Выбары ў Еўрапарламент: сталі вядомыя галоўныя вынікі

Параўнальна высокі прыход, страты найбуйнейшых еўрапейскіх фракцый і ўзмацненне іншых груп у Еўрапарламенце.

Выбары ў галоўны заканадаўчы орган Еўразвязу пачаліся 23 траўня і доўжыліся чатыры дні. Галоўным сюрпрызам галасавання стаў зусім не вынік, а высокі прыход. Блізу 51 адсотка з 420 мільёнаў еўрапейскіх выбарцаў аддаў свае галасы. Гэта на восем адсоткавых пунктаў больш, чым пяццю гадамі раней, паведамляе dw.com.

Высокі прыход

Відавочна, пратэсты ў абарону клімату, забастоўкі школьнікаў і неабходнасць абароны ад еўраскептычных правапапулісцкіх партый мабілізавала людзей, мяркуе экспэрт Брусэльскага аналітычнага цэнтра European Policy Centre Яніс Эмануілідзіс.

На думку камісара ЕЗ у пытаннях канкурэнцыі Маргрэт Вестагер, людзі ўсвядомілі, што выбары даюць ім уладу. "Гэтую ўладу трэба выкарыстоўваць", - падкрэсліла ў інтэрв'ю DW Вестагер, якую фракцыя "Альянс лібералаў і дэмакратаў за Еўропу" вылучае на пасаду кіраўніка Еўракамісіі. "На выбарах прадстаўлены партыі, якія хочуць разбурыць ЕЗ. Партыі, якія называюць сябе нацыяналістычнымі, але прадаюць сваю краіну расейцам. Напэўна, гэта прымусіла людзей задумацца і гэтым разам усё ж пайсці на выбары", - мяркуе яна. Кандыдат Сацыял-дэмакратаў на старшынства Еўракамісіі Франс Тымерманс таксама парадаваўся высокаму прыходу, назваўшы яго "выдатным сігналам для дэмакратыі, якая працуе".

Поспехі лібералаў і "зялёных"

Фракцыі "Альянс лібералаў і дэмакратаў за Еўропу" і "зялёныя" - "Еўрапейскі свабодны альянс" дамагліся прыкметных поспехаў на гэтых выбарах. У Нямеччыне "зялёныя" з 20 адсоткамі і зусім занялі другое месца следам за кансерватыўным блокам ХДУ/ХСУ Ангелы Меркель (Angela Merkel), апярэдзіўшы Сацыял-дэмакратычную партыю Нямеччыны (СДП). Гэта найлепшы вынік на агульнанямецкіх выбарах у гісторыі партыі. У ХДУ і СДП ужо прызналі, што недаацанілі тэму барацьбы за змяненнем клімату ў гэтай перадвыбарчай кампаніі.

Галоўны кандыдат Еўрапейскай народнай партыі (ЕНП) на выбарах у Еўрапарламент, нямецкі палітык Манфрэд Вэбер (Manfred Weber) пасля абвяшчэння першых вынікаў нагадаў пра свае амбіцыі стаць кіраўніком Еўракамісіі: "Мы не дамагліся выдатнай перамогі, але мы ўсё ж фармуем найбуйнейшую групу ў Еўрапарламенце".

Двум найбуйнейшым фракцыя патрэбная падтрымка

Паводле папярэдніх звестак, хрысціянскія дэмакраты з "Еўрапейскай народнай партыі" (ЕНП) могуць атрымаць 179 мандатаў у парламенце новага склікання, гэта на 42 месцы менш, чым паводле вынікаў мінулых выбараў. Сацыял-дэмакраты прэтэндуюць на 150 месцаў (мінус 36). Фракцыя "Альянс лібералаў і дэмакратаў за Еўропу", наадварот, павялічыцца. З улікам мандатаў партыі французскага прэзідэнта Эмануэля Макрона "Рэспубліка на маршы" лібералы могуць разлічваць на 107 месцаў. Фракцыя "зялёныя" - "Еўрапейскі свабодны альянс" таксама павялічыцца - да 70 месцаў.

Цяпер ЕНП і сацыял-дэмакраты больш не змогуць удваіх фармаваць большасць у Еўрапарламенце. Ім спатрэбіцца падтрымка лібералаў або "зялёных". Манфрэд Вэбер у гэтай сувязі ўжо звярнуўся да апошніх: "Зялёныя" - таксама пераможцы гэтага вечара, таму яны нашы магчымыя партнёры. Трэба разам сесці і распрацаваць праект на найбліжэйшыя пяць гадоў".

Узмацненне правапапулістаў было ніжэйшым за прагназаванае

Што да правапапулісцкіх партый, у некаторых краінах, як, напрыклад, Італіі ці Францыі, яны паказалі высокі вынік. Але агулам зыход галасавання для іх быў ніжэйшы за прагнозы. Агулам партыі правага кшталту атрымаюць блізу 150 мандатаў, аднак яны падзеленыя на тры розныя фракцыі.

Брусэльскі аналітык Яніс Эмануілідзіс адзначае, што 80 адсоткаў месцаў у Еўрапарламенце засталося за праеўрапейскімі партыямі. "Правапапулісты, як група, у выніку не настолькі моцныя, як некаторыя папярэджвалі. Было зразумела, што ў іх не будзе большасці, але ўсё адно яны паказалі вынік слабейшы, чым чакалася", - разважае ён. На думку Эмануілідзіса, высокія вынікі партыі Марын Ле Пэн у Францыі сталі персанальнай няўдачай для прэзідэнта краіны Эманюэля Макрона. "Макрон паспрабаваў пакласці на шалі сваю палітычную вагу, каб не дапусціць першынства Марын Ле Пэн. Але яму гэта не ўдалося", - канстатуе экспэрт.

У многіх з 28 краін Еўразвязу вялікім цэнтрысцкім партыям не ўдалося захаваць свае пазіцыі. У той жа час назіраецца ўзмацненне лібералаў, "зялёных", а таксама правых партый. Аналітыкі ў Брусэлі кажуць пра ўзмацнелай фрагментацыі Еўрапарламента. "Мы бачым, што вялікім партыям пашчыпалі пёры і ім патрэбна шырокая кааліцыя, каб забяспечыць большасць", - указаў Эмануілідзіс. Відавочна, адзіным варыянтам з'яўляецца кааліцыя двух вядучых фракцый ЕП-хрысціянскіх дэмакратаў і сацыял-дэмакратаў - з лібераламі і "зялёнымі". Левацэнтрысцкая кааліцыя з сацыял-дэмакратаў, левых партый, "зялёных" і лібералаў нічога не дасць, бо не забяспечыць большасці. Правая кааліцыя немагчымая, бо хрысціянскія дэмакраты не пойдуць на альянс з правымі папулістамі і еўраскептыкамі.

"Цяпер будзе няпроста, бо ніхто не атрымае дастатковай большасці ў Еўрапарламенце без удзелу іншых. Так што найбліжэйшыя дні будзе вельмі цікава, хто і з кім будзе весці перамовы, каб прыступіць да дзеянняў", - заявіла Маргрэт Вестагер з аглядкай на разрозненасць сіл у новым Еўрапарламенце.

Асаблівыя выбары ў Вялікабрытаніі

Асабліва незвычайнымі былі еўрапейскія выбары ў Вялікабрытаніі, якая хоча пакінуць Еўразвяз, але не змагла своечасова арганізаваць брэксіт. З гэтай прычыны ў пятніцу брытанская прэм'ер-міністарка Тэрэза Мэй абвясціла аб сваёй адстаўцы. Новая партыя брэксіта апанента Еўразвязу Найджэла Фаража, як і прадказвалася, перамагла на выбарах з 31,5 адсоткамі галасоў. Кіроўныя кансэрватары нясуць цяжкія страты.

У Грэцыі левапулісцкі прэм'ер Алексіс Цыпрас саступіў кансерватыўнай апазіцыі. Таму ён абвясціў, што хутка адбудуцца новыя парламенцкія выбары.

У Аўстрыі "народная" партыя кансерватыўнага канцлера Себасцьяна Курца значна дадала, хоць у гэты панядзелак яму і можа быць вынесены вотум недаверу ў парламенце. Правыя папулісты з Аўстрыйскай партыі свабоды (АПС) атрымалі на некалькі адсоткаў менш, чым прадказвалася да скандалу з публікацыяй відэа з Ібіцы. На ім дэманструецца, як у Хайнц-Крысціян Штрахе, які пайшоў у адстаўку з пасады кіраўніка АПС, у 2017 годзе абяцаў меркаванай пляменніцы расейскага алігарха дзяржзаказы ў абмен на падтрымку на выбарах.

А ў Нямеччыне поспеху на выбарах сваёй парадыйнай партыі пад назвай "Партыя" радуецца сатырык Марцін Занэборн (Martin Sonneborn). Ён атрымаў як мінімум два мандаты ў новым складзе Еўрапарламенту, хоць дагэтуль і не прыдумаў ніякай праграмы.