19 сакавiка 2024, aўторак, 13:45
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Эканаміст: Усё, песня закончаная

118
Эканаміст: Усё, песня закончаная
ФОТА: РАДЫЁ РАЦЫЯ

Эпоха «калгасна-нафтавай халявы» незваротна скончылася.

15 студзеня прэзідэнт Расеі Пуцін анансаваў маштабныя змены ў Канстытуцыі краіны, якія прадугледжваюць сур'ёзныя пераразмеркаванні ўладных паўнамоцтваў.

Адразу пасля гэтага ўрад РФ у поўным складзе падаў у адстаўку, а замест Дзмітрыя Мядзведзева прэм'ерам быў прызначаны Міхаіл Мішусцін.

Што гэтыя перамены могуць азначаць як для самой Расеі, так і для Беларусі?

На пытанні Charter97.org адказвае кіраўнік аналітычнага цэнтра «Стратэгія», эканаміст Леанід Заіка.

- Што, на вашу думку, адбылося ў Расеі і якія гэта можа мець наступствы для палітычнай сістэмы ўсходняга суседа?

- Думаю, што там паўстала свайго роду драматычная паўза. Альбо гэта аўтарытарная, абсалютна неэфектыўная сістэма будзе і далей укараняцца, альбо Расея стане на шлях больш дэмакратычнай працэдуры развіцця.

Асноўная ідэя, па-мойму, абсалютна правільная: прыбраць гэтую жорсткую прэзідэнцкую ўладу. Думаю, што ўлада ў РФ паступова будзе пераходзіць у рукі партый. Вядома, там ёсць свая наменклатурная партыя, але ў цэлым паўнамоцтвы парламента будуць пашыраны, у ім будзе ісці барацьба за месцы ва ўрадзе, барацьба за меркаванне выбарцаў.

Думаю, што тым самым Пуцін рыхтуе мяккі «пераход» да іншай формы праўлення. Ён, вядома, многім не падабаецца, але я скажу, што, на маю думку, ён рыхтуе сябе да ролі прэм'ер-міністра. Напраўду, гэта азначае куды больш далёка ідучыя наступствы, чым здаецца. Магчыма, гэта нават азначае паступовы пераход да парламенцка-прэзідэнцкай формы кіравання.

Хачу адзначыць, што гэта было зроблена хутка: Мядзведзеў пра гэта не ведаў, Мядзведзеў быў у шоку, мяркуючы па ўсім. Новы ўрад, хутчэй за ўсё будзе, пераходным. Для гэтай ролі Пуцін прызначыў Мішусціна. Я паглядзеў уважліва ўсю яго біяграфію і ацэньваю яе дзесьці на «4+». Ён - прадстаўнік новага для РФ пакалення ў палітыцы, сканчаў станкабудаўнічы інстытут, ён спецыяліст у галіне АСК (аўтаматызаваных сістэм кіравання - рэд.), ён шмат зрабіў для цыфравізацыі і падатковай сістэмы, і кадастравага ўліку, і ўліку маёмасці, і нават абараніў доктарскую дысертацыю ў гэтых тэмах. Увогуле, я схільны даць яму пазітыўную ацэнку.

- Але многія далёкія ад такіх ацэнак таго, што адбываецца ў Расеі... Напрыклад, анансаванае пашырэнне паўнамоцтваў новага неканстытуцыйнага органа – Дзяржаўнага савета, які, мяркуючы па ўсім, можа ўзначаліць Пуцін? Вы не знаходзіце, што гэта хутчэй назарбаеўскі варыянт «транзіту» ўлады самому сабе?

- Назарбаеў на гэтым фоне - гэта дробны «прыгатавішка» з другога класа царкоўнай гімназіі.

Думаю, што мы маем справу з кітайскім варыянтам. Гэта ўсё было зроблена яшчэ Дэн Сяапінам. Як марксіст, ён разумеў галоўную для Кітая формулу: «Вінтоўка нараджае ўладу». І Дэн Сяапін фармальна быў усяго толькі старшынёй савета ўзброеных сіл...

І Дзяржаўны савет у РФ - гэта свайго роду страхавы элемент, як запасны парашут, каб умешвацца ў выпадку чаго. Таму што дэпутаты розныя бываюць. Бываюць, напрыклад, «прыгожыя і дурныя», як у Беларусі. Таму неабходны яшчэ элемент, які быў бы страхавым. І такую ролю ў РФ будзе выконваць Дзяржаўны савет. Я б на месцы расейцаў яго назваў: савет стратэгіі развіцця. Каб нічога, звязанага з «бяспекай», у назве наогул не фігуравала.

- Рашэнне Пуціна было агучана ў самы разгар нафтагазавай вайны з афіцыйным Менскам і абмеркавання дарожных карт «паглыбленай інтэграцыі». Што перамены ў расейскай палітыцы азначаюць для беларускіх уладаў?

- У беларускай уладзе існуе такая хвароба - «палітычны цэнтрапупкізм». Ім пакутуюць мясцовыя, так бы мовіць, палітыкі - хоць іх палітыкамі можна назваць толькі па функцыянальнай тэрміналогіі.

Беларуская ўлада з самага пачатку зрабіла наступнае: угрызлася і ўрачыста балявала на нафтавай і газавай трубе. Калі расейцы ачухаліся, яны зразумелі, што трэба ўсё ж такі прыбраць гэтую дурную сістэму экспартных мыт - гэта была памылка расейскіх эканамістаў - і перайшлі да канфіскацыі рэгіянальных рэнтаў.

Многія эканамісты, у тым ліку і я, казалі беларускім уладам: не сядзіце на чужых працах, развівайце ўласную эканоміку. Развівайце новыя вытворчасці - такія, як электратранспарт. У першым квартале гэтага года расейцы выпускаюць свой першы электрамабіль, грузіны таксама свае электрамабілі будуць выпускаць. А тут сядзяць: нафты трохі злілі з расейскіх труб і радуюцца. Труба стаіць на месцы - а свет развіваецца.

І Расея таксама ідзе сваім шляхам. Хто будзе лічыцца з нейкім мясцовым царком, якія сядзяць у іншых на шыі? Што цяпер будзе для такіх краін, для Лукашэнкі? Хлопцы, бярыце прыклад з тых, хто самастойна развіваецца. Якая дарожная карта? Усё ўжо, забілі. Няхай ён цяпер скача, тузаецца. Ён (Лукашэнка - рэд.) цяпер будзе спыняць трубы ці яшчэ штосьці рабіць...

Усё! Песня спетая! Праспяваная песня ўжо - пяты куплет не патрэбны. Хопіць, чатыры куплета ўжо было...

Як на гэта ў Расеі адрэагуюць?

Думаю, што расейцы ў гэта ўмешвацца не будуць. Няхай улады паглядзяць самі, убачаць, да чаго прыйшлі. Ужо цяпер бачна па выніках года (я рабіў аналіз), што ў нас велізарны дэфіцыт у знешнім гандлі. Па Гомелі і Віцебску (абласцях, дзе нафтаперапрацоўчыя прадпрыемствы) дэфіцыт складае па мільярду даляраў! Гэта значыць, закупляюць на мільярд даляраў больш прадукцыі, чым прадаюць на знешніх рынках.

А самы вялікі дэфіцыт у 3,4 мільярда даляраў - гэта Менск. Менскія дзяржаўныя і прыватныя прадпрыемствы прадалі прадукцыі зарубежнымі на 4 мільярды менш, чым купілі.

І гэта ў горадзе, дзе сядзіць Лукашэнка! Пра што ён размаўляе са сваімі памочнікамі? Маленькі горад, толькі 2 мільёны чалавек - і 4 мільярды дэфіцыт знешняга гандлю! Хлопцы, вы хоць разумее, што вы заслужылі? Што вы пра сябе думаеце?

Таму трэба брацца за гэтыя лічбы, глядзець, ствараць сваю эканоміку - новую, кампутарную, лічбавую, электратранспартную. Хоць бы электрасамакаты пачалі выпускаць...

Працуйце - што вы селі на гэтую нафту? Гэта не ваша нафта. Гэта нафта нанайцаў, Ямала-Ненецкіх акругаў і іншых. Заканчваецца гэтая калгасная газа-нафтавая вясёлкавая постсавецкая эпоха.

- Новы прэм'ер РФ - падаткавік, які мае рэпутацыю прагматыка і тэхнакрата. Ці азначае гэта, што ў сваіх справах з Лукашэнкам Расея зараз палічыць кожны рубель?

- Тут можна прайсціся па кожнай кандыдатуры. У Расеі кіраўнік Верхняй палаты - гэта аптэкар з Шапятоўкі. Прэм'ер-міністрам быў Мядзведзеў - гэта выкладчык канстытуцыйнага права. Канстытуцыя ў РФ ніколі не працавала - дык што ён выкладаў?

У Беларусі цяпер прэм'ер міністр наменклатурны, я б сказаў, практычна вайсковы фінансіст. Сярод прафесіяналаў-эканамістаў - гэта 2-3-ці гатунак, няхай ён крыўдзіцца, але гэта напраўду так, я хлусіць не буду.

Зараз па Мішусціну. У прынцыпе, ён шмат чаго стварыў для падатковай сістэмы Расеі. Гэта досыць хваткі прагматык, але ён не ведае эканамічнай тэорыі, для яго макраэканоміка - гэта такі ж цёмны лес, як і для нашага Румаса. Але ў яго ёсць практычная ўчэпістасць, уменне фармаваць выразныя сістэмы і механізмы.

Цяпер што тычыцца Беларусі. Для яго гэта будзе абсалютна дакладна: хлопцы, хочаце працаваць нармальна - давайце, мы вам дапаможам зрабіць абсалютна аўтаматызаваную сістэму любых падаткаў, усё будзе відаць. А для Лукашэнкі гэта - смерці падобна.

Таму я думаю, што тут будзе свайго роду палітычны нахіл. Бо Беларусь пры Лукашэнку заседзелася ў мінулым: тут дзядзькі і цёткі такога зусім савецкага, калгаснага ўзроўню. Увогуле, усё, што будзе цяпер рабіцца ў Расеі, я думаю, што і ў Беларусі адчуецца. Думаю, што ў РФ дадуць зразумець: што хопіць гэтай прыдуркаватасці.

А то прыязджаюць у Маскву, кідаюцца, рукамі водзяць: дайце нам экспартную мыту. Гэтая размова не пройдзе. Гэта зусім рознага ўзроўню людзі. А Лукашэнка наогул там ніяк не уклейваецца. Ён выглядае як дзядуля, які прыехаў з Магілёўскай правінцыі за новым ноўтбукам у Вашынгтон.

Напісаць каментар 118

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках