28 сакавiка 2024, Чацвер, 22:21
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Як беларуска на Сіцыліі ператварае заганы ходніка ў аб'екты мастацтва

8
Як беларуска на Сіцыліі ператварае заганы ходніка ў аб'екты мастацтва
ІРЫНА БЕЛЯЕВА ЛЯ АДНОЙ З СВАІХ МАЗАІК.
ФОТА: З АРХІВУ ІРЫНЫ БЯЛЯЕВАЙ

Пра яе напісалі многія італьянскія газеты, прайшлі сюжэты па ТБ і на радыё.

Беларусу, які трапіў у горад Месіна на Сіцыліі, абавязкова варта пабываць на Віале-Бачэта і звярнуць увагу на брук, піша belmir.by. Справа ў тым, што ходнік на гэтым праспекце шмат дзе ўпрыгожвае мазаіка, створаная мастачкай, якая пераехала сюды жыць з Менска. Завуць яе Ірына Бяляева, а творчы псеўданім - Ірма.

Такіх карцін пад нагамі, зробленых ёю з кавалачкаў каляровай керамікі, на сёння тут ужо больш за трыццаць. Сюжэты самыя розныя: фрагмент партрэта Антанелла ды Месіна «Марыя Анунцыата», прысвячэнне мясцоваму фальклорнаму герою Кола-Пешэ, дзесьці - проста арнамент, кветачкі, птушачка, коцік, сцягі дзяржаў, надпіс Boccetta...

Ірына распавядае, што ідэя прыйшла ў галаву выпадкова. Аднойчы ішла па вуліцы, спатыкнулася аб выбоіну ў плітцы і ўпала. Гэтых пустэч тут стае, кажа яна, так што зваліцца зусім нескладана, асабліва калі чалавек у тэлефоне. Для пажылога ж чалавека гэта вялікая рызыка атрымаць сур'ёзную траўму.

- Месіна - горад з багатай гісторыяй, буйны порт і брама Сіцыліі. Тут шмат турыстаў. А Бачэта - адна з самых галоўных вуліц, даволі важная артэрыя. І вось прыплываюць сюды турысты на гэтых велізарных «Тытаніках», ходзяць і падаюць. Мясцовыя таксама пакутуюць. Мая сяброўка нядаўна так нагу зламала. Дрэнна! - перажывае яна.

Беларусцы захацелася выправіць гэты недахоп. Пачала думаць, як гэта зрабіць. Паглядзела: хтосьці залівае дзіркі цэментам, хтосьці засыпае пяском. А ў яе як раз дагэтуль з'явілася новае захапленне - мазаіка. Вось і вырашыла паспрабаваць злучыць карыснае з выдатным.

Заліла на вуліцы адну невялікую мазаіку, іншую. А потым італьянскія сябры падказалі: нягледзячы на тое, што справа добрая і займаецца ёй Ірма за свае грошы, самавольна рабіць такое нельга, могуць аштрафаваць на 800 еўраў. Таму трэба ісці ў мясцовы выканкам і атрымаць дазвол - permesso.

Са слоў нашай суайчынніцы, дазвол гэты яна атрымала, хоць і не без цяжкасцяў. Спачатку, у 2018 годзе, ёй далі яго на два месяцы, а пазней, у 2019 годзе, яшчэ на шэсць.

- Акрамя выбоін, хацела яшчэ акультурыць пянькі. Тут іх шмат на вуліцах. У апошні час дрэвы ў Еўропе пашкоджвая нейкая хвароба, асабліва пальмы, і іх зразаюць. Але мне сказалі, што патрэбна экспертыза біёлагаў і што ўсё не так проста. Таму спыніліся толькі на пустэчах у плітцы, - тлумачыць Ірына.

Пачала яна з асабліва людных месцаў. На Віале-Бачэта ёсць царква святога Францыска Асізскага, а побач важны прыпынак. Тут і стала запаўняць шчарбатыя месцы. Паступова мазаік на праспекце стала з'яўляцца ўсё больш.

