28 сакавiка 2024, Чацвер, 16:28
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Лукашэнку не ўдаецца «ўтрымаць» дзяржаўны сектар

14
Лукашэнку не ўдаецца «ўтрымаць» дзяржаўны сектар

У бюджэце заканчваюцца сродкі на падтрымку дзяржпрадпрыемстваў.

Беларусь скарачае дзяржпадтрымку дзяржсектара, і дзяржаўныя прадпрыемствы паступова перастаюць выконваць сацыяльную функцыю. Экспэрты заклікаюць рэфармаваць сістэму сацыяльнай падтрымкі. Статыстыка фіксуе рост працоўнай эміграцыі. Лукашэнка заявіў, што беспадстаўнай дзяржаўнай падтрымкі дзяржаўнага сектару не будзе, піша «Независимая газета».

«Нічога нават вам як маладому губернатару ніхто рабіць не будзе», - адказаў Аляксандр Лукашэнка на просьбу аб падтрымцы кіраўніка Магілёўскай вобласці Леаніда Зайца. У канцы мінулага тыдня правадыр наведаў гэтую вобласць. Часцяком жорсткія заявы пра лёс дзяржпрадпрыемстваў разыходзяцца з рэальнымі дзеяннямі ўладаў, аднак зніжэнне аб'ёмаў прамога дырэктыўнага фінансавання эканомікі ў лічбах адлюстроўваецца.

Паводле звестак статыстыкі, у 2018 годзе сума дырэктыўнага крэдытавання склала 1,24 млрд беларускіх рублёў (1 BYN = 32.04 RUB. - "НГ"). У той час як у 2016 годзе гэты паказчык складаў амаль 3 млрд беларускіх рублёў, а ў планах на 2019 год - 800 млн беларускіх рублёў. Урад дэкларуе, што ў 2021 годзе ён наогул адмовіцца ад практыкі выдачы дырэктыўных крэдытаў.

Экспэрты называюць дзве прычыны скарачэння дзяржпадтрымкі - рэкамендацыі экспэртаў МВФ, якія сцвярджаюць, што неэфектыўны дзяржсектар з'яўляецца пагрозай для ўсёй эканомікі, і брак сродкаў у бюджэце. Зрэшты, ёсць падставы казаць аб тым, што другая прычына з'яўляецца больш важнай: улады перыядычна парываюцца падтрымаць стагнацыйны дзяржсектар. Наведваючы Менскую вобласць, Лукашэнка заявіў, што хоча «бліжэй» пазнаёміцца з працай завода «Атлант» і вытворчасцю белай тэхнікі ў Беларусі. Пры гэтым ён не выключыў, што прадпрыемству будзе нададзеная дзяржпадтрымка «каб падштурхнуць развіццё».

Як прызнавалі заўсёды самі ўлады Беларусі, захаванне дзяржсектара прадыктаванае не толькі і не столькі эканамічнай мэтазгоднасцю, колькі яго сацыяльнай функцыяй. Ён забяспечвае занятасць большасці насельніцтва і яго мінімальны даход. У выніку для бюджэту гэта могуць быць аднолькавыя выдаткі - або накіраваць сродкі на дзяржаўную падтрымку прадпрыемстваў, каб яны ўтрымлівалі насельніцтва, або выдаць іх таму ж насельніцтву ў выглядзе дапамог з прычыны беднасці і беспрацоўя.

Аднак, нягледзячы на нежаданне ўладаў праводзіць рэформу дзяржсектара і выпускаць са сваіх рук кіраванне ім, яго сумы скарачаюцца натуральным шляхам. Грошай у бюджэце стае для падтрымкі толькі самых буйных вытворчасцяў, якія ўважаюцца за брэнды Беларусі, - МТЗ, МАЗ, БМЗ, Гомсельмаш і да г.дп. Дробныя, асабліва рэгіянальныя дзяржпрадпрыемствы скарачаюцца, закрываюцца і на змену ім прыходзяць прыватныя эфектыўныя вытворчасці. Паводле звестак Белстату, з 1995 года дзель дзяржсектара скарацілася на 20 адсоткавых пунктаў, амаль да 40%. На дзель прыватнікаў у 2018 годзе прыпадала 56%. Павольна, але ўсё ж расце дзель замежных кампаній (4,2%) і супольных прадпрыемстваў (6,5%).

Экспэрты, схіляючы Беларусь да рэформаў, сцвярджаюць, што дзяржпрадпрыемствы ўжо перасталі выконваць сваю сацыяльную функцыю. Гэта нядаўна ў сваіх даследаваннях адзначалі аналітыкі МВФ. Прычым тычыцца гэта ўсіх краін з трансфармаванай эканомікай. У даследаванні «Пераацэнка ролі дзяржаўных прадпрыемстваў у Цэнтральнай, Усходняй і Паўднёва-Усходняй Еўропе» гаворка ідзе пра іх нізкую эфектыўнасць у параўнанні з прыватнымі. Акрамя таго, аўтары даследавання не знайшлі пацверджання таму, што падчас крызісаў дзяржсектар Беларусі выконвае буферную ролю, не павялічваючы колькасці беспрацоўных у краіне. З іх звестак, у крызісныя 2014-2015 гады прыватны і дзяржаўны сектара аднолькава скарачалі работнікаў. Затым у прыватным сектары занятасць пачала расці, а ў дзяржаўным аж да IV квартала 2017 года працягваліся скарачэнні.

Да змене эканамічнай палітыкі і ўзмацнення ролі прамой сацыяльнай падтрымкі заклікаюць і мясцовыя экспэрты. Беларускі эканамічны даследчы адукацыйны цэнтр (BEROC) правёў даследаванне «Ацэнка беднасці ў Беларусі за 2017-2018 гады». Яго мэтай было прааналізаваць наступствы крызісаў для ўзроўню жыцця беларусаў. Паводле яго вынікаў, эканамічныя крызісы прывялі да зніжэння ўзроўню жыцця насельніцтва. Калі ў 2014 годзе ўзровень беднасці складаў 14,9%, то ў 2016-м - 23,9%. Прычым ёсць рэгіёны, у якіх гэты паказчык перавышае 35%. Аўтары даследавання рэкамендуюць ураду ўзмацніць падтрымку шматдзетных сем'яў і беспрацоўных.

Беларусы не схільныя рэгістравацца ў якасці беспрацоўных, бо дапамогу яны ў гэтым выпадку атрымаюць смешную - блізу 20 даляраў., - але вымушаны будуць хадзіць на грамадскія працы. Таму часцей за ўсё яны выбіраюць самастойныя варыянты развязання праблемы. Найбольш папулярная - праца за мяжой. Калі раней працоўных эмігрантаў з Беларусі больш за ўсё было ў Расеі, то цяпер папулярнасць набіраюць еўрапейскія краіны, сярод іх Польшча. Колькасць беларусаў, якія маюць дазвол на знаходжанне ў Польшчы, вырасла практычна ўтрая за апошнія тры гады: калі ў 2016 годзе іх было 8158, то ў 2019-м - ужо 23 609, паведаміла Міграцыйная служба Польшчы. Прыкладна 50% - гэта працоўная міграцыя.

Напісаць каментар 14

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках