Як жыхарка вёскі пад Бабруйскам зарабляе на ягадах

У Святланы Крычко велізарныя ягадныя плантацыі.

Святлану Крычко ў вёсцы Хімы называюць «клубнічнай каралевай», таму што такіх вялікіх ягадных плантацый, як у яе, тут няма. Жанчына блізу 20 гадоў займаецца развядзеннем і продажам клубніцаў. За сезон на ягадах яна зарабляе блізу 2 тысячаў даляраў.

«Вячэрні Бабруйск» пабываў у гасцях у Святланы Вячаславаўны і распытаў яе, што самае цяжкае ў працы «клубніцавода», і ці не сняцца ёй гэтыя клубніцы начамі.

20 ягадных сотак

Аграгарадок Хімы размешчаны за 17 км на ўсход ад Бабруйска. 58-гадовая Святлана Крычко родам з суседняй вёскі Слабада, што за 4 км ад Хімаў.

20 гадоў жанчына адпрацавала бухгалтарам у калгасе "Шлях Леніна", потым 17 гадоў – на мясцовым заводзе для перапрацоўкі алейных культураў. Цяпер два гады як на пенсіі.

Палову катэджа ў Хімах ім з мужам 28 гадоў таму вылучыў калгас, потым яны жылплошчу выкупілі. На жаль, каля года таму муж Валер памёр праз хваробу. Ён, паводле словаў Святланы Вячаславаўны, быў чалавекам «вельмі працавітым». Цяпер галоўныя памочнікі жанчыны – два яе сыны: 37-гадовы Віталь і 30-гадовы Артур, а таксама нявесткі Таццяна і Алена.

Сыны з сем'ямі жывуць асобна: Віталь – у Кіраўску, Артур – у Бабруйску, першы – рамеснік, робіць мэблю пад заказ, другі працуе на «Белшыне». Але ў сезон трускавак прыязджаюць на дапамогу маці кожны дзень.

Развядзеннем трускавак сужэнцы Крычко заняліся яшчэ дваццаць гадоў таму – сыны раслі, грошай не хапала, продаж ягадаў быў нядрэнным дадаткам да заробку.

У розныя гады саджалі розную колькасць ягадаў. Пачыналі з дзвюх сотак, часам даходзіла да 10–15, а пасля выхаду на пенсію Святлана павялічыла свае ягадныя плантацыі да 20 сотак: 10 – на надзеле насупраць дома і яшчэ 10 – у вёсцы Слабада, дзе жыве ейны бацька.

«Жаданне зарабляць у мяне ад таты»

Бацькі Святланы заўсёды жылі ў вёсцы, трымалі гаспадарку – дзве каровы, шэсць свіней, больш за гектар зямлі. «Клубніцаводамі» не былі, так, для сваёй сям'і пара градачак.

Бацька Святланы, Вячаслаў Акуліч, з ейных словаў, рабіў усё, каб сям'я ні ў чым не мела патрэбы: у 1970-я вазіў на продаж фурамі яблыкі «антонаўку» ў Маскву, трымаў пчолаў, рыбачыў. Ужо тады ў ягонай на сядзібе меліся свае камбайн, трактар і сеялка. І цяпер у 81 год Вячаслаў Паўлавіч яшчэ трымае некалькі вулляў.

– Напэўна, жаданне зарабляць мне ад таты ў крыві перадалося, – усміхаецца жанчына.

Клубніцы на стале ў сям'і Крычко – круглы год

Зразумела, клубніцы ў розных відах на стале ў сям'і «клубнічнай каралевы» амаль штодня, круглы год. Любяць іх і дзеці, і ўнукі. Ядуць ягады свежымі, пякуць пірагі з начыннем, вараць узвары, робяць кактэйлі, блізу 10 вёдраў трускавак замарожваюць. Яшчэ робяць клубнічнае віно, кажуць, вельмі смачнае.

Чаму менавіта клубніцы? У тыя часы, кажа Святлана, гэта была вельмі прыбытковая справа – канкурэнтаў амаль не было. Таму ва ўраджайныя гады заробак на ягадах даходзіў да 3 000 даляраў у эквіваленце за сезон (з канца траўня да сярэдзіны чэрвеня).

Цяпер жа, паводле словаў Святланы, «клубніцаводаў» на рынку шмат, вязуць ягады ў Бабруйск і з Берасця, канкурэнцыя вялікая, таму кошт даводзіцца зніжаць. Сёлета з 28 траўня да 21 чэрвеня Крычко прадалі прыкладна дзве тоны трускавак, зарабілі блізу 2 000 даляраў. Не самы ўдалы год, мяркуе Святлана:

– У спякоту ягады згараюць, і сезон яе раней сканчаецца. Нас яшчэ ратуе тое, што зямля ў нас з глінай і не так высыхае. Трускаўкі мы не паліваем. Калі зямля пясчаная, то ў гэтым годзе яе палівай-не палівай – толку не будзе.

Увядзенне ў «клубніцаводства»

Крычко спрабавалі розныя гатункі трускавак, спыніліся на польскім «Дукаце». Паводле словаў Святланы, клубніцы гэтага гатунку вельмі ўраджайныя – пад кустом бывае да 120 ягадаў. Да таго ж ягады дужыя, не мнуцца, таму зручна вазіць на продаж. Смак насычаны, з ярка выяўленым клубнічны водарам.

Саджанцы трускавак (або парасткі, як называе іх сама Святлана) жанчына набывала ў сельгасакадэміі ў Горках і ў гадавальніку «Самахвалавічы», а потым разводзіла сама.

Штогод яна «амалоджвае» блізу пяці сотак клубніцаў. Старая зямля пераворваецца і садзяцца новыя парасткі. Атрымліваецца, што кожныя 3-4 гады адбываецца амаладжэнне ягадніку. Паводле словаў гаспадыні, рабіць гэта неабходна, інакш зямля высільваецца, ураджайнасць становіцца горшай. Клубніцы першага года самыя буйныя.

– Калі зямлю заворваем, уносім каровін гной. Пасля пасадкі парасткаў іх паліваем. І ўсё, да лета трускаўкі не чапаем, – знаёміць нас Святлана з тонкасцямі гадоўлі трускавак. – Ужо калі ўраджай прыбіраем, праполваем яе некалькі разоў.

– Ведаю, што людзі апрацоўваюць трускаўкі ад шэрай гнілі і шашолкі, а я нічым не апрацоўваю – баюся хіміі, – прызнаецца жанчына. – Але клубніцы звычайна ў нас здаровыя.

«Спіна першы час баліць моцна»

У сезон Святлана прачынаецца штодня а пятай раніцы. А шостай ужо пачынае збіраць трускаўкі, дапамагаюць ёй блізкія. Кожны дзень трэба сабраць блізу 100 кг ягадаў. Збор доўжыцца прыкладна да 14-й гадзіны, потым гаспадары едуць прадаваць ураджай. Дадому Святлана вяртаецца а 8-9-й вечару і бярэцца за хатнія справы.

Жанчына кажа, што самае цяжкае ў гэтай працы – збор ягадаў:

– Трэба блізу васьмі гадзінаў працаваць стоячы, нахіліўшыся. Спіна першы час баліць моцна, а потым абвыкаешся. Але галава кружыцца, стамляешся, асабліва калі спякота пад 30 градусаў.

Няпроста і прапалоць столькі сотак зямлі, але з гэтым хоць ніхто не прыспешвае, а вось збіраць ягады ў сезон неабходна штодня: дзень год корміць!

Сярод пакупнікоў шмат сталых

Частка пакупнікоў трускавак – гэта знаёмыя і сябры сямейства Крычко. Некаторыя гатовыя самі прыязджаць у Хімы і выбіраць трускаўкі на полі, каб есці іх зусім свежымі.

Рэцэпт клубнічнага кактэйлю ад Святланы Крычко:

«Малако, тварог, трускаўкі свежыя (або замарожаныя), сочыва клубнічнае ўзбіць блэндэрам. Пры жаданні можна дадаць аўсянку «Экстра». Такі напой смачны і карысны, яго з задавальненнем п'юць дзеці».

Прадаюць клубніцы і на рынках – «На Чырвонаармейскай» і «Паўночным» у Бабруйску. Праўда, сталага месца ў Крычко там няма.

– Хацелі з вясны месца забраняваць, але сказалі, што ўсе ўжо занятыя з новага года, – кажа Святлана. – Сын зрабіў столік, і мы прадавалі ягады з яго на тэрыторыі рынку. За месца плацілі 2,5 рубля за дзень.

А вось пакупнікоў ужо шмат сталых.

Сёлета Крычко прадавалі ягады за 2–2,5 рубля за кілаграм (кошты на трускаўкі на бабруйскіх рынках у гэтым сезоне варыяваліся ад 5 руб. да 1 руб. 80 кап. за кг – заўв. рэд.).

У планах – развядзенне дурніцаў і чарэшняў

Павялічваць клубнічныя плантацыі Святлана пакуль не плануе. «Хоць бы з гэтым справіцца», – кажа яна.

З наступнай вясны жанчына хоча пасадзіць больш бульбы і заняцца яе продажам. А яшчэ разам са старэйшым сынам яны плануюць заняцца развядзеннем дурніцаў і чарэшняў. Дакладней, гэта ініцыятыва Віталя.

З гэтай мэтай Крычко бяруць у бязвыплатнае карыстанне ў дзяржавы яшчэ блізу 50 сотак зямлі (цяпер столькі ж у іх ёсць). Магчыма, аформяць фермерства, каб была магчымасць узяць крэдыт на набыццё тэхнікі.

Бо сыны, як і мама – няўрымслівыя, у добрым сэнсе. Напрыклад, «вызваліўшыся» ад трускавак, Святлана Вячаславаўна без справы не сядзіць. У яе агарод, карова, 30 курэй (а раней яшчэ было і 5 свінак!). Малако, тварог, сыр прадае знаёмым. А ўзімку жанчына вяжа ўнукам, гэта яе хобі з юнацтва.