Ва Украіне знайшлі 1,5 мільёна гектара «нічыйнай» зямлі

Але напраўду яе ў 10 разоў больш.

У канцы мінулага года міністр эканомікі, гандлю і АПК Украіны Цімафей Мілаванаў апублікаваў незвычайны рэйтынг. Ён расставіў вобласці ў залежнасці ад аб'ёму незарэгістраваных дзяржаўных сельгасзямель, піша liga.net.

Міністр назваў толькі першую пяцёрку «антылідараў»: Мікалаеўская вобласць - 409 000 га, Адэская - 282 000 га, Луганская - 270 000 га, Запарожская - 265 000 га і Херсонская - 263 000 га.

Ва Украіне 10,4 млн га сельгасзямель. Гэта значыць, што не зарэгістраваныя амаль 15% толькі ў пяці рэгіёнах.

Гэта шмат. У кожнай з абласцей цалкам мог бы асталявацца буйны аграрны холдынг. Да прыкладу, лідар у колькасці надзелаў «Кернел» Андрэя Верэўскага апрацоўвае 550 000 га, МХП Юрыя Карсюка-370 000 га, «Астарта» Віктара Іванчыка - 245 000 га.

Калі скласці незарэгістраваныя аграземлі пяці абласцей-антылідараў, атрымаецца плошча Чарнагорыі.

Даследаванне, апублікаванае Мілаванавым, зрабіла фурор. Гэта сур'ёзны аргумент на карысць адкрыцця рынку сезльгасзямель.

Але ці толькі аграрныя землі выкарыстоўваюцца без рэгістрацыі? Мы наважылі высветліць, якая доля з агульнай колькасці ўкраінскіх зямель (не толькі аграрных) не ўнесеная ў кадастравую карту і ў чым прычына.

Для гэтага журналісты прааналізавалі ўсе звесткі Дзяржаўнага геакадастра ў колькасці ўсіх незарэгістраваных плошчаў, і склалі свой рэйтынг.

Журналісты запыталі ў Мінэканомікі інфармацыю аб усёй зарэгістраванай зямлі. Атрымалі ад Міністэрства звесткі Дзяржаўнага геакадастра з разбіўкай па сельсаветах. Склалі гэтыя лічбы ў раёны і вобласці, супаставілі з афіцыйнай інфармацыяй аб рэальнай плошчы рэгіёнаў і атрымалі дзве карты. Першая паказвае колькасць незарэгістраванай зямлі ў кожным з раёнаў, другая па абласцях. Мы не ўлічвалі звесткі аб землях у Крыме, бо ў Дзяржаўным геакадастры не змаглі расказаць: калі апошнім разам адбывалася іх інвентарызацыя.

Выявілася, што агулам у краіне не ўнесеныя ў кадастр 29% зямель ці амаль 17 млн га, калі не ўлічваць незарэгістраваную зямлю ў Крыме, агульная доля зменіцца неістотна - да 28%.

Пара біць у набат? Ды зусім не. Калі зямля не лічыцца ў земкадастры, гэта яшчэ не значыць, што яна нічыйная. І вось чаму.

Дзе знікла зямля?

Чаму звесткі Дзяржаўнага геакадастра не супадаюць са звычайнай картай Украіны? Ёсць пяць прычын, распавёў праектны мэнэджар офіса рэформаў пры Кабінеце міністраў Андрэй Мартын.

Леснікі яшчэ за прэзідэнтам Юшчанкам упісалі сабе ў Лясны кодэкс, што да атрымання праваўстанаўліваючых дакументаў на зямлю ім іх замяняюць «планава-картаграфічныя матэрыялы лесаўпарадкавання» - планы лясоў, якія яны самі сабе малююць», - распавядае Мартын.

Па-другое, у Дзяржаўны геакадастр не трапляюць вадаёмы. «Таму калі патрапіла ў сельсавет якое-небудзь вадасховішча ці возера - там «напаўняльнасць» зямельнага кадастру будзе істотна ніжэйшай», - тлумачыць экспэрт.

Па-трэцяе, у кадастры не адлюстраваныя вялікія вайсковыя аб'екты. У Мінабароны нізкі паказчык унясення звестак аб сваіх уладаннях у Зямельны кадастр. Прычым, у многіх вайсковых частках з савецкіх часоў назіраецца цікавая праблема - зямля ў вайсковай частцы ёсць, а вось дакументаў на яе няма, распавядае Мартын.

Па-чацвёртае, у кадастр часта не ўнесеныя Нацыянальныя паркі і запаведнікі. Гэтым ніхто асабліва не займаўся.

Па-пятае, вялікія прамысловыя прадпрыемствы часта не займаюцца афармленнем зямель. Мяркуюць, што ім яшчэ з савецкіх часоў нададзенае права сталага карыстання зямлёй і спасылаюцца на савецкія дзяржаўныя акты. Тое ж тычыцца і зямель, якая належыць фізічным асобам. «То бок, надзелы ёсць, права на іх таксама, але ў кадастр уносіць ніхто не хоча», - распавядае Мартын.

5 высноў з даследавання

1. У першай