The National Interest: Расеі давялося адмовіцца ад супертанка

Масква зрабіла вялікую памылку.

У гісторыі савецкага і расейскага танкабудавання было мноства прататыпаў «супертанкаў», якія трываласцю брані і здзіўляльнымі дзеяннямі абяцалі нашмат перасягнуць усіх сваіх сучаснікаў. Аднак у канцы халоднай вайны Савецкі Саюз распрацаваў рэальны эксперыментальны ўзор «супертанка» Т-95 (Аб'ект 195), які ў выпадку прыняцця на ўзбраенне перасягнуў бы ўсе сучасныя танкі NATO. Расея прадаўжала распрацоўку гэтай машыны аж да 2010-х гадоў, але потым адмовілася ад гэтага праекта, аддаўшы перавагу больш новаму танку Т-14 «Армата», піша The National Interest (пераклад – inosmi.ru).

Тым не менш некаторыя расейскія вайсковыя аглядальнікі да сёння сцвярджаюць, што Т-95 быў лепшы. Чаму ён быў так добры? І які ён у параўнанні з «Арматай»?

Праект Т-95 быў неверагодна амбіцыйны. Распрацоўка танка пачалася ў 1988 годзе ў рамках праграмы «Удасканаленне-88». Задума складалася ў тым, каб стварыць машыну, вышэйшую ў сваіх характарыстыках за большасць танкаў NATO, як нямецкі «Тыгр» на момант паступлення ў войскі пераўзыходзіў савецкія танкі.

Гэты танк павінен быў мець вялікую эфектыўную далёкасць стральбы і бранябойнасць, а таксама быць больш жывучым, чым усе ранейшыя савецкія машыны.

Для павышэння жывучасці канструктары пасадзілі экіпаж з трох чалавек у ізаляванае аддзяленне ў корпусе, названае бронекапсулай, а вежа стала неабжытай. Гэтую канструкцыю пазней ужылі ў «Армаце», аднак упершыню яе выкарыстоўвалі ў Т-95.

Акрамя таго, у Т-95 з'явіўся комплекс актыўнай абароны (КАА), дынамічная абарона і камбінаваная браня. Кампаноўку КАА цалкам перанеслі з Т-95 на «Армату», размесціўшы ў аснове вежы адстрэльвальныя ахоўныя зарады. Ёсць у Т-95 і сістэма оптыка-электроннага ўціску, хоць яе дакладныя характарыстыкі невядомыя. Дынамічная абарона на Т-95 была адной з першых версій комплексу дынамічнай абароны «Рэлікт», створанага на базе «Кантакту-5». «Рэлікт» шырока ўжываецца на многіх сучасных расейскіх танках, але распрацоўвалі яго для Т-95.

Вежа ў Т-95 вышэйшая, што забяспечвае большы кут узвышэння і схілення прылады. Саветы традыцыйна ахвяравалі кутом схілення танкавых гарматаў, каб зрабіць вежу больш прысадзістай, аднак змены ў танку Т-95 кажуць пра тое, што канструктары прыйшлі да заходняй ідэі вядзення агню праз грэбень, размесціўшы экіпаж у корпусе замест вежы.

Што тычыцца ўзбраення, то ў Аб'екта 195 152-мм гладкаствольная зброя 2A83. Характарыстыкі гарматы ствараюць вялікае ўражанне. Заяўленая пачатковая хуткасць палёту снарада складае амаль 2 000 метраў за секунду для бранябойнага снарада са стабілізатарам і адлучальным паддонам. Боепрыпас у танка ўніфікаваны са 152-мм гаўбіцай, што дае магчымасць весці стральбу самымі рознымі артылерыйскімі снарадамі, у тым ліку, магчыма, і ў ядзерным рыштунку. Для гарматы таксама была распрацаваная кіраваная ракета, што яшчэ больш павялічыла яе далёкасць.

Спаранае ўзбраенне на Т-95 таксама новае. У большасці танкаў у якасці дапаможнага ўзбраення ўсталяваныя кулямёты калібру 7,62 або 12,7 мм, аднак на аб'екце 195 пастанавілі размесціць 30-мм гармату 2A42. Спараныя з танкавай прыладай аўтаматычныя гарматы ўсталёўвалі і раней, напрыклад на французскіх танках AMX-30; аднак у Т-95 яна самая вялікая, і запас незалежнага ходу ў яе невялікі.

Вядома, магутная гармата сама сабой нічога не значыць, калі яна не можа наводзіцца на цэль на вялікую далёкасць. У Т-95 звычайныя аптычныя прыцэлы і інфрачырвоныя прыборы начнога бачання з высокай ступенню павелічэння, але танк таксама абсталяваны спецыяльным гарматным прыцэлам з РЛС, які ўсталяваны проста над ствалом. РЛС можна выкарыстоўваць у сітуацыях, калі на полі бою шмат многаспектральнага дыму, што перашкаджае працы аптычных і цеплавізійных прыбораў. Кажуць, што ў «Арматы» ёсць сістэма навядзення на цэль праз РЛС, але адмысловым гарматным прыцэлам з радарам яна не валодае.

Т-95 мае сур'ёзныя сеткавыя магчымасці, якія дазваляюць яму эфектыўна выкарыстоўваць 152-мм прыладу. Гэты танк павінен быў знішчаць цэлі, выяўленыя беспілотнікамі або іншымі падраздзяленнямі за далягладам.

Мяркуючы з пералічаных вышэй характарыстык, Т-95 нашмат больш магутны, чым Т-14. У «Арматы» не такое магутнае асноўнае і спаранае ўзбраенне, менш прыцэльных прыстасаванняў, але аналагічная браня. Аднак пасля адмовы ад праекту Т-95 у 2010 годзе тэхналогіі істотна прасунуліся наперад. Кажуць, што Т-14 валодае значнымі магчымасцямі ў стварэнні радыёэлектронных перашкодаў ракетам і радарам спаборніка, прычым гэта не толькі сістэма «Штора-2», усталяваная на Т-95, але і ўстаноўкі для выстрэльвання інфрачырвоных пастак і раскідвання дыпольных адбівальнікаў.