай нафтай. Беларускі бок запатрабуе кампенсацыі за прычыненыя страты. А калі не будзе кампенсацыі, тады які будзе кошт расейскай нафты для беларускіх НПЗ? Ёсць і пытанні, звязаныя з экспартам Беларуссю расейскіх вуглевадародаў.

Парадак дня будзе напружаны, бо стораны разыходзяцца ў падыходах, як развязваць гэтыя праблемы.

- Страты ад гэтай тэхнагеннай катастрофы, звязанай з бруднай нафтай, складаюць для нашай краіны сотні мільёнаў даляраў. Ці пагодзіцца Расея кампенсаваць шкоду?

- Гэтая ацэнка, на маю думку, правільная, яна вядзецца спецыялістамі. Сотні мільёнаў даляраў - гэта вялізныя грошы, і расейская старана, здаецца, не адмаўляецца ад кампенсацыі. Але будзе гандаль аб суме кампенсацыі шкоды. Нашы будуць цягнуць па верхняй планцы, Расея будзе намагаць на мінімуме. На чым сыдуцца, складана сказаць, але кампенсацыя будзе.

- Хто можа вызначыць рэальную суму прычыненых Беларусі страт ад бруднай нафты?

- Спецыялісты нашых НПЗ, дзе павінны прайсці аднаўленчыя работы. Думаю, беларуская старана складзе адпаведны каштарыс, будзе даводзіць, колькі гэта каштавала нашай краіне.

- Што на сённяшні дзень Беларусь можа выставіць Расеі, каб дамагчыся кампенсацыі за нафтавы падатковы манеўр?

- Расейцы хітра паставілі пытанне: хочаце кампенсацыі, тады давайце інтэгравацца так, як гэта было запісана ў 1999 годзе, калі стваралася Саюзная дзяржава - трэба інтэграваць і падатковае заканадаўства, і коштавыя пытанні, і, нарэшце, уводзіць адзіную валюту. Расейцы стрэслі пыл з гэтай дамовы і вярнуліся да яе, увязаўшы гэта з кампенсацыяй. Інтэгравацца з расейцамі са стратай суверэнітэту беларускае кіраўніцтва не будзе, таму будзе весціся пошук нейкіх агульных поглядаў.

Можна пайсці на агульную пастанову аб падатках, коштах, але ў нейкіх пытаннях, напрыклад, з пераходам на расейскі рубель, згаджацца ніяк нельга.

- Ідуць размовы аб дыверсіфікацыі паставак нафты ў Беларусь. Наколькі ў гэты момант гэта рэальна?

- Рухацца ў гэты бок трэба было даўно. У нас былі пробы іншай лагістыкі, мы атрымлівалі венесуэльскую і азербайджанскую нафту праз парты Балтыі і Чарнамор'я. Праз Украіну мы можам атрымліваць нафту з Блізкага Усходу. Пытанне толькі ў дарагой лагістыцы. Расейская лагістыка таннейшая. З партоў Балтыі трубаправоднага транспарту няма, таму што гэтая галінка «Дружбы» даўно заблакаваная, нафту давядзецца везці толькі колавым транспартам. Прасцей будзе з Украіны, ужо ёсць ўдалы досвед перапампоўкі з Адэсы ў Мазыр.

Вядома, гэта дорага, але пытанне трэба ставіць. Раз мы рэканструюем нашы НПЗ, а гэтая рэканструкцыя павінна быць закончаная да 7 лістапада, бо яны павінны быць у стане купляць нафту сусветнымі коштамі. Лепш раней, чым пазней, бо іншага шляху няма.

- Ці зможа Беларусь дамагчыся для сябе прымальнага кошту газу з 2020 года?

- Сусветны кошт газу звязана з сусветнымі коштамі нафты - калі нафта даражэе, то і кошты на газ ідуць уверх. Праўда, тут ёсць спазненне ў некалькі месяцаў. Стораны-перамоўшчыцы будуць арыентавацца на дынаміку коштаў нафты. Трэба прызнацца, што расейскі кошт газу для Беларусі заўсёды быў значна ніжэйшы, як і кошт нафты, якая гістарычна была без вывазной мыты. Беларусы будуць спрабаваць цану знізіць ці хаця б не дапусціць яе падвышэнні да існага кошту, і ў гэтых пытаннях будзе торг. Але абедзве стараны будуць глядзець на сусветныя кошты нафты, якія складуцца да пачатку перамоў.

- Што сёння для Беларусі важней - нафта або газ?

- Нафта, бо наш экспарт нафтапрадуктаў дае да траціны валютных паступленняў. А газ мы, у асноўным, выкарыстоўваем на ўнутраныя мэты. У нас «Гродна-азот» - самы ёмісты тэхналагічны спажывец расейскага газу. Усе нашы ЦЭЦ на газе, але ўсё гэта выкарыстоўваецца для ўнутраных мэтаў. А нафта дае ў краіну валюту, таму чым таннейшай будзе расейская нафта, тым больш для Беларусі будзе здабытак у валюце.