28 сакавiка 2024, Чацвер, 13:29
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

«Цуд над Віслай»: 15 жніўня польскае войска выратавала Еўропу ад бальшавікоў

8
«Цуд над Віслай»: 15 жніўня польскае войска выратавала Еўропу ад бальшавікоў

У гэты дзень у 1920 годзе Чырвоная Армія была разгромленая пад Варшавай.

13 жніўня 1920 года, 98 гадоў таму, пачалася Варшаўская бітва. Бітву паміж Чырвонай арміяй пад камандаваннем Міхаіла Тухачэўскага і польскімі войскамі, якія ўзначальваў Юзэф Пілсудскі, называюць лёсавызначальным для сусветнай гісторыі. Польшча захавала сваю незалежнасць, а большая частка Еўропы была выратаваная ад камуністычнай дыктатуры.

Войскі Савецкай Расеі імкліва прасоўваліся на Захад. 23 ліпеня 1920 года ў Смаленску быў створаны камуністычны ўрад Польшчы. Яго ўзначалілі Юліян Мархлеўскі і Фелікс Дзяржынскі. Ужо праз тыдзень яно было дастаўлена ў акупаваны Беласток. Польшча павінна была стаць адной з савецкіх рэспублік. Але мэты наступу Чырвонай арміі былі нашмат больш амбіцыйнымі - данесці пажар сусветнай рэвалюцыі да Нямеччыны.

Заходнія палітыкі не верылі ў перамогу палякаў, краіна фактычна апынулася ў міжнароднай ізаляцыі. Замежныя паслы пакідалі Варшаву. Адным з нешматлікіх дыпламатаў, якія наважылі застацца ў горадзе, быў папскі нунцый Акіле Рацці - будучы папа Пій XI.

Таксама ў гэты час у Варшаве знаходзіліся і ўлады Беларускай Народнай Рэспублікі, якія эвакуяваліся разам з палякамі з Менска месяцам раней. Адзінай пазіцыі сярод лідараў нашага нацыянальнага руху не было. Браніслаў Тарашкевіч падтрымліваў бальшавікоў і разлічваў на іх падтрымку. Вацлаў Іваноўскі меркаваў, што калі камуністаў не ўдасца спыніць на Вісле, то яны захопяць усю Еўропу і не будуць мець патрэбу ў беларускай дзяржаўнасці.

Наступ Чырвонай арміі пачаўся 13 жніўня. Тухачэўскі разлічваў перайсці Віслу ў ніжнім цячэнні і атакаваць Варшаву з захаду. Аднак, дзякуючы смелым манеўрам, польскай арміі пад камандаваннем Юзэфа Пілсудскага і Эдварда Рыдз-Сміглы ўдалося прарваць фронт і акружыць праціўніка. 15 жніўня Чырвоная армія пачала імклівае адступленне.

Параза камуністаў была найцяжэйшай. Нават паводле самых заніжаных ацэнак загінулі 25 тысяч чырвонаармейцаў, 60 тысяч патрапілі ў польскі палон і 45 тысяч былі інтэрнаваныя немцамі. Некалькі тысяч чалавек прапалі без вестак. Варшаўская бітва, названае «Цудам над Віслай», была ўключаная брытанскімі даследнікамі ў спіс 18 найбольш выбітных пераломных бітваў у сусветнай гісторыі. Бітва стала прыкладам таго, як у бязвыхаднай сітуацыі гераізм народа і рашучасць яго лідараў становяцца залогам перамогі над моцным і жорсткім праціўнікам. Пагадзіцеся, нам ёсць чаму павучыцца.

Вынікам бітвы для беларусаў стаў Рыжскі мір, згодна з якім наша краіна была падзеленая паміж Савецкай Расеяй і Польшчай. Нягледзячы на паразу, камуністы не пакідалі надзей на саветызацыю Еўропы. Масква была вымушаная ісці на саступкі, каб здабыць сімпатыі беларусаў і ўкраінцаў, якія апынуліся, паводле Рыжскага міру, на тэрыторыі тагачаснай Польшчы. Гэта стала адной з прычын вяртання ў склад БССР частак Віцебскай, Гомельскай і Смаленскай губерняў у 1924 і 1926 гадах, а таксама правядзення савецкімі ўладамі палітыкі беларусізацыі.

Напісаць каментар 8

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках