Ён павінен сысці

Я хачу, каб мая Радзіма любіла мяне так жа, як люблю яе я.

Я люблю фільмы пра ветэрана в'етнамскай вайны Джона Рэмба. Свет убачыў іх траціну стагоддзя назад. Знятыя яны вядомымі рэжысёрамі Тэдам Катчэфам, Джорджам Касматасам, Пітэрам Макдональдам з інтэрвалам у тры гады, у 1982-м, 85-м, у 88-м, піша Валерый Ступачэнка для «Бобруйского курьера».

Нядаўна перагледзеў. Адчуванні тыя ж - яскрава, відовішчна, рытмічна, займальна, прафесійна. «Масфільму» такое не снілася і дагэтуль. Але галоўнае ў іх - іх агульны пасыл, так званая «звышзадача».

У першым фільме самотны, неўладкаваны ветэран в'етнамскай вайны вельмі пераканаўча «паставіў на месца» ў вышэйшай ступені нахабнага шэфа паліцыі ў правінцыйным амерыканскім мястэчку. У другім - праз дзясятак гадоў пасля заканчэння вайны ва В'етнаме выцягнуў з катавальнага в'етнамскага палону некалькіх сваіх баявых таварышаў. А ў трэцім - адчувальна дапамог афганскім партызанам у іх барацьбе з няпрошанымі чужацкімі прышэльцамі - савецкімі акупантамі.

І не забыць яго просты адказ на пытанне свайго камандзіра (пасля «баявога» вяртання з В'етнама на зрашэчаным кулямі шрубалёце, набітым змучанымі нядаўнімі палоннымі): «Што ж ты хочаш, Джон?»

– Я хачу...я хачу, каб мая Радзіма любіла мяне так жа, як люблю яе я…

І ўзгадаў я тут гэтыя фільмы менавіта праз адну гэтую фразу…

У кіно дабро заўсёды перамагае зло. А ў жыцці?

У жыцці стаўленне нашай Радзімы да нас, яе грамадзян – будзем казаць проста – свінскае. І асабліва ў глыбінцы, па-за абласнымі і іншымі цэнтрамі.

Не, я зусім не пра гістарычныя бел-чырвона-белыя сцягі, дубінкі міліцыянтаў, скараспелыя ліпавыя суды з рэальнымі штрафамі і турмой. Я гэтым разам пра іншае.

Палова правінцыялаў старанна вучыцца выжываць на 300-350-400 рублёў за месяц. Дакладней, ужо навучылася, куды ж тут дзенешся, бо кошты ўсяго навокал растуць яшчэ хутчэй...а гэта ўсяго толькі 150-200 даляраў.

(Хоць афіцыйна абвешчана, што хтосьці дзесьці атрымлівае сярэдні заробак 900-1000 рублёў. Людзі, якія чуюць гэтыя лічбы, хто смяецца, хто плюецца, а хто мацюкаецца…

А «папіццот» зялёных, неаднаразова абяцаных нам кіраўніком яшчэ дзесяць гадоў таму, не ўзгадвае ўжо ніхто, акрамя гумарыстаў. Ды і то – на кухнях. Жартаваць публічна на тэмы чарговых заяў нязменнага лідара ў нас не прынята, ды і небяспечна…)

Гэтым летам, з экрана тэлевізара, прыкметна пастарэлы кіраўнік агучыў новы ўзровень меркаваных заробкаў словамі «памяркоўныя»і «прымальныя». Ідзі цяпер здагадвайся, колькі гэта азначае ў лічбах...або вось – у кілаграмах бульбы…

А днямі сам прэм'ер-міністр даў каманду, каб прадпрыемствы адшукалі магчымасць плаціць сваім рабочым не менш за 400 рублёў...жэст сапраўды царскі! Працаўнікі змогуць дазволіць сабе ў рацыёне некалькі лішніх курыных лапак…

Аднак, у будучым годзе пачне свой адлік ужо трэцяе дзесяцігоддзе 21-га стагоддзя... Ну сорамна ж так жыць! Апошняя разбуральная вайна ў нашых краях скончылася ўжо амаль 75 гадоў таму…

Але эканамічны геній-самародак з далёкай правінцыі, які давёў сваіх падданых да такога «райскага» жыцця, налета ўпэўнена...а дакладней - самаўпэўнена мае намер зноў узабрацца на свой царскі трон яшчэ на чарговыя пяць гадоў…

І паспрабуй выйдзі, скажы што-небудзь супраць! Будзеш радавацца, калі гэта будзе расцэнена ўсяго толькі, як дробнае хуліганства...адкараскаешся ў гэтым выпадку толькі «суткамі», а не «гадамі»…

