29 сакавiка 2024, Пятніца, 4:34
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Гадзіннік без зязюлі

30
Гадзіннік без зязюлі
ІРЫНА ХАЛІП

Беларуская адукацыя – самая савецкая адукацыя ў свеце.

– У школу я пайшла не ў першы клас, а ў «нулёўку», – на днях апавядала мне юная прыяцелька. – З чацвёртага мы перайшлі адразу ў шосты, затое ў дзявятым вучыліся два гады. Першы год гэта называлася проста дзявятым класам, а другі – «дзявятым штрых», затое абодва дзявятыя мы вучыліся па адных і тых жа падручніках. Проста дзяўблі праграму два гады запар. Так што я трапіла ва ўсе школьныя рэформы.

Нічога, нічога, дарагая моладзь. Усе паціху супакойваецца. Больш ніякіх рэзкіх рухаў. Цяперашняе пакаленне савецкіх людзей будзе жыць пры камунізме, цяпер ужо дакладна. Так, было мноства спробаў нешта мяняць у адукацыі, і часцей за ўсё няўдалых; вырасла не адно пакаленне школьнікаў, якія так і не зразумелі, што з імі спрабуюць рабіць міністэрскія дзядзькі і цёткі; часам выпадкова прымаліся правільныя пастановы, быццам сляпая курыца знайшла збожжа ў кучы, але заўсёды ненадоўга. Але цяпер вось адукацыю дакладна перастане трэсці: мы канчаткова вяртаемся да савецкай сістэмы, якая – не толькі ў адукацыі – была заснаваная на прыпісках, фальсіфікацыях і ашуканстве. На дзяржаўнай брахні, калі коратка. Камуністу, які ўзначальвае Міністэрства адукацыі, гэта спадабаецца: ён бо марыць менавіта пра такую школу, галоўнае ў якой – мноства акуратна запоўненых папераў. І чым больш бессэнсоўныя гэтыя паперы, тым больш прыгожа і больш гарманічна выглядае сістэма адукацыі для ўсякага засумавалага па СССР.

У першыя ж дні навучальнага года міністр адукацыі апавёў, што, да ўсіх іншых сюрпрызаў, у кодэкс аб адукацыі ўносяцца змены, якія зробяць абавязковым атрыманне сярэдняй адукацыі. Гэта значыць, цяпер усе, хто збіраўся пасля дзявятага класа пайсці працаваць, будуць абавязаныя ісці ў ПТВ і каледжы. Афіцыйна – для атрымання атэстата аб сярэдняй адукацыі, як будзе належаць паводле новага кодэкса. Насамрэч – я не ведаю, навошта. Прасцей за ўсё выказаць здагадку, што дзеля прытоку таннай працоўнай сілы на вытворчасць. Дык жа не складваецца пасьянс.

На добрую вытворчасць з высокімі заробкамі будзе стаяць чарга з кваліфікаваных працоўных – школьнікі, сілай закона загнаныя ў ПТВ, там зусім не патрэбныя. А для тых вакансій, куды ідуць шаснаццацігадовыя выпускнікі дзевяцігодкі, – кур'ерамі, расклейшчыкам аб'яваў, мыйшчыкамі машынаў – атэстат не патрабуецца. Я ўжо не кажу пра працу ў інтэрнэце. І патрабаванні заканадаўства пра няпоўны працоўны дзень для няпоўнагадовых ужо даўно ператварыліся ў фікцыю: хто будзе лічыць, колькі часу выдаткаваў учорашні школьнік на тое, каб раскідаць у скрыні рэкламныя аб'явы ці разнесці заказы? Тым больш што, згодна з ПК, працоўныя дамовы дазволена заключаць з грамадзянамі, якія дасягнулі 16 гадоў. А пры згодзе бацькоў можна і з 14. Але няўжо міністр Карпенка ўсур'ёз думае, што ўсе дзевяцікласнікі толькі і мараць, як бы ямчэй на аўтамыйку ўладкавацца? Ён жа павінен разумець, што не пра гэта яны мараць. Проста дзеці, чые бацькі занадта мала зарабляюць (а такіх у Беларусі ўсё больш), вымушаныя ісці працаваць, каб дапамагаць уласнай сям'і. Яны, можа, і хочуць атрымаць адукацыю, ды грошы трэба зарабляць ужо сёння. Так што давядзецца ўсе планы адкласці на будучыню, а на атэстат здаваць экстэрнам, рыхтуючыся да іспытаў начамі. А дзяржава цяпер прымусіць гэтых маладых людзей сядзець у ПТВ, дзе часу на атрыманне атэстата сыдзе амаль на год больш. Зрэшты, яны туды ўсё роўна не пойдуць. Ды міністэрству гэта і не трэба – магчыма, іх увогуле будуць туды запісваць аўтаматычна, проста для спісаў. Хлопцы спакойна сыдуць працаваць, затое ў міністра ў тэчцы з гербам будзе прыгожая ванільная справаздачнасць пра дзясяткі тысячаў патэнцыйных працоўных, якія дружнымі шэрагамі 1 верасня селі за парты ўстановаў прафтэхадукацыі. У Савецкім Саюзе таксама ўсё было менавіта так. Але яго гэта не выратавала.

Я да гэтага часу памятаю, як завуч Мар'я Васілеўна прыйшла ў наш выпускны клас з нейкім тоўстым сшыткам і патрабавала, каб кожны вучань сказаў, у якое менавіта ПТВ ён пойдзе. Само сабой, ніхто з нашых туды не збіраўся, і завуч гэта выдатна ведала, але дзесьці высока-высока – напэўна, у гарах – сядзеў вялікі-вялікі кіраўнік, да якога сцякаліся з кожнай школы Савецкага Саюза ўсе гэтыя тоўстыя сшыткі, дзе насупраць прозвішча кожнага выпускніка стаяў нумар ПТВ, у якое ён абавязкова пойдзе, атрымаўшы атэстат. Я яшчэ спрабавала супраціўляцца і казала, што іншых планаў, акрамя ўніверсітэта, у мяне няма.

– А калі ты не паступіш? – сурова запытвала Мар'я Васільеўна.

– Працаваць пайду!

– Не, працаваць ты не пойдзеш – без ПТВ цябе ніхто не возьме!

– А навошта мы тады працоўныя прафесіі на КПК атрымліваем?

– А гэта не твая справа!

Урэшце я здалася. Паведаміла завучу і класу, які хіхікаў, што пайду ў ПТВ гадзіншчыкаў. Задаволеная завуч сышла катаваць паралельны клас. Аднакласніца з суседняй парты лісліва пацікавілася: «А ты хочаш стаць спецыялістам у гадзінніках з зязюляй або без зязюлі?..»

Зязюлі мяне так і не дачакаліся. Не дачакаюцца і цяперашніх школьнікаў. Так і будуць куваць у міністэрскіх кабінетах, як іхнія лясныя сёстры, адлічваючы чыноўнікам гады шэрага, сумнага і цалкам бессэнсоўнага жыцця.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Напісаць каментар 30

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках