Адразу шэсць галактык раптам сталі ярчэйшыя

Навукоўцы не ведаюць чаму.

Астраномы спрабуюць высветліць, што адбываецца з галактыкамі, адразу шэсць з якіх ператварыліся ў квазары ўсяго за паўгода. Верагодна, анамалія звязаная з актыўнасцю чорных дзірак, піша «Новы час».

Некалькі месяцаў таму астраномы з ЗША засеклі найярчэйшыя ўзбліскванні звышмасіўнай чорнай дзіркі Стралец А*, якая знаходзіцца ў цэнтры нашай галактыкі Млечны Шлях. Гэтая чорная дзірка з'яўляецца найбліжэйшай да нашай Сонечнай сістэмы, і адлегласць да яе складае прыкладна 26 тыс. светлавых гадоў.

Паводле адной з версій, яркае свячэнне звязанае з зорка-газавым воблакам S0-2, якое надта блізка падышло да Стральца А*, і чорная дзірка пачала яе пажыраць. Праз гэта павялічылася колькасць радыяцыі, якая ўтвараецца праз гравітацыйнае ўздзеянне чорнай дзіркі на гэтае месца і даходзіць да назіральнікаў на Зямлі ў выглядзе яркага святла.

Але, як высветлілася пазней, не толькі цэнтральны аб'ект у нашай галактыцы з незразумелых дагэтуль прычынаў стаў ярчэйшы ў некалькі дзясяткаў разоў. Навукоўцы з Універсітэта Мэрыленда выявілі, што за апошнія паўгода значна больш яркімі сталі шэсць іншых галактык тыпу LINER. Для гэтых галактык характэрная нізкая іанізацыя ядзернай эмісіі і, адпаведна, вельмі нізкая яркасць.

Але ўсяго за шэсць месяцаў такія непрыкметныя галактыкі ператварыліся ў квазары – адны з самых яркіх аб'ектаў у Сусвеце. Квазары або квазі-зоркі атрымалі сваю назву таму, што астраномы блыталі іх з звычайнымі зоркамі. Знаходзячыся ў агляднай нам касмічнай прасторы, яны мелі такую самую яркасць, але пры гэтым квазары размешчаныя значна далей.

Калі адлегласць да найбліжэйшай да нас зорнай сістэмы Альфа Цэнтаўра складае блізу 4,36 светлавых гадоў, то квазары могуць быць размешчаныя на адлегласці больш за 10 млрд светлавых гадоў (адзін светлавы год = блізу 9,44 трлн км). Гэта азначае, што квазары выпускаюць неверагодна велізарную колькасць энэргіі і з'яўляюцца аднымі з самых магутных аб'ектаў, вядомых чалавеку.

Навукоўцы мяркуюць, што ў цэнтры квазараў размешчаныя самыя вялікія звышмасіўныя чорныя дзіркі, якія пажыраюць іншыя аб'екты і вакол іх ствараецца найзырчэйшы акрэцыйны дыск. Гэта вобласць трэння, у якой гравітацыйны высілак знішчае ўсё вакол і вылучае вялікую колькасць энэргіі.

З'яўленне адразу шасці квазараў за такі кароткі прамежак часу – даволі незвычайная з'ява, якая адбываецца ўпершыню ў гісторыі касмічных назіранняў.

«Спачатку мы падумалі, што назіралі выпадковае разбурэнне, якое адбываецца, калі зорка падыходзіць занадта блізка да звышмасіўнай чорнай дзіркі і знікае. Але пазней мы выявілі, што чорная дзірка, якая раней знаходзілася ў стане спакою, пачынае змяняцца, у выніку чаго атрымліваецца яркі квазар. Назіранне за шасцю з гэтых пераходаў, усе з якіх размешчаныя ў адносна спакойных галактыках LINER, дазваляе выказаць здагадку, што мы вызначылі зусім новы клас актыўнага галактычнага ядра», – пішуць аўтары даследавання.

У тэорыі стварэнне квазара павінна займаць тысячы гадоў, але згодна з новымі назіраннямі гэта здарылася практычна імгненна паводле касмічных мерак. Такое пераўтварэнне супярэчыць вядомым чалавеку законах фармавання зорак і іншых касмічных аб'ектаў.

Верагодна, астраномы з ЗША выявілі абсалютна новы тып галактык, які можа перакрэсліць тэорыі і здагадкі іншых навукоўцаў пра з'яўленне і існаванне квазараў.

Надалей аўтары адкрыцця хочуць высветліць, чаму вялікая колькасць касмічнага матэрыялу накшталт газу і пылу ў розных галактыках рэзка пачала паглынацца чорнай дзіркай, фармуючы магутныя квазары.