...Хто ведае, магчыма, праз гэтыя будучыя пяць гадоў наогул будзем працаваць толькі за місу поліўкі? Як гэта было ўжо, да прыкладу, у Дэмакратычнай Кампучыі (Камбоджы) у канцы 70-х за «вялікім правадыром» Пол Потам…

Мабыць, іншых талковых эканамістаў у нашай краіне цяпер як бы зусім не існуе, зніклі яны ўсе кудысьці чвэрць стагоддзя таму, як па камандзе. Зніклі, згінулі, выпарыліся…

Ёсць толькі ён адзін, адзіны і непаўторны, сярод 9,4 млн нашых землякоў. Не будзе яго, адзінага карміцеля - з голаду тут усе перамром. Маўляў, калі не ён, то хто ж?? Душашчыпальная шматсерыйная «Санта-Барбара» з нашага жыцця…

А ў пачатку яго праўлення, 25 гадоў таму, нас, «тутэйшых», было амаль на цэлы мільён больш…

Я таксама страціў за апошнія пару гадоў паўтара дзясятка сваіх добрых знаёмых – і мужчын, і жанчын. З'ехалі яны працаваць на захад. І правільна зрабілі. (Толькі адна сярод іх - у Расею, па блату).

Нармальныя людзі хочуць жыць добра, сытна, заможна, песціць дзетак прысмакамі. Многія з'ехалі назаўсёды, з сем'ямі. І я рады за іх.

Нашы працавітыя людзі вартыя значна лепшай долі, чым тая, якую зладзіў для іх самазваны «эканамічны геній» з правінцыйнага саўгаса.

Атрымліваюць...дакладней, зарабляюць яны там, на Захадзе раз у 6-8 больш, чым у сваёй роднай «сацыяльна-арыентаванай» царскай дзяржаве.

Гэта прыкладна столькі ж, колькі атрымліваюць...менавіта «атрымліваюць», а не «зарабляюць» такія «важныя» і «незаменныя» дзеячы, як «намеснік дырэктара ў ідэалагічнай працы» на многіх нашых прадпрыемствах.

(Для чаго патрэбна гэтая «ідэалагічная праца»? Чым займаюцца ідэолагі ўсе восем гадзін свайго працоўнага часу? Малітвы ў славу кіраўніка рэчытатывам чытаюць? А інакш токар-манархіст або токар-анархіст дэталь на станку не так вытачыць, як вытачыў бы гэтую дэталь токар-камуніст?

Галоўны іх занятак усё ж – грэць сабе, на старасці гадоў, сваім вернападданым «пятым пунктам» цёпленькае мястэчка…

А нашы людзі з'язджаюць у Польшчу. Калі пашанцуе – у Нямеччыну ці Чэхію. Калі моцна пашанцуе – у Бельгію ці Галандыю. Людзі ў гэтых краінах проста жывуць, працуюць, купляюць сабе новыя аўто, развязваюць жыллёвае пытанне (станоўча, і даволі хутка). Радуюцца жыццю. А не спрабуюць выжыць, разглядаючы прылаўкі, уздыхаючы і пералічваючы капейкі на сваёй далоні…

Калісьці, у пачатку 90-х, нашы людзі шэрагамі і калонамі везлі на продаж у Польшчу ўсякі хлам, усё запар - супавыя пакуначкі, чай, каву, сала, цыгарэты, адвёрткі і шкарпэткі, эл. лямпачкі, прасы, кашулі, тэлевізары, абцугі, аўдыё і відэакасеты, транзістарныя прымачы, гаечныя ключы, чаравікі…

Але група польскіх эканамістаў пад кіраўніцтвам Лешака Бальцэровіча правялі рэформы, якія ўвайшлі ў гісторыю пад назвай «шокавая тэрапія», і цяпер Польшча - краіна з самай дынамічнай эканомікай сярод усіх краін, - былых «вязняў сацыялізму» – а трапіць на працу ў Польшчу і прыстойна там уладкавацца - мара вельмі многіх нашых суграмадзян.

Аднак, нядаўна была 30-я гадавіна першых свабодных выбараў у Польшчы. Скончыліся яны перамогай лідара незалежнага прафзвязу «Салідарнасьць» Леха Валенсы. Тое ж самае будзе і на ўсякіх сапраўдных, свабодных выбарах у нашай краіне - апазіцыя пераможа. Кожнаму палітыку, які пойдзе на выбары з лозунгам аб неадкладнай змене кіраўніка, гарантаваная падтрымка народа.

Улада заможных выдатна ведае пра гэта, таму нават думкі не дапускае пра правядзенне сумленных і празрыстых выбараў. Кіраўнік не пацерпіць канкурэнцыі з боку вядомых апазіцыйных палітыкаў. Яго прыдворныя «дэпутаты» таксама баяцца незалежных кандыдатаў, вядомых рэгіянальных лідараў, актывістаў грамадскіх і палітычных арганізацый…

Ні для кога ўжо не сакрэт, што ўсе сумленныя і празрыстыя выбары скончацца для цяперашняга кіраўніка і ўсіх яго служак - ганебнай і разгромнай паразай. Таму, пакуль ён «ля стырна», свабодных выбараў у нас не будзе апрыёры.

Людзі (у прыватных размовах, і не толькі) сур'ёзна незадаволеныя тым, што міліцыя, суды, парламент ператвораныя ў «кішэнныя» інструменты кіраўніка, што практычна знішчаныя дэ-юрэ незалежныя СМІ, а выбары з'яўляюцца прымітыўнай камедыяй-фарсам у выкананні аматарскага драмгуртка, у якой укідванне бюлетэняў, «каруселі», датэрміновае «галасаванне», «галасаванне дома», «хітрыя» падлікі «вынікаў» – сталі неад'емнай і абавязковай іх часткай…

Акрамя таго, людзі абураныя, што, фактычна, жабрацкая краіна практычна бесперапынна арганізоўвае розныя еўрапейскія і сусветныя спартовыя чэмпіянаты, разнастайныя міжнародныя музычныя фестывалі і іншыя такія масавыя мерапрыемствы, шчодра раздаючы мільярды народных грошай направа і налева…

На днях ён прапанаваў Пуціну супольна з Расеяй правесці ў нас чарговыя Алімпійскія Гульні. Гэтага нам яшчэ не ставала!

А ў краіне практычна цалкам разваленыя навука і эканоміка, карупцыя на ўсіх узроўнях стала неад'емнай часткай нашага жыцця, таленавітая моладзь ва ўсіх абласцях навукі і мастацтва ў абавязковым парадку імкнецца пакінуць сваю Радзіму…

Створана і культывуецца атмасфера беспрынцыповай хлусні, нянавісці, страху. Запалохваюцца і ідуць пад суд апазіцыянеры, журналісты, ды і проста разумныя, пісьменныя, думаючыя людзі, якія пасмелі публічна выказаць сваё меркаванне, скарыстацца сваімі канстытуцыйнымі правамі...якія сталі непажаданымі кіроўнаму рэжыму.

І яшчэ чамусьці дэманстратыўна афішуецца сяброўства, падтрымка і супрацоўніцтва з самымі заўзятымі дыктатарскімі рэжымамі нашай планеты... «Інтэрнацыянал» нейкіх дыктатур атрымліваецца…

У дзяржавы маюцца толькі дзве асноўныя функцыі - ахоўваць свае вонкавыя межы і ўсяляк стымуляваць грамадзян будаваць свой матэрыяльны дабрабыт. Адпаведна - плаціць падаткі.

Як і дзе працаваць, колькі зарабляць, як адпачываць і забаўляцца, як апранацца, як і чым харчавацца, у што (і ў каго) верыць, што думаць, у якія арганізацыі ўступаць – людзі вызначаць самі. Задача дзяржавы - сачыць за тым, каб не адбывалася нічога, што магло б пагражаць жыццю грамадзян. І менавіта таму цяперашні «няўрымслівы і доўгайграючы» кіраўнік павінен сысці. Сысці, каб людзі маглі мець годную працу і аплату сваёй працы, каб моладзь стварала сем'і і нараджала дзяцей, а не прыкідвала, куды лепш уцячы, гэта значыць, з'ехаць працаваць і жыць – у Польшчу ці ў Чэхію…

А яшчэ, каб нашы таленты жылі і тварылі ў сябе на Радзіме і славілі сваімі дасягненнямі нашу сціплую, невялікую краіну, як калісьці гэта ўжо зрабілі вялікія людзі - Уладзімір Мулявін, Васіль Быкаў, Уладзімір Караткевіч…

Наша краіна павінна, проста абавязана, адрадзіцца, нібы птушка Фенікс з попелу хлусні, страху, беззаконня, нялюдскасці і ўсіх іншага «хараства» звычайнай, банальнай дыктатуры апошніх 25 гадоў.

Але для гэтага ён павінен сысці.