Беларускі Мюнхгаўзен

У псіхалогіі паталагічны лгун названы асаблівым тыпам асобы.

Дзецям уласціва апавядаць фантастычныя гісторыі пра сябе, і гэта не страшна – гэта этап сталення: так дзеці спрабуюць надаць сабе значнасці і заадно трэніруюць фантазію.

А вось калі фантастычную небывальшчыну пачынаюць несці дарослыя, ды яшчэ і самі ў яе вераць, гэта ненармальна, гэта ўжо паталогія. У псіхолагаў для такога выпадку ёсць нават спецыяльнае вызначэнне – сіндром паталагічнай хлусні, або псеўдалогія.

У псіхалогіі паталагічны лгун названы асаблівым тыпам асобы. Упершыню ён быў апісаны больш за 100 гадоў таму. Ад звычайных хлусаў паталагічныя лгуны адрозніваюцца тым, што вераць у свае балачкі, ужываючыся пры гэтым ва ўяўную ролю.

На думку псіхолагаў, схільнасць да паталагічнай хлусні ўзнікае праз траўматычныя падзеі, якія адбыліся з чалавекам у дзяцінстве. Гэта можа быць сталая крытыка з боку дарослых, недастатковасць бацькоўскай увагі (асабліва, калі сям'я няпоўная), непадзеленае першае каханне ці адсутнасць цікавасці з боку процілеглага полу – усё гэта прыводзіць да нізкай самаацэнкі ў перыяд сталення і можа заахвоціць чалавека кампенсаваць свае «недахопы» фантазіямі.

Але і гэта яшчэ не ўсё: навукоўцы з Універсітэта Паўднёвай Каліфорніі вызначылі, што паталагічная хлусня можа таксама мець фізіялагічныя прычыны.

Высвятляецца, мозг паталагічных ілгуноў адрозніваецца ад нормы: у яго прэфрантальнай кары, частцы мозгу, якая адказвае за маральныя паводзіны, паменшаны аб'ём шэрага рэчыва, гэта значыць нейронаў, і павялічаны аб'ём белага – нервовых валокнаў, якія вядуць у аддзелы мозгу. Іхні лішак павышае здольнасць да хлусні і аслабляе маральнае стрымліванне.

Паталагічны лгун любіць быць цэнтрам усеагульнай увагі, таму ён, не задумваючыся, пачынае несці бязглуздзіцу, калі адчувае цікавасць да сваёй персоны. Пры гэтым паталагічныя хлусы ўпэўненыя, што яны заўсёды маюць рацыю, у той час як іншыя не маюць рацыі. Калі вы паспрабуеце запярэчыць, паталагічны лгун імгненна прыме ахоўную пазіцыю i з раз’юшанай упартасцю будзе пярэчыць супраць відавочнага.

Паталагічная хлусня можа быць нявіннай, а можа прыводзіць да катастрафічных наступстваў, як для самога лгуна, так і для ахвяры ягонага падману – у залежнасці ад таго, якое становішча ў грамадстве ён займае.

Калі высокае, для грамадства гэта трывожны званочак і нагода сур'ёзна задумацца.

Дзмітрый Растаеў, «Салідарнасць»