Як Ян Радзівіл разам з Астрожскім разграмілі войска Масквы пад Воршай

Гісторыя жыцця сына ваяводы віленскага, Вялікага канцлера Літоўскага Мікалая Радзівіла і слонімскай князёўны.

Сваю мянушку «Барадаты» Ян Радзівіл атрымаў з самай натуральнай прычыны - праз сваю доўгую бараду, піша сайт vklby.com. Ён нарадзіўся ў сям'і ваяводы Віленскага, Вялікага канцлера Літоўскага Мікалая Радзівіла і слонімскай князёўны Соф'і Манівід.

У ранняй юнацкасці Яна адправілі на выхаванне ў каралеўскі двор, дзе ён выхоўваўся разам з будучым Вялікім князем Літоўскім і каралём польскім Аляксандрам Каземіравічам.

У 1492 годзе, ва ўзросце 18 гадоў, Радзівіл Барадаты ажэніцца з 16-гадовай Лізаветай Гаштольд, роднай сястрой яго сябра Альбрэхта Гаштольда. У гэтым жа годзе маладыя, прысутнічалі на каранацыі Аляксандра Казіміравіча ў Віленскім саборы.

За дзесяць гадоў сумеснага жыцця ў Яна і Лізаветы нарадзілася 5 дзяцей, але, на жаль, яны ўсё памерлі маленькімі. У 1502 г. памірае і Лізавета, пакідаючы Яна удаўцом. Праз спадчыну Лізаветы пасля яе смерці адносіны з яе братам і сябрам Яна Барадатага Альбрэхтам Гаштольдам трохі сапсаваліся.

Толькі праз год, пасля сыходу каханай жонкі Ян Радзівіл Барадаты вяртаецца ў каралеўскі двор. Да таго часу кароль і вялікі князь Аляксандр патрапіў пад уплыў князя Міхаіла Глінскага і з часам, у выніку інтрыг, Ян Барадаты быў запісаны ў ворагі Аляксандра Казіміравіча. Радзівіл пакідае каралеўскі двор, пакідае вялікую палітыку і з'язджае жыць у свой маёнтак. У хуткім часе пасля ад'езду з каралеўскага двара, ён ажэніцца другі раз з Багданай Лукомскі, якая народзіць яму дзвюх дачок, Ганну і Сафію.

Мабыць, каб неяк загладзіць сваю віну перад сябрам, Аляксандр Казіміравіч дорыць Радзівілу Барадатаму ў 1506 годзе Слонімскае староства, дзе ён пачынае будаўніцтва замка ў цэнтры горада, адначасна дапамагаючы кіраваць сваёй сястры Ганне, мазавецкім княствам, якое дасталася ёй пасля смерці яе мужа Конрада ІІІ. У гэтым жа годзе Ян Радзівіл Барадаты, нягледзячы на рознагалоссі з Міхаілам Глінскім, далучаецца да войска ВКЛ пад яго камандаваннем і ўносіць свой уклад у перамогу над татарамі ў бітве пад Клецкам.

Пасля перамогі пад Клецкам у 1506 годзе, Радзівіла выклікаў у Вільню кароль Польскі і Вялікі князь Літоўскі Аляксандр, які быў пры смерці, для таго каб развітацца са сваімі былым сябрам, а таксама, каб зрабіць адным з тых, хто падпіша яго перадсмяротнае завяшчанне.

Пасля смерці Аляксандра, новы кароль Польшчы і Вялікі князь Літоўскі Жыгімонт Стары, адпраўляе Яна Радзівіла з пасольствам у Маскву, каб паведаміць вялікаму князю Васілю ІІІ пра смерць Аляксандра Казіміравіча, а таксама заключыць мір з Вялікім княствам Літоўскім і каралеўствам Польскім. Але Васіль ІІІ не пажадаў заключаць мір, бо імкнуўся далучыць ВКЛ да Маскоўскага княства.

Смерць Аляксандра Казіміравіча прывяла да паўстання Міхаіла Глінскага супраць новай улады. У гэтай барацьбе Радзівіл падтрымліваў Жыгімонта Старога і ваяваў на яго баку. Пасля таго, як Глінскі быў разбіты і збег у Маскву, Жыгімонт зноў пасылае з пасольствам Яна Барадатага з патрабаваннем выдаць Глінскага для суда ў ВКЛ. Аднак, як і чакалася, Маскоўскі князь адмовіўся выдаць Глінскага і Радзівіл вярнуўся дадому без ўцекача.

У 1512 вайсковы абавязак зноў заклікае Яна Барадатага да зброі. Ён удзельнічае ў бітве пад Вішняўцом, дзе войскі ВКЛ і Польшчы пад камандаваннем Канстанціна Астрожскага разбіваюць крымскіх татар. Але нядоўга давялося радавацца перамозе Радзівілу, па вяртанні дадому ён даведаецца, што памерла яго другая жонка Багдана Лукомская.

Неўзабаве пасля яе смерці, Ян Радзівіл ажэніцца трэцім разам на Ганне Кішкі. Неўзабаве пасля вяселля Ян Барадаты вымушаны быў пакінуць сваю маладую жонку, каб зноў адправіцца на вайну, гэтым разам з Маскоўскім княствам. 8 верасня 1514 года Ян Радзівіл бярэ ўдзел у бітве пад Воршай, дзе пад камандаваннем Канстанціна Астрожскага, войскі ВКЛ разграмілі колькасна большае войска Масквы.

На наступны год у 1515 годзе Ганна Кішка нарадзіла Яну Барадатаму доўгачаканага нашчадка, якога па сямейнай традыцыі назвалі Мікалаем. Але атрымліваць асалоду ад сямейнага шчасця Яну Радзівілу доўга не давялося, у 1522 годзе ён адчуў сябе дрэнна і, у росквіце сіл, не дажыўшы да пяцідзесяці гадоў, памёр.