28 сакавiка 2024, Чацвер, 22:13
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Курс рубля абрынуўся

14
Курс рубля абрынуўся

Што адбываецца з беларускімі фінансамі?

Абвал курсу беларускага рубля, які адбыўся ў канцы жніўня - пачатку верасня, хутчэй за ўсё, выкліканы дзеяннямі Нацбанка і камерцыйных банкаў, якія наважылі аслабіць беларускую валюту ў мэтах падтрымкі экспарту. Ці можа гэта паўтарыцца?

На гэтае пытанне ў артыкуле для «Белрынка» адказвае эканаміст Уладзімір Тарасаў.

Дзіўныя рэчы адбываліся ў жніўні-верасні на Беларускай валютна-фондавай біржы. У першай палове жніўня на біржы рэзка вырасла прапанова валюты, што прывяло да падзення курсаў асноўных валют, што таргуюцца на БВФБ. Але пасля завяршэння перыяду падатковых плацяжоў пачаўся ўздым курсаў, які скончыўся толькі 6 верасня.

Калі паглядзець на дынаміку курсу беларускага рубля сёлета да жніўня, то можна заўважыць і іншае дзівацтва. Курсы даляра і еўра на БВФБ зніжаліся аж да жніўня, і гэта ў той час, як валюты краін, якія развіваюцца таннелі ў адносінах да даляра ў сувязі з адтокам капіталу з гэтых краін або ў сувязі з валютнымі войнамі. Аслабляючы нацыянальныя валюты, цэнтрабанкі гэтых краін падтрымлівалі сваіх экспарцёраў. Пры гэтым Беларусь паводзіла сябе так, як быццам яна не краіна, што развіваецца, а магутная эканамічная дзяржава, што не жыве ў нястачы ў курсавой падтрымцы сваёй эканомікі.

Замежны гандаль зрывае планы

Калі супаставіць гэтыя два дзівацтвы, то ўсё стане на свае месцы: да сярэдзіны жніўня Нацбанк праводзіў курсавую палітыку ў адпаведнасць з сітуацыяй, на ўнутраным рынку краіны, дзе прапанова валюты перавышае попыт, у асноўным дзякуючы продажу яе фізічнымі асобамі, у сувязі з чым Нацбанк скупляў лішак прапановы. Пры гэтым ён рэгуляваў рынак такім чынам, каб назіралася ўмеранае ўмацаванне рубля ў мэтах зніжэння прывабнасці валютных ашчаджанняў.

Пры гэтым курс не стымуляваў экспарт і імпарт ні стрымліваў яго, прынамсі, у сярэднім. Такую выснову можна зрабіць, супастаўляючы сальда замежнага гандлю таварамі і паслугамі за першыя паловы гэтага і мінулага гадоў. Так, сёлета гэтае сальда склала 309,8 млн. даляраў, тады як летась - 430,3 млн. даляраў. Пры гэтым сальда ў гандлі таварамі было да мінус 1 504,6 млн. даляраў з мінус 1 257,6 млн. даляраў за I паўгоддзе 2018 года. Але гэта скарачэнне было кампенсаванае ростам экспарту паслуг.

Сітуацыя, як бачым, сёлета стала трохі горшай. Але гэта мае апраўданне - знізіўся аб'ём паставак і рээкспарту нафтапрадуктаў з РФ у РБ, а таксама скараціўся аб'ём нафтаперапрацоўкі ў сувязі з пастаўкай няякаснай нафты з РФ. Таму можна сказаць, што валютная палітыка Нацбанка насіла нейтральны характар у дачыненні да замежнага гандлю - не замінала, але і не дапамагала.

Такім чынам, можна ўважаць, што замежны гандаль РБ цяпер знаходзіцца прыкладна ў тым жа стане, што і летась. У той жа час, сёлета ўрад планаваў забяспечыць рост ВУП на 4%, прычым ажыццявіць гэта меркавалася ў асноўным за кошт павелічэння экспарту. Але гэта відавочна не атрымліваецца, і тэмпы росту ВУП паводле вынікаў студзеня-ліпеня склалі ўсяго 1,3%. Ва ўрадзе, тым не менш, разлічваюць на тое, што найбліжэйшыя месяцы сітуацыя палепшыцца, між іншым, беларускім НПЗ атрымаецца кампенсаваць зніжэнне вытворчасці, тое, што адбылося летам сёлета.

Экспарцёры маюць патрэбу ў падтрымцы, але не атрымліваюць яе

Нягледзячы на такія надзеі, у існых умовах было б натуральна падтрымаць беларускіх экспарцёраў дэвальвацыяй рубля. Што, падобна, і адбылося.

