Карбалевіч аб выступе Лукашэнкі: Мы ўбачылі разгубленага чалавека, які заблытаўся

Стратэгія афіцыйнага Менска пацярпела фіяска.

Самая вострая фаза крызісу ў беларуска-расейскіх стасунках, якая здарылася на Новы год, здавалася, прайшла, газ і нафта паступаюць у Беларусь. Але такое ўражанне зманлівае, піша палітолаг Валеры Карбалевіч для «Свободных новостей».

Пытанне пра газ развязанае толькі на два месяцы (студзень-люты), а там зноў пачнуцца пакутлівыя таргі наконт кошту.

Такая сітуацыя складваецца і з нафтай. Хоць з 4 студзеня яе пастаўкі ў Беларусь пачалі ажыццяўляць кампаніі, падкантрольныя расейскаму алігарху Міхаілу Гуцэрыеву, але неўзабаве высветлілася, што гэтага зусім недастаткова. Колькасць паставак нафты вагаецца, паводле рознай інфармацыі, ад 600 да 750 тысяч тон. Гэты аб'ём забяспечвае толькі палову загрузкі Наваполацкага і Мазырскага НПЗ, у 2019 годзе штомесяц спажывалі 1,5 млн тон расейскай нафты. Таму Беларусі давялося прыпыніць экспартныя пастаўкі нафты і абмежаваць экспарт нафтапрадуктаў.

Пытанне аб дарожных картах інтэграцыі наогул завісла.

У якасці кроку ў адказ, А. Лукашэнка ўвёў экалагічны падатак на транзіт нафты расейскімі кампаніямі праз тэрыторыю Беларусі.

Такім чынам, мы можам канстатаваць, што стратэгія афіцыйнага Менска на расейскім кірунку пацярпела правал. Яна палягала ў тым, каб у абмен на згоду весці перамовы аб «паглыбленні інтэграцыі» і падпісанне дарожных карт, вярнуць эканамічную дапамогу з боку Расеі. Але Масква адмовілася гуляць у гэтую гульню і засталася непахіснай. Яе пазіцыя выявілася жорсткай: альбо рэальнае аб'яднанне дзяржаў, альбо значнае скарачэнне, а ў перспектыве наогул спыненне эканамічных прэферэнцый хаўрусніку.

Асобнае пытанне, ці была наогул у А. Лукашэнкі выйгрышная стратэгія ў сітуацыі жорсткага расейскага ўльтыматуму. Але гэта ўжо іншая тэма.

У кожным выпадку, гэты правал на расейскім кірунку моцна ўдарыў па рэпутацыі А. Лукашэнкі. Ён губляе ролю адзінага чалавека, здольнага дамовіцца з Крамлём і стварыць спрыяльныя ўмовы для беларускай эканомікі.

А. Лукашэнка гэта разумее і з усіх сіл спрабуе зрабіць добрую міну пры дрэннай гульні. У гэтым сэнсе вельмі знамянальным быў ягоны выступ 9 студзеня падчас уручэння прэмій «За духоўнае адраджэнне». Ключавая фраза, якая прагучала з ягоных вуснаў, была такая: «Я не апраўдваюся, тым больш нікога не баюся». Сцвярджэнне ў форме адмаўлення - фірмовы стыль А. Лукашэнкі.

Спроба апраўдання за палітычны правал сталася зусім не пераканаўчай. Даўно ўжо не было такой сітуацыі, калі ў адным выступе А. Лукашэнкі выявілася столькі шмат супярэчнасцяў, узаемавыключальных тэзісаў. Мы ўбачылі разгубленага чалавека, які заблытаўся.

«Расея хоча, каб мы набылі ў яе нафту коштамі, вышэйшымі за сусветныя», - заявіў А. Лукашэнка. Напраўду гэта не так, кошт расейскай нафты, на ацэнку кіраўніцтва кампаніі «Белнафтахім», сёння складае 83% ад сусветнага.

Яшчэ адно дзіўнае сцвярджэнне А. Лукашэнкі: «Калі мы ў 2011 годзе ішлі на продаж «Белтрансгаза», была цвёрдая дамоўленасць, што за пяць гадоў мы выйдзем на ўнутрырасійскія кошты газу. Хтосьці забыўся, я памятаю».

Адразу ўзнікае відавочнае пытанне. Чаму тады А. Лукашэнка не злавіў У. Пуціна на слове і ягонае абяцанне не было зафіксаванае ў пагадненні аб продажы «Белтрансгаза»? Гэта ж элементарна, Ватсан. Чаму беларуска-расейскія стасункі будуюцца не на міжнародных дамовах, юрыдычна бездакорна аформленых, а на вусных дамоўленасцях «паводле паняццяў», ад якіх потым лёгка адмовіцца?

Яшчэ адна ягоная цытата: «Вы заўважылі, што апошнім часам у сваіх выступах я часта кажу аб суверэнітэце і незалежнасці». Гэта праўда, даўно ўсе заўважылі. І нават ведаем прычыну. Таму што незалежнасць пад пагрозай.

І тут жа праз хвіліну ён кажа: «Трэба спыніць усялякія размовы аб суверэнітэце і незалежнасці». Гэта загад самому сабе?

Далей А. Лукашэнка прамаўляе, што яму пашанцавала «адыграць галоўную ролю ў будаўніцтве гэтай дзяржавы». І які ж вынік гэтай ударнай будоўлі? А вось які: «Я проста хачу папярэдзіць вас усіх: цяпер вельмі востры перыяд у існаванні нашай дзяржавы. Мы ідзем не проста па тонкім лёдзе або па лязе. Мы ідзем і хістаемся налева і направа. Не дай бог, недакладны, няправільны крок - мы страцім усё».

Вось табе і на. Так доўга будаваў наш галоўны прараб, цэлых 25 гадоў, а ў выніку пабудаваў такі будынак, што «хістаемся налева і направа», ідзем па тонкім лёдзе або па лязе і ў кожны момант можам страціць усё. І хто адкажа за будаўнічы брак? І як прозвішча таго Івана Сусаніна, які прывёў нас на гэты тонкі лёд?

Яшчэ адна крыклівая супярэчнасць. Калі суверэнітэт Беларусі знаходзіцца пад пагрозай, то трэба арганізоўваць сістэму абароны ў дачыненні да той дзяржавы, ад якой зыходзіць пагроза. А. Лукашэнка не называе гэтую краіну. Але мяркуючы па кантэксту выступу, гаворка ідзе аб Расеі. Бо ніхто іншы не прымушае да інтэграцыі.

Аднак А. Лукашэнка тут жа кажа: «Расейцы - нашы людзі, браты, якія заўсёды гатовыя падставіць нам плячо ў цяжкую хвіліну... І ні ў якім разе не павінны коса глядзець на сваіх суседзяў, асабліва расейцаў... Сёння дачыненні беларусаў і расейцаў - паказчык таго, як павінны развівацца стасункі не толькі паміж брацкімі дзяржавамі, не толькі паміж суседзямі, але і наогул».

Гэта значыць, дзяржава, ад якой сёння зыходзіць галоўная пагроза беларускай незалежнасці, гатовая «падставіць нам плячо ў цяжкую хвіліну», і дачыненні з ёй — проста ўзорна паказальныя (?).

У сітуацыі ўзрастання вонкавай пагрозы беларускай дзяржаўнасці палітыка прэзідэнта павінна б быць накіраваная на кансалідацыю грамадства, мабілізацыю яго перад тварам небяспекі. Але А. Лукашэнка ўсё робіць з дакладнасцю да наадварот. Ён накінуўся на апазіцыю, якая праводзіла вулічныя акцыі ў абарону суверэнітэту. Іх у масавым парадку судзяць, прысуджаюць вялікія штрафы і адміністрацыйныя арышты. Пакаранне людзей за публічную праяву патрыятызму, любові да Радзімы — гэта рэкорд палітычнага абсурду. Выяўляецца, у Беларусі гэта з'яўляецца правапарушэннем. На жаль, мы павінны канстатаваць сумны факт, што ў крытычны момант для беларускай незалежнасці А. Лукашэнка бярэ курс на раскол нацыі, на распальванне нянавісці да людзей, якія выказваюць гатоўнасць абараняць сваю дзяржаўнасць.

Наўрад ці сам А. Лукашэнка можа растлумачыць гэтыя відавочныя лагічныя супярэчнасці. Шукаць логіку ў ягоных публічных выступах - справа безнадзейная. Тут дзейнічаюць палітычныя інстынкты.

Справа ў тым, што Расея пагражае беларускай дзяржаўнасці, а апазіцыя робіць замах на ягоную ўладу. І гэта апошняе значна больш небяспечнае. А. Лукашэнка адчуў, што апазіцыя з ідэяй абароны суверэнітэту на першым плане перахапляе ў яго магчымы перадвыбарчы лозунг, спрабуе заняць тую нішу, якую ён манапалізаваў. Таму ён і спрабуе нейтралізаваць канкурэнтаў звыклымі метадамі.