Зорка Пуціна згасае

У Расеі з'явілася новае пакаленне людзей, пераканаць якіх Крэмль ужо не зможа.

Для дэмакратычных актывістаў у Расеі рэальная перамога на гэтым тыдні палягае не ў тым, што партыя Уладзіміра Пуціна паказала такія дрэнныя вынікі на нядзельных выбарах у Масгардуму, піша амерыканскае выданне Politico (пераклад-inosmi.ru).

Гэта ўсяго толькі следства значна больш важных перамен у краіне: людзі больш не адчуваюць сябе бездапаможнымі перад дзяржаўнай уладай.

У Расеі для пераважнай большасці людзей самай бяспечнай лініяй паводзін з'яўляецца канфармізм. Як казалі ў савецкія часы, «ініцыятыва каральная».

Для апазіцыйных палітыкаў самая вялікая праблема - гэта не сістэматычныя спробы ўладаў забараніць ім удзельнічаць у выбарах ці расправіцца з тымі, хто пратэстуе і выступае за дэмакратыю. Гэта, як кажуць расейцы, «безнадзёга» - усеагульнае пачуццё безнадзейнасці, якое паралізуе ўсю працяглую працу для змены становішча спраў і маргіналізуе тых, хто спрабуе гэта зрабіць.

Фармальны вынік выбараў у Масгардуму быў, мабыць, не такім ужо выдатным. Ліберальным кандыдатам, пазбаўленым магчымасці балатавацца, давялося звярнуцца да тактычнай выбарчай кампаніі, падчас якой амаль палова ўсіх кандыдатаў, якія падтрымліваюцца Крамлём, пазбавіліся мандатаў, але пры гэтым большасць месцаў дасталася камуністам і дзвюм невялікім партыям, якія ў той ці іншай ступені знаходзяцца пад уплывам Крамля.

І ўсё ж паспяховая кампанія забяспечыла лідарам апазіцыі і пратэстаў большую легітымнасць у расейскай сталіцы, чым многім палітыкам, падтрымоўваным Крамлём, якія змаглі забяспечыць сабе месца толькі з дапамогай маніпуляцый і фальсіфікацый на выбарах.

Перамены ў Расеі адбываюцца пакутліва павольна. Кароткія перыяды аптымізму звычайна заканчваюцца катастрафічнымі ўзрушэннямі. Але ёсць падставы меркаваць, што гэтым разам аптымізм і ўпэўненасць Навальнага перадаліся большай колькасці выбаршчыкаў — і натхнілі новую групу лідараў ліберальнай апазіцыі.

Нездарма Крэмль непакоіцца, у яго для гэтага ёсць усе падставы. У апытанні, праведзеным незалежным сацыялагічным цэнтрам «Левада-цэнтр» у мінулым месяцы, 37% масквічоў падтрымалі агульнагарадскія пратэсты, а 27% выказаліся супраць. Гэта дзіўныя лічбы для краіны з высокай ступенню цэнтралізацыі, дзе выжыванне палітычнага рэжыму залежыць ад таго, хто кантралюе сталіцу.

У іншых рэгіёнах таксама назіраюцца прыкметы таго, што яны салідарныя з Масквой. Кіроўная партыя, можа, у большасці выпадкаў і перамагла на рэгіянальных выбарах, якія таксама праходзілі ў нядзелю, але ў маштабах краіны яна страціла шмат месцаў у мясцовых органах самакіравання.

Напрыклад, у Хабараўскім краі партыя Пуціна захавала за сабой толькі два з 36 месцаў у рэгіянальным заканадаўчым заканадаўстве, якое яна кантралявала. У Санкт-Пецярбургу выбары былі азмрочаныя абуральнымі фальсіфікацыямі, што амаль напэўна падалье алею ва ўжо шугаючы агонь.

Для Пуціна праблема палягае ў тым, як стрымаць імклівы распаўсюд незадаволенасці.

Ён не зможа паўтарыць анэксію Крыма, дзякуючы якой ягоныя рэйтынгі (на фоне рэйтынгаў пасля пратэстаў на Балотнай плошчы 2011-2012 гадоў) узляцелі да нябёсаў.

Проста па суседстве з Расеяй няма іншай тэрыторыі з пераважна прарасейскім насельніцтвам, з глыбокімі роднаснымі і асабістымі сувязямі з Расеяй, якая выклікала б такое ж пачуццё гістарычнай несправядлівасці.

Самае галоўнае, што ў расейскім грамадстве няма асаблівага імкнення да тэрытарыяльнай экспансіі, якую нельга пераканаўча прадставіць як выратаванне «нашых людзей» ад немінучай пагрозы.

Спробы павысіць узровень падтрымкі іншымі спосабамі асаблівых вынікаў не далі. За пяць гадоў, якія прайшлі пасля анэксіі Крыма, Крэмль спрабаваў здабыць давер масквічоў, укладваючы мільярды ў грунтоўную рэканструкцыю маскоўскіх вуліц і транспартнай інфраструктуры.

Дзякуючы гэтаму сталіца ператварылася ў прывабны і зручны для жыцця горад і, безумоўна - самы сучасны на постсавецкай прасторы, уключаючы краіны Балтыі. Але гэта практычна не дапамагло аслабіць пратэсты. Больш таго, праз адсутнасць грамадскага абмеркавання рэканструкцыі разам з разгулам карупцыі і тым, што горад за некалькі гадоў ператварыўся ў гіганцкую будпляцоўку, колькасць незадаволеных выбарцаў значна павялічылася.

Напэўна, для Пуціна адзіным шанцам атрымаць перадых было б дасягненне пагаднення з Украінай аб спыненні ўзброенага канфлікту на Данбасе і, як следства, спыненне ізаляцыі Расеі на сусветнай арэне.

Ёсць відавочныя прыкметы паслаблення напружанасці ў дачыненнях паміж дзвюма краінамі з тых часоў, як прэзідэнт (былы комік) Уладзімір Зяленскі заступіў на пасаду. Напрыклад, гаворка ідзе аб маштабным абмене палоннымі на мінулым тыдні і актывізацыі дыпламатычных намаганнях такіх палітыкаў, як прэзідэнт Францыі Эмануэль Макрон, у нармалізацыі дачыненняў паміж Расеяй і Захадам.

Але гэтак жа, як Крым у канчатковым выніку не змог змяніць траекторыю падзення папулярнасці Пуціна, не дапамогуць яму і ніякія іншыя замежнапалітычныя трукі, якія ў выпадку неабходнасці мог бы прыдумаць Крэмль.

Праз спаўзанне Расеі да аўтарытарызму за Пуціным не былі прыкметныя тэктанічныя культурныя зрухі, якія штурхаюць краіну ў процілеглым кірунку. І цяпер расколіны выходзяць на паверхню.

Людзі становяцца багацейшымі, касмапалітычнымі, і яны ў значнай ступені акрыялі ад траўмаў савецкай эпохі і ўзрушэнняў «ліхіх» 1990-х гадоў. З'явіліся новыя сацыяльныя пласты, а таксама актыўная грамадзянская супольнасць. Прыходзіць новае пакаленне людзей, якія не хацелі б усё жыццё пражыць і састарэць за Пуціным.

Рэжым, створаны Пуціным, адпавядаў чаканням расейскага грамадства два дзесяцігоддзі таму. Але гэта пакаленне саступае месца наступнаму. І перасягнуць гэтых новых людзей Пуцін не зможа.