Пенсійны «кацёл»: улады забіраюць прыбыткі ў 55-гадовых

Падвышэнне пенсійнага ўзросту не мае сэнсу, калі ў Беларусі будуць цягнуць з рэформай пенсійнай сістэмы.

Міністэрства фінансаў і Міністэрства працы і сацыяльнай абароны вымераюць эфектыўнасць падвышэння пенсійнага ўзросту і вывучаць, як яно адбілася на ўзроўні пенсій, паведаміў міністр фінансаў Максім Ермаловіч на пасяджэнні пастаяннай камісіі бюджэту і фінансаў «палаты прадстаўнікоў», піша «Заўтра тваёй краіны».

Падвышаць пенсійны ўзрост у Беларусі пачалі ў 2017 годзе, штогод павялічваючы яго на паўгода. Згодна з планам, у 2022 годзе жанчыны будуць выходзіць на пенсію ў 58 гадоў, а мужчыны - у 63 гады.

Эканаміст: Наўрад ці можна казаць пра павелічэнне пенсій

- Калі плаціць пенсію меншай колькасці людзей, то пакінутым пенсіянерам сапраўды атрымаецца плаціць крыху больш, - адзначае старшы навуковы супрацоўнік Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтра (BEROC) Леў Львоўскі.

Але разглядаць гэтую меру з пункту гледжання патэнцыялу для падвышэння пенсій - некарэктна.

- Мы напраўду не павялічваем кацёл, а пераразмяркоўваем: забіраем грошы ў 55-гадовых і перадаём іх больш паджылым. Убачыць у гэтым якую-небудзь эканамічную эфектыўнасць складана, - мяркуе экспэрт.

Некаторыя змены ў пенсійнай сістэме, звязаныя з павелічэннем пенсійнага ўзросту, прыкметныя ўжо цяпер. У першыя два гады атрымальнікаў пенсій стала менш. Але ўсё яшчэ больш, чым было хаця б у 2014 годзе.

Іншая рэч, што з дапамогай падвышэння пенсійнага ўзросту можна адсунуць на нейкі час праблему неплатаздольнасці пенсійнай сістэмы. Гэта пастанова, якая дапамагае здабыць крыху часу. Эфектыўнай дзейснай меру можна будзе назваць толькі ў тым выпадку, калі яна стане першым з крокаў у бок маштабных доўгатэрміновых змяненняў.

Эфект ад павелічэння пенсійнага ўзросту неўзабаве вычарпаецца

Салідарная пенсійная сістэма працуе так: дзяржава збірае грошы за кошт падаткаў работнікаў і аддае іх пенсіянерам. Гэта значыць, працоўныя цяпер людзі не збіраюць на сваю пенсію, а забяспечваюць людзей, якія ўжо выйшлі на заслужаны адпачынак. А калі яны самі выйдуць на пенсію, то яе будуць фармаваць з адлічэнняў занятых у эканоміцы на той перыяд, нагадвае эканаміст.

- Гэтая сістэма вельмі эфектыўная, калі насельніцтва расце. Бо тады на аднаго пенсіянера даводзіцца ўмоўна два працоўных. Ва ўмовах, калі насельніцтва скарачаецца, яна працаваць перастае, - кажа Леў Львоўскі.

Менавіта гэта адбываецца ў Беларусі. Насельніцтва краіны стабільна памяншаецца з 1995 года, калі яго колькасць была 10,2 мільёнаў чалавек. У 2000 годзе насельніцтва зменшылася да адзнакі 10 мільёнаў, у 2010-м - да 9,5 мільёнаў, а на 1 красавіка 2019 года ў краіне налічвалася 9 мільёнаў 465 тысяч чалавек.

Бо разам з памяншэннем насельніцтва ў краіне памяншаецца колькасць працаздольных, а пенсіянераў, наадварот, становіцца больш, дзейная пенсійная сістэма функцыянаваць ужо не здольная. Калі ў 2010 годзе ў эканоміцы было занята 4,7 мільёна чалавек, то ў 2018-м - 4,34 мільёна.

Нагрузка на эканамічна актыўную групу грамадзян расце і пасля павелічэння пенсійнага ўзросту. У 2010 годзе на 1000 чалавек працаздольнага ўзросту прыпадала 366 чалавек старэйшых за працаздольны ўзрост, у 2016-м - 429, у 2018-м - 438. У 2020 годзе дзель пенсіянераў у агульнай колькасці насельніцтва дасягне 26,4%, а ў 2030-м іх колькасць перавысіць палову ад колькасці працаздольных грамадзян.

- З кожным новым пакаленнем будзе ўсё больш пенсіянераў на аднаго працоўнага. І цяперашнюю пенсійную сістэму ў такіх умовах немагчыма зрабіць хоць крыху ўстойлівай, - падкрэслівае Леў Львоўскі.

У пэўны момант эфект, які атрымаў пенсійны фонд ад скарачэння колькасці атрымальнікаў пенсій, вычарпаецца, адзначае загадчыца аддзела чалавечага развіцця і дэмаграфіі Інстытута эканомікі Нацыянальнай акадэміі навук Анастасія Баброва.