Расея падвышае стаўкі ў нафтавай спрэчцы з Беларуссю

У расейска-беларускай спрэчцы аб якасці нафты усплыў новы стары аргумент.

Расея падвышае стаўкі ў дыялогу з Беларуссю аб кампенсацыях за пастаўкі нафты, забруджанай злучэннямі хлору. У пятніцу на перамовах на ўзроўні прэм'ераў Масква збіраецца падняць спрэчку 2012 года аб беларускіх махінацыях з экспартам нафтапрадуктаў пад выглядам «разбаўляльнікаў», якія тады каштавалі расейскаму бюджэту $1,5 млрд. Гэта можа быць сігналам Менску пра тое, што яму не варта занадта моцнае публічна ціснуць на Маскву ў пытанні кампенсацый, піша «Коммерсант».

РФ можа запатрабаваць ад Беларусі кампенсацыі за стварэнне «незаконнай схемы» паставак растваральнікаў у 2012 годзе. Гэтая тэма будзе закранутая 24 траўня на сустрэчы прэм'ераў абедзвюх краін, заявіў прэс-сакратар расейскага прэм'ера Алег Восіпаў. Яна можа стаць аргументам у перамовах аб спагнанні страт з расейскай стараны за пастаўкі нафты з хлорарганічнымі злучэннямі па нафтаправодзе «Дружба», у выніку чаго пацярпелі беларускія НПЗ.

Гаворка ідзе пра канфлікт сямігадовай даўніны, які стаў адным з многіх за апошнія гады ў энэргетычных дачыненнях паміж РФ і Беларуссю. Тады Беларусь, як і цяпер, атрымлівала з Расеі нафту бязмытна, але павінна была плаціць экспартныя мыты з выпрацаваных з гэтай нафты нафтапрадуктаў у расейскі бюджэт. Масква летам 2012 года абвінаваціла Менск у тым, што Беларусь ігнаравала гэты абавязак, ажыццяўляючы экспарт нафтапрадуктаў пад выглядам не абкладзеных мытай таварных кодаў - распушчальнкаў. У выніку бюджэт РФ недаатрымаў $1,5-2 млрд, на ацэнку расейскага Мінфіна. У Беларусі адмаўлялі стварэнне такой схемы, але экспарт распушчальнікаў спынілі. У прэс-службе прэм'ера і апараце віцэ-прэм'ера Дзмітрыя Козака не адказалі, чаму гэтае пытанне было ўзнятае праз такі доўгі час.

У аўторак прэм'ер Беларусі Сяргей Румас заявіў, што ўладам краіны спатрэбіцца яшчэ месяц, каб цалкам падлічыць свае страты ад пастаўкі забруджанай нафты.

У Менску неаднаразова заяўлялі, што маюць намер дамагацца кампенсацыі не толькі дырэктыўнай шкоды, але і ўскосных страт, звязаных з недаатрыманым прыбыткам ад перапрацоўкі нафты і яе транзіту. Дыктатар Беларусі Аляксандр Лукашэнка ацэньваў іх на «сотні мільёнаў даляраў». Кіраўнік Мінэнэрга РФ Аляксандр Новак ацэньваў агульную шкоду на суму меншую за $100 млн. Са слоў Дзмітрыя Козака, «усім, хто давядзе, што ў іх ёсць рэальныя страты», выплаціць кампенсацыі «Транснафта». Пры гэтым урад хоча ўлічыць выплату такіх кампенсацый пры прыняцці пастановы аб дывідэндах «Транснафты» - гэта значыць у канчатковым рахунку гаворка ідзе пра страты бюджэту РФ.

Ключавое пытанне - у якой ступені Беларусь можа прэтэндаваць на кампенсацыю ўскосных страт. Асоба, якая патрабуе кампенсацыі страт, павінна давесці наяўнасць і суму страт, віну асобы ў прычыненні страт, прычынна-выніковую сувязь паміж дзеяннямі згаданай асобы і панесенымі стратамі, кажа юрыст з нафтавай галіны.

Згодна з агульным правілам у склад страт уключаецца страчаная выгада, гэта значыць даходы, на якія пацярпелая старана мае права разлічваць, калі б дамова была выкананая стараной належным чынам, разважае іншы суразмоўца «Коммерсанта».

Пры гэтым у дамове суму адказнасці можа быць абмежаваная кампенсацыяй толькі рэальнай шкоды, адзначае ён.

Іншы юрыст мяркуе, што гэтая дамова можа быць падпарадкаваная нормам замежнага права, якое не заўсёды прызнае магчымасць спагнання ўпушчанай выгады. Кіраўнік партнёр менскага офіса АБ «Ягораў, Пугінскі, Афанасьеў і партнёры» Дзяніс Туравец, наадварот, не думаюць, што бакі маглі б дамовіцца аб выкарыстанні замежнага права да сваіх дачыненняў: «Тэарэтычна гэта магчыма і законна, але малаімаверна». Спосабы развязання спрэчак, працягвае спадар Туравец, таксама звычайна абумоўленыя ў дамове - гэта можа быць медыяцыя, спецыяльная працэдура, арбітражны суд РФ ці эканамічны суд Беларусі, міжнародны камерцыйны арбітраж.