Пацвярджае гэта прапанаваная нарада ў Лукашэнкі паводле актуальных пытанняў развіцця беларускай эканомікі, якая адбылася 4 верасня. На ёй Лукашэнка заявіў, што галоўная задача ўрада - гэта выкананне планаў эканамічнага развіцця краіны на 2019 г. ва ўсіх напрамках. Ён пры гэтым нічога не сказаў пра тэмпы росту ВУП, хоць гэта асноўны параметр планаў.

Акрамя таго, Лукашэнка падкрэсліў, што самая галоўная задача - гэта дыверсіфікацыі рынкаў збыту беларускіх тавараў, прычым без страты даходнасці, і адзначыў, што краіна рухаецца ў гэтым напрамку, але вельмі павольна. Як вядома, перад урадам пастаўленая мэта заваёвы рынкаў трэціх краін, якія не належаць да Еўропы, так, каб на Расею, Еўропу і астатнія краіны прыпадала прыкладна па трэцяй частцы экспарту краіны.

І вось тут выяўляецца важнасць курсавой палітыкі. Справа ў тым, што ў выніку гандлёвых і валютных войнаў на сусветным рынку валюты гэтых самых трэціх краін істотна патаннелі ў адносінах не толькі да даляра, але і да беларускага рубля. Гэта значыць, канкурэнтаздольнасць беларускіх тавараў на рынках іншых краін рэзка знізілася.

Атрымалася, што курсавая палітыка Нацбанка, нейтральная ў адносінах да замежнага гандлю РБ у цэлым, у адносінах да замежнага гандлю з трэцімі краінамі стрымлівае, бо перашкаджае экспарту.

Перашкода даволі сур'ёзная. Напрыклад, курс кітайскага юаня з пачатку гэтага года да 5 верасня знізіўся на 5,9%. І гэта ўжо пасля карэкцыі (абвалу) курса рубля, якая адбылася ў канцы жніўня - пачатку верасня. Для многіх іншых краін сітуацыя стала нашмат горшай. Так, курс турэцкай ліры за названы перыяд часу апусціўся на 10,1%. Гэта зніжае канкурэнтаздольнасць беларускіх тавараў на рынках гэтых краін і скарачае выручку беларускіх экспарцёраў. Вядома, пры правядзенні гэтага аналізу варта ўлічваць і рост коштаў на ўнутраных рынках розных краін, што можа кампенсаваць эфект дэвальвацыі, але гэты рост, як правіла, адстае ад тэмпаў змены курсаў валют.

Прыкладна гэтак жа, як у адносінах да Кітаю і Турцыі, ідуць справы і з курсам валют большасці іншых краін свету. Праўда, у адносінах да расейскага рубля сітуацыя ў выніку карэкцыі палепшылася, яго курс з пачатку года ў выніку павялічыўся на 2,6%. І курс грыўны вырас на 0,8%. Але ў адносінах да трэціх краін гэта сітуацыю не змяняе.

Прагноз: рубель павінен таннець

Такім чынам, валютная палітыка ў РБ не была накіраваная на падтрымку заваёвы рынкаў краін, якія развіваюцца, нават Кітая. Вельмі верагодна, што ў кіраўніцтве РБ выявілі гэты сумны факт і вырашылі скарэктаваць паводзіны Нацбанка. І менавіта гэтую карэкцыю мы і назіраем.

Магчыма, што замест Нацбанка гэта робіць які-небудзь маркет-мэйкер - буйны банк, які вырашыў сам або на чыёсьці даручэнне рэгуляваць курс рубля. Гэта азначае, што беларускі рубель цяпер, цалкам магчыма, будзе паводзіць сябе як і валюты іншых краін, якія развіваюцца, гэта значыць прытрымлівацца ваганняў курсаў гэтых валют на рынку форэкс.

Цалкам верагодна далейшае зніжэнне курсу рубля. У якой ступені, сказаць складана, бо пакуль не вядома, на валюты якіх краін будуць арыентавацца ўлады або маркет-мэйкеры пры ажыццяўленні гэтай карэкцыі. Верагодны прэтэндэнт на гэтую ролю - юань. Бо менавіта рынак Кітая Беларусь збіраецца заваёўваць у першую чаргу, а калі рубель будзе ўмацоўвацца ў адносінах да юаня, гэтага не можа быць. Але магчымая арыенціроўка і на рубель, і на грыўню, або на кошык падобных валют.

Апісаная прычына падзей, што адбыліся, вядома, з'яўляецца гіпатэтычнай, магчымыя і іншыя варыянты. Відаць, у найбліжэйшыя пару месяцаў сітуацыя праясніцца, і можна будзе зрабіць выснову, ці будуць яшчэ адбывацца такія падзеі ў Беларусі ў будучыні.

Напісаць каментар 14

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках