28 сакавiка 2024, Чацвер, 14:04
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Цырымонія пасля расстрэлу

24
Цырымонія пасля расстрэлу
ІРЫНА ХАЛІП

Каму патрэбныя «Галодныя гульні»?

У Беларусі даўно ўжо ёсць народная прыкмета: ідзе вялікі спорт - чакай расстрэлаў. 21 чэрвеня ў Менску пачынаюцца другія Еўрапейскія гульні. А на мінулым тыдні прыведзены ў выкананне два смяротныя прысуды. Яшчэ два чалавекі чакаюць расстрэлу ў камеры смяротнікаў: Вярхоўны суд Беларусі пакінуў прысуд у дзеянні таксама напярэдадні Еўрапейскіх гульняў. Тое ж самае было перад чэмпіянатам свету ў хакеі ў 2014 годзе - акурат перад адкрыццём двух чалавек расстралялі. Затое якое маштабнае свята атрымалася!

Зрэшты, маштабнасць Еўрапейскіх гульняў таксама сумнеўная, хоць у апошнія паўгода ў Менску ўсе дзяржаўныя медыі даюць справаздачу аб гатоўнасці прыняць гульні з той жа частатой, з якой калісьці савецкае радыё перадавала бюлетэні аб стане здароўя таварыша Сталіна. Студэнтаў высяляюць з інтэрнатаў і прымусова запісваюць у валанцёры гульняў (прабачце за міжвольны аксюмаран), прыватны бізнэс абкладаюць дадатковым чыншам, бюджэтныя грошы на арганізацыю адкрыцця і закрыцця чамусьці сыходзяць да Ігара Крутога, міліцыя вучыцца вымаўляць без акцэнту «Вася, зачытай гэтаму asshole яго правы» - увогуле, звычайнае жыццё таталітарнай дзяржавы напярэдадні вялікай спартовай падзеі. І вядома, усе крамы і запраўкі заваленыя сувенірамі з выявай талісмана гульняў — лісяняці Лёсіка, які ўяўляе сабой дакладную копію знакамітага інтэрнэт-мэма з празаічным імем Упораты ліс. І вядома, Аляксандр Лукашэнка, які ў колькасці з'яўленняў на публіцы з заявамі аб гульнях ужо абышоў таго ліса, пераконваючы беларусаў, што толькі гэтымі гульнямі яны і жыцьмуць.

Гучыць пагрозліва.

А беларусам пляваць. Яны не разумеюць, што гэта за бздура такая, праз якую іх гоняць на суботнікі ва добраўпарадкаванні, пазбаўляюць прэмій, якія сыходзяць на выплаты спартыўнага аброку, і павышаюць кошты. Прытым, што 120 мільёнаў даляраў бюджэтных грошай ужо адправіліся ў дырэкцыю Еўрапейскіх гульняў. А глядзець жа там і няма чаго, як выявілася.

У праграме Еўрапейскіх гульняў-2019 усяго 15 тыпаў спорту. Прычым самыя папулярныя гульнявыя тыпы ў праграме адсутнічаюць. У Менску будуць прадэманстраваныя толькі баскетбол 3х3 і пляжны футбол. З водных тыпаў спорту - толькі веславанне. Яшчэ - барацьба і гімнастыка, настольны тэніс і бадмінтон. Увогуле, амаль пляжныя гульні. Нічога такога, што гоніць заўзятара на трыбуны, а тэлегледача прыкоўвае да экрана і дазваляе прадаваць трансляцыі ўсяму свету. Акрамя хіба што лёгкай атлетыкі. Бо ў верасні пройдзе чэмпіянат свету ў Досе, і гэта будзе куды больш важнай падзеяй і для лёгкаатлетаў, і для іх заўзятараў. Хоць праводзіць чэмпіянат у Досе, дзе на будаўніцтве спартовых аб'ектаў працуюць рабы, у якіх адбіраюць пашпарты — а загінулых на будоўлі ўжо больш за 1200, - гісторыя прыкладна таго ж маральнага толку, што і Еўрапейскія гульні ў Менску пад стрэлы расстрэльнага пісталета.

Толькі не трэба пра азіяцкія і афрыканскія гульні, якія даўно існуюць. Не трэба пра тое, што аматары спорту сумуюць чатыры гады паміж Алімпіядамі. Не варта прыкрывацца спартоўцамі, якім гэта дапаможа атрымаць кваліфікацыйныя балы для Токіё-2020. Давайце будзем шчырымі: да спорту гэта мерапрыемства мае толькі ўскоснае дачыненне. У Еўрапейскіх гульняў два галоўныя складнікі: карупцыя і прапаганда.

Іх прыдумаў Патрык Хікі - кіраўнік Еўрапейскіх алімпійскіх камітэтаў - у 2011 годзе. Тады ж ён правёў пасяджэнне выканкама ЕАК у Менску і абвясціў, што менавіта тут пройдуць першыя Еўрапейскія гульні. Калі шчыра, аб тым пасяджэнні я даведалася толькі праз восем гадоў, калі стала высвятляць, адкуль гэтае свята жыцця наогул з'явілася. У 2011 годзе ні я, ні мае сябры і калегі ведаць пра гэта проста не маглі - мы ўсе ці сядзелі ў турмах, ці стаялі ў чэргах з перадачамі. Усе буйныя беларускія чыноўнікі, уключаючы спартыўных, знаходзіліся ў той час пад санкцыямі Еўразвяза, так што і пасяджэнне праходзіла фактычна ў цішыні: сустракацца з Лукашэнкам было благім тонам. Выйшаў, праўда, сюжэт беларускай тэлевізіі, дзе Лукашэнка распавядаў, як Беларусь будзе змагацца за права прымаць у сябе першыя Еўрапейскія гульні, а Хікі — пра тое, як кожны раз, прыязджаючы ў Беларусь, радуецца. І яшчэ - што Захаду трэба браць прыклад з Беларусі, дзе ўсе спартыўныя федэрацыі ўзначальваюць буйныя чыноўнікі і таму ва ўлады няма неабходнасці ўмешвацца ў спорт — яна і так яго кантралюе. Якое цудоўнае супадзенне: у краіне масавыя рэпрэсіі, якія натуральным чынам выклікалі фінансавы крызіс; мясцовая валюта патаннела ўтрая, як і заробкі беларусаў; усе афіцыйныя кантакты з Еўропай замарожаныя; усе чыноўнікі і буйны бізнэс, які падазраецца ў фінансаванні рэжыму, пад санкцыямі. І раптам з'яўляецца ірландскі спартовы чыноўнік, які прыдумляе новы праект і абяцае прывезці сюды ўсю Еўропу. Не бывае такіх супадзенняў. Ужо занадта мар’яжная камбінацыя.

Зрэшты, грошай у Беларусі не было настолькі, што праводзіць гульні яна не магла пры ўсіх амбіцыях. І тады Хікі папрасіў Азербайджан дапамагчы па-сяброўску. А паколькі тамтэйшае кіраўніцтва словазлучэнне «бракуе грошай» магло бачыць хіба што ў слоўніку замежных слоў, Ільхам Аліеў пагадзіўся правесці гэтае дзіўнае мерапрыемства ў сябе. І правёў яго ў 2015 годзе па-каралеўску: бюджэт першых Еўрапейскіх гульняў склаў 1,2 мільярда даляраў, прычым 95 мільёнаў каштавала толькі цырымонія адкрыцця, на якой выступала Лэдзі Гага.

Другія гульні доўга не ўдавалася нікуды прыбудаваць. Спачатку пагадзілася Галандыя, але хутка адмовілася. Потым усё той жа Хікі прапанаваў прыняць гульні Расеі, і тая пагадзілася, але допінгавы скандал, што той д’ябал, паблытаў. Ды яшчэ і Патрык Хікі быў арыштаваны падчас Алімпіяды ў Рыа-дэ-Жанэйра паводле падазрэння ў незаконным продажы квіткоў. Затым ён быў абвінавачаны ў махлярстве, нявыплаце падаткаў і адмыванні грошай і адпраўлены пад хатні арышт у Ірландыі па стане здароўя.

Пазбавіўшыся Хікі, Еўрапейскія гульні здабылі сіроцкі статус і сталі баластам, які трэба было альбо ціха скідаць у мора, альбо паспрабаваць прыбудаваць хоць куды-небудзь на ўсякіх умовах. Вось і прыбудавалі - з умовай, што Беларусь вызваляецца ад унёску 20 мільёнаў еўраў, які па статуце павінна заплаціць краіна за права правядзення гульняў.

І цяпер Аляксандр Лукашэнка — кум каралю, які велікадушна выратаваў гіблы спартовы праект. Ён можа дазволіць сабе расстрэлы напярэдадні адкрыцця, бо ён выратавальнік Еўрапейскіх гульняў, заступнік спорту і вялікі сябар дзятвы.

Дарэчы, ён запрасіў у Менск і Патрыка Хікі. А міністр спорту Ірландыі Шэйн Рос напісаў у выканкам гульняў ліст: вы вольныя запрашаць каго хочаце, толькі ўлічыце, што Хікі прадстаўляе не Ірландыю, а выключна самога сябе.

Так ён з самага пачатку, мяркуючы з усяго, прыдумляў усё гэта выключна для самога сябе. А таталітарным постсавецкім кіраўнікам удала падсоўваў шкляныя каралі і люстэрка пад выглядам вялікіх міжнародных праектаў. Вы памятаеце хоць аднаго пераможцу першых Еўрапейскіх гульняў? Не Лэдзі Гагу, а пераможцу хоць бы ў адной дысцыпліне?.. Не саромейцеся - іх ніхто не памятае. Запэўніваю, што ад другіх Еўрапейскіх гульняў нават такіх успамінаў не застанецца. Хіба што «ўпораты ліс» Лёсік стане асобным мэмам.

ІРЫНА ХАЛІП, «НОВАЯ ГАЗЕТА»

Напісаць каментар 24

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках