Рубэн Меграбян: Мы не нарадзіліся для абслугоўвання Масквы

Як Арменія стала вольнай пасля рэвалюцыі 2018 года.

Дух «роберткачаранізму» яшчэ жыве ў Арменіі, якая пасля рэвалюцыі 2018 г. імкнецца весці вонкавую палітыку з улікам нацыянальных інтарэсаў. Як перамены ў армянскай палітыцы паўплывалі на жыццё? І як асобны гатэль стаў сімвалам старой сістэмы? «Белсат» у Ерэване пагутарыў з экспертам Армянскага інстытута міжнародных стасункаў і бяспекі Рубэнам Меграбянам.

– Як жыве Арменія пасля рэвалюцыі? Наколькі змянілася краіна, што атрымалася зрабіць за год? І што вас чакае?

– Арменія стала на шлях рэформаў. Многія з гэтых рэформаў атрымліваюцца, многае пакуль што не атрымліваецца, але я ўпэўнены, што атрымаецца. Гэта справа часу. Ёсць палітычная воля з боку ўлады, і з боку грамадства ёсць ці не татальны палітычны запыт на рэформы. Я думаю, што краіна ідзе ў правільным кірунку. Іншая рэч, што тэмпы могуць спадабацца не ўсім. Гэта таксама натуральна.

– Калі гэта правільны кірунак, то ў чым канкрэтна выражаецца? Барацьба з карупцыяй, рэформа судовай сістэмы?

– Гэта рэфармацыя нашага грамадскага і палітычнага жыцця, бо жыццё паказала, што ўсё трэба мяняць. Але трэба мяняць так, каб у працэсе зменаў не сапсаваць тое, што ёсць. Кошт памылкі ў Арменіі з аб'ектыўных прычынаў – непрымальны. Таму трэба ўсё зрабіць без права на стратэгічныя памылкі. А тактычныя памылкі – так, робяцца амаль штодня, але ідзе праца над імі, яны выпраўляюцца, не даюць перарасці ў стратэгічныя. У гэтым рэжыме мы і жывем.

– Стасункі з Масквой. Менск – Масква, Ерэван – Масква. Адна з самых вялікіх нашых агульных праблемаў, як суіснаваць з такім дэспатычным суседам.

– Чаго не можа зрабіць урад? Зразумела, што з улікам цяперашніх рэалій не ўяўляецца магчымым радыкальная змена геапалітычных арыенціраў. Паўтаруся, з улікам нашых сённяшніх рэгіянальных рэалій і інтарэсаў, якія пераследуюць знешнія гульцы ў той меры, у якой пераследуюць. Гэта палітыка, якая выбудоўваецца на аснове палітычнага рэалізму. За адсутнасцю іншых магчымасцяў стасункі выстройваюцца з вялікімі намаганнямі і ўскладненнямі, але ўсё ж выстройваюцца. Разуменне ёсць, што іншай Расеі ў нас няма і ў перспектыве іншай не будзе. Але з расейскага боку таксама ёсць разуменне, што іншай Арменіі для іх няма і не будзе. Таму ім трэба працаваць з той, якая ёсць.

– Тым не менш ваш урад дазваляе сабе неадназначныя крокі ў дачыненні да Масквы. Літаральна за апошнія дні – справа Віталя Шышкіна (расейскі апазіцыянер атрымаў прытулак у Арменіі. – Заўвага. рэд. «Прасвет»). Гэта нейкі сімвалічны крок.

– Сімвалічны – так, але не сказаў бы, што прадвызначае якую стратэгію. Такіх крокаў робіцца вельмі шмат, на гэта ёсць свае прычыны. Бо Арменія – суверэнная дзяржава. І ў якасці асноватворнага прынцыпу нашай вонкавай палітыкі мы заяўленыя на самым высокім узроўні – на ўзроўні міністра замежных справаў і прэм'ер-міністра краіны. Гэта новы палітычны курс. Суверэнітэт – гэта нешта, што не падпадае пад гандаль. Незалежна ад таго, падабаецца гэта каму-небудзь ці не. Масква бачыць постсавецкую прастору як уласны прыдатак. Гэта прыкладна так, як у часы Брэжнева з Масквы глядзелі на краіны Варшаўскай дамовы – краіны з усечаным суверэнітэтам, абмежаваннямі з боку і ў інтарэсах Масквы. Яны хочуць такое бачыць, але мы не нарадзіліся для абслугоўвання Масквы. Жаданне Масквы ненатуральнае і па-за здаровым сэнсам. Так, гэта балюча з улікам імперскіх памкненняў, але да гэтага трэба прывыкаць.

– Мы ў Беларусі адчуваем гэта на сабе. Прыблізна тое самае. І ў гэтым сэнсе ў нас агульная геапалітычная хвароба.

– Так, гэта так, але ў Беларусі няма канфлікту, і ў Беларусі на захадзе – нармальныя суседзі. У нас захад – Турцыя. Таму з такімі папраўкамі Арменія прасоўваецца так, як можа.

– Нікол Пашынян збіраецца ў паездку ў ЗША. Ці магчыма, што адбудзецца ягоная сустрэча з Трампам?

– На гэты момант такой інфармацыі няма. Але ёсць інфармацыя, што пытанне арганізацыі сустрэчы ёсць на парадку дня нашай дыпламатыі. Гэта вельмі важная краіна і для Арменіі, і для нашага рэгіёну. Таму Арменіі трэба нанова выбудоўваць стасункі з ЗША. Чаму нанова? Бо тут змянілася філасофія вонкавай палітыкі і палітыкі як такой. Плюс тыя амерыканскія прыярытэты, пра якія мы ведалі цягам усяго постсавецкага перыяду, памяняліся. З прэзідэнцтва Трампа бачым вялікія трансфармацыі, якія яшчэ трэба будзе зразумець, і выбудоўваць нешта новае. Ці атрымаецца, не ведаю. Магчыма. Да гэтага трэба імкнуцца. І гэта ў нашых інтарэсах.

– Мы сустракаемся ў парку не выпадкова. Нам не дазволілі правесці інтэрв'ю, бо гатэль належыць былому прэзідэнту Арменіі, які застаецца ў турме. Гэта, напэўна, вельмі сімптаматычна.

– Гэта сімптаматычна ў тым плане, што дух «роберткачаранізму» пануе ў гэтым гатэлі. Быццам бы простая сітуацыя. Але так было падчас ягонага кіравання і кіравання ягоных пераемнікаў. І яшчэ раз гэта паказвае, чаму ў Арменіі адбылася рэвалюцыя і супраць чаго яна была. Яна была менавіта супраць такіх парадкаў. Акрамя як удару па ўласнай рэпутацыі ні гатэль, ні ягоныя ўладальнікі нічога не зрабілі. У Ерэване дзясяткі і сотні падобных гатэляў, і там можна рабіць усё што заўгодна. Арменія – свабодная краіна.