У Гомелі ў хаціне на беразе возера ўжо тры гады жыве пустэльніца

Будан ля возера – гэта ўсё, што ў яе засталося.

Бязлітасны студзеньскі вецер праносіцца над пасівелым ад холаду возерам у Гомелі, абпальвае шчокі і вочы. Па той бок вады – вялікія дамы, коркі, офісы, навагоднія агні ў вітрынах гандлёвых цэнтраў... па гэты – цішыня, асіннік, хаціна без вокнаў і дзвярэй, чайнік, тры чорныя рондалі, такі ж чорны кот і – Зоя. Зоі 57, і будан ля возера – гэта ўсё, што ў яе засталося, піша Алена Бычкова для tut.by.

Знайсці Зою няпроста. Трэба даехаць да прыпынку «Чэхава», потым прайсці крыху ў бок аўтазапраўкі, за ёй будзе аўтастаянка, збочыць направа, ісці ўздоўж насыпу недабудаванага моста, дайсці да заліва Сожа – і налева. І ісці, ісці – пакуль на другім баку возера не з’явіцца будынак гомельскага яхт-клуба.

Наш правадыр – малады чалавек з імем Арсень. З жанчынай ён знаёмы з таго моманту, як яна тут з'явілася. Гэта значыць тры гады. Увесь гэты час ён дапамагае ёй, чым можа: прывозіць ежу, дровы, лекі.

Цяпер Арсень перажывае, што Зоя не прыме няпрошаных гасцей, а на яго і зусім можа пакрыўдзіцца. Але, кажа ён, больш так доўжыцца не можа.

– Яна вельмі не любіць увагу, але ёй патрэбная дапамога. Толькі не ад сацыяльных службаў і чыноўнікаў. А ад людзей. Проста каб хтосьці прыйшоў – прынёс ежы, а лепш якую капейку даў, каб яна змагла схадзіць у тую ж лазню ці набыць гарачага, калі хочацца, а не толькі калі атрымліваецца.

Нарэшце выходзім на спадзісты бераг возера. Жыллё Зоі адразу і не заўважыць: ад ветру, непагадзі і пабочных вачэй хаціна маскуецца за невялікім плотам з галінак.

Худая жанчына ў акулярах, вопратцы не на памер і велізарных гумовых ботах з парога скардзіцца на катоў: маўляў, часам і самой есці няма чаго, а тут яшчэ яны.

– Пытаюцца: «Навошта ты іх корміш?». А як іх не карміць, яны ж есці хочуць, – здзіўляецца жанчына.

Такія ж стасункі ў Зоі і з птушкамі. Для іх вакол хацiны яна расклала пачастункі з дробак печыва і хлеба.

– Гэта Літ, – падымае ўкормленага гадаванца на рукі Зоя. – Знаёмы прынёс. Ён да яго прыбіўся кацянём, калі той рабіў у гаражы рамонт, вось ён яго і назваў у гонар нейкай абрэвіятуры ў будаўніцтве. А потым кот стаў яму не патрэбны. А я і выгнаць не магу, і пракарміць – праблема. Кот добры, толькі баіцца чужых, – кажа жанчына.

Упершыню на гэтае месца, успамінае Зоя, яна прыйшла з мужам-рыбаком гадоў 30 таму. Тут добра лавілася. Ніколі, кажа, не магла б падумаць, што будзе тут жыць.

У канцы 80-х на заводзе, дзе працавала Зоя, перасталі плаціць заробак.

– Выходжу з дэкрэта на працу, малога ў сад прыводжу, за садок трэба заплаціць – а ў нас грошай няма. Мамкі, таткі ў мяне, каб за сынам паглядзець, таксама няма. Што рабіць? Спачатку даводзілася нават яго з сабой на завод браць. Сантэхнікі з ім сядзелі, пакуль я за станком працавала.

У пошуках лепшага жыцця Зоя з сям'ёй прадала "двушку" ў Гомелі і пераехала ў пасёлак пад Піцер – там была праца на лесапільні. Але праз чатыры гады вярнулася ў Беларусь. Сюды паклікалі бацькі мужа, абяцалі падарыць дзядулеў дом, але, кажа жанчына, абяцанні так і засталіся абяцаннямі. Грошай ад прададзенай гомельскай кватэры ў яе тады ўжо не было.

Потым жыццё з мужам не заладзілася, і ганарлівая Зоя забрала сына і сышла – у нікуды. Спачатку жыла ў сяброўкі. Потым здымала жыллё ў Гомелі. Потым сын сышоў у войска, ажаніўся, паехаў у іншы горад. Жыць з імі Зоя не магла – з нявесткай агульнай мовы так і не знайшла...

На гэтым моманце Зоя спахопліваецца: "Усё, досыць, нагаварыла ўжо".

Гаспадыня праводзіць экскурсію па жыллі. Кажа, што ўсё неабходнае для побыту ў яе ёсць.

– Вось халоднае, вось капустачка, сама наквасіла, – падымае вечка чорных, як смоль, пасудзінаў жанчына.

Адзінае больш-менш цёплае месца ў хаціне – спальня, тут ёсць столь. На тапчане – кнігі.

– Мне Сямён іх прыносіць. Цяпер вось прынёс фантастыку – глупства нейкае. Але чытаю, трэба ж нешта чытаць.

Летам, кажа Зоя, тут як у раі: плёскаецца вада, птушачкі спяваюць. Зімой, хмурыцца яна, горш, даводзіцца шмат у чым сабе адмаўляць. Самая вялікая праблема – гігіенічныя працэдуры. З прыходам маразоў іх колькасць прыкметна скарачаецца, часам да двух-трох разоў на месяц.

– У саму лазню мне дорага – гэта больш за сем рублёў, я бяру душавую за 4 рублі. Гадзіну млею пад вадой. Потым выходжу чысценькая ў буфет, бяру вялікую шклянку піва, глыточкамі дробнымі выпіваю, потым – на вуліцу, папаліла, у 16-ы тралейбус да Чэхава – і да сябе, – усміхаецца Зоя.

Але такія святы ў апошні час, прызнаецца жанчына, яна ладзіць сабе ўсё радзей: на сродкі ад збору металалому і бутэлек асабліва не раскашуеш.

Увогуле хутка Зоі належыць пенсія. Але дакументаў у жанчыны няма. Гэта яшчэ адна тэма, на якую жанчына не хоча гаварыць, абмежаваўшыся толькі сухім каментаром: «Хадзіць па іх кабінетах я не буду».

Зрэшты, пару гадоў таму ў моцныя маразы Зоя прыцішыла свой нораў і «здалася» ў прытулак для бяздомных. Але цяпер кажа, што больш туды – ні нагой: не падабаецца жыць з чужым рэжымам.

Дапамогу ад неабыякавых ганарліўка Зоя прымае. Вось, кажа, нядаўна мужчына прывёз цэлы мех бульбы. Арсень паабяцаў прынесці сала, мясцовыя рыбакі ведаюць пра хаціну, часам дапамагаюць ежай і яны.

– Галоўнае – не хварэць, таму што тады мне кірдык, – смяецца, развітваючыся, Зоя.