І вось - у 2019 годзе, як выказваецца мастачка, «пайшоў на мяне бум». Пра беларуску напісалі многія газеты, прайшлі сюжэты па ТБ і на радыё. На цэнтральным канале нават выказалі ідэю, чаму б ёй не прыехаць у Рым і там не заняцца такой жа справай.

Пачало прыходзіць столькі запытаў на інтэрв'ю, што Ірма пабаялася: не паспее займацца самой мазаікай. Таму напісала сваю кароткую гісторыю і выклаў у Facebook, каб журналісты маглі кампанаваць артыкулы без яе ўдзелу. Многія мас-медыя гэтым скарысталіся. І, тым не менш, дагэтуль «тэлефон усё дрын-дрын-дрын».

- Сталі шмат пісаць і ў сацыяльных сетках. «Стукаюць» у сябры, дзякуюць за працу, хочуць дапамагаць. Напрыклад, прапанавалі адкрыць гурток мазаікі пры царкве. На днях італьянка з Генуі прасіла распавесці пра тэхніку, каб тое ж самае зрабіць у яе горадзе, - кажа яна.

Увогуле, сёння ў Месіна беларуска знакамітасць, якую пазнаюць на вуліцах. І яе праект з мазаікай на ходніках пад назвай Tapetti di Irma - «Кілімкі ад Ірмы» - італьянцы называюць маленькай рэвалюцыяй. Да нашай суайчынніцы такога тут ніхто не рабіў.

Ірына нарадзілася ў Менску ў сям'і вайскоўца, і ад бацькі пераняла, як кажа, «гены дысцыпліны». З дзяцінства, прызнаецца, не было ні жадання, ні асаблівага таленту маляваць. Хацела стаць балярынай, нават паспрабавала танчыць на пуантах, і аказалася вельмі балюча.

Але мама «пад бізуном» адправіла яе ў Дом піянераў менавіта асвойваць маляванне. Пасля гэтага была вучоба ў мастацкай вучэльні імя Самокіша ў Сімферопалі.

Некаторы час пасля выпуску мастачка малявала, але перастала, калі выйшла замуж і нарадзіла дзіця. Затым аднавіла творчасць, у канцы 1990-х нават выстаўлялася ў менскай галерэі і нядрэнна зарабляла. А потым спалохалася, не верыла ў свае здольнасці і малявала толькі часам - для сябе і блізкіх.

У 2005 годзе наша суайчынніца стала жонкай італьянца, які прыехаў у Менск. Ён паабяцаў, што калі пераедуць да яго на Сіцылію, там яна зноў пачне маляваць.

- І сапраўды: калі я была тут, то проста ахнула. Уразіла і закахала ў сябе найбагацейшая прырода выспы. Сапраўдны вулкан запалу, вар'яцтва, адрэналін, - захапляецца Ірма.

На Сіцыліі, са слоў мастачкі, яна адрадзілася і зноў пачала маляваць акварэлі, удзельнічаць у выставах. Дачка Ліяна ўжо вырасла, а муж ўсім забяспечваў, таму часу на творчасць было дастаткова.

Пазней беларуска захапілася ляпнінай - па-італьянску stucchi. Неяк наважыла заладзіць дзірачкі ў сцяне. Узяла шпатэль, пачала працаваць і з-пад рукі выпадкова выйшаў лісцік. Потым яна ўжо наўмысна зрабіла яшчэ адзін лісцік, ружу, і пайшло-паехала.

Нарэшце, услед за ляпнінай асвоіла мазаіку. Першую рызыкнула стварыць яшчэ ў 2008 годзе на тэрасе дома, дзе жыве з мужам. Там былі голыя старыя сцены, якія мастачка ператварыла ў маляўнічае палатно з усходнім каларытам: калоны, купалы, кветкі бугенвілеі...

- Матэрыял для мазаікі брала ў розных месцах. На Сіцыліі шмат крамаў, якія прадаюць кераміку. Тут бываюць разбітыя вазачкі, якія выкідваюць. Стала прыносіць іх дадому. Ездзілі на Этну, чорныя кавалкі лавы адтуль таксама пайшлі ў ход. Яшчэ пачала збіраць старую плітку па знаёмых. Увогуле, было нялёгка, - успамінае мастачка.

Ведаў, як усё рабіць, у яе не мелася, працавала па інтуіцыі, вучачыся на ўласных памылках. Ірына кажа, што «саўковасць» у нашых краінах усе па звычаю лаюць. Ёй жа яна хутчэй дапамагае. У тым сэнсе, што да многага дадумваецца сама і ўмее абыходзіцца падручнымі сродкамі.

З тых часоў у мазаіцы беларуска ўжо налаўчылася. Набыла спецыяльныя інструменты, замовіўшы іх у Нямеччыне, і цяпер можа абломваць кавалачкі не малатком, а кусачкамі, надаваць ім у тым ліку круглявую форму, шліфаваць...

Выпрацавала і свае хітрыкі: ужо не выкладвае малюнак на самой выбоіне, а рыхтуе яго папярэдне дома, прыляпляючы на сеткаваты кілімок - tapetto. Потым гэты кілімок можна прама на тратуары заліваць растворам.

Звычайна бліжэй да вечара беларуска апранаецца ў рабочае адзенне, грузіць ў торбу-вазок матэрыял і інструменты з немалой вагой і адпраўляецца на вуліцу, да месца з адсутнай пліткай.

- чышчу ямку ад зямлі, заліваю раствор, выкладваю мазаіку, пару гадзін чакаю, каб трохі прыкарэла. Потым стаўлю папераджальныя знакі, сыходжу дадому і малюся, каб ніхто не наступіў і каб не пайшоў дождж, - пералічвае яна.

На другі дзень трэба зноў пакрыць карціну растворам, і пасля высыхання - а гэта можа быць ужо і на трэці дзень - счысціць лішні цэмент. Гатова! У выніку, калі лічыць з папярэдняй падрыхтоўкай кілімка, на адну мазаіку можа сысці да пяці дзён.

Усё гэта Ірма робіць адна, добраахвотна і бясплатна. Муж кажа - «дзіўная беларуска». І усміхаецца.

Яна ж тлумачыць, што не можа проста сядзець дома і глядзець тэлевізар, ёсць велізарнае жаданне ствараць вакол сябе прыгажосць і парадак. Працуе той самы «ген дысцыпліны». І дадае, што паплечнікаў шукала, аднак групу арганізаваць не атрымалася. Прыходзілі неяк двое дзяўчат, але сышлі: усё-такі ствараць мазаіку, напраўду, - цяжкая праца.

У Беларусі мастачка бывае кожны год. У Менску жывуць яе мама і ўжо дарослая дачка. Ды і ў самой Італіі пра родную краіну яна ніколі не забывае. Часта, у тым ліку і на інтэрв'ю, ходзіць у кепцы з надпісам «Беларусь» і ў «вышыванцы». У такім жа стылі часта выяўленая і на здымках у Facebook.

- Раблю гэта свядома, каб даведваліся пра нашу краіну. Часта даводзіцца тлумачыць італьянцам, дзе яна знаходзіцца. Многія думаюць, дзесьці ў Сібіры. І яшчэ даводжу, што правільна казаць «Беларусь», а не «Беларусія». Дарэчы, калі заўважылі, у нас і ў Італіі на сцягах тры аднолькавыя колеры - чырвоны, зялёны і белы. Я - за дружбу народаў, - кажа Ірына.

Адно з выданняў Месіны на днях уключыла беларуску за яе працу на карысць горада ў лік шасці герояў 2019 года. Але слава наўрад ці прывядзе да «зорнай хваробы», кажа яна. Таму што наперадзе яшчэ шмат планаў і трэба многае паспець у гэтым жыцці.

Напісаць каментар 8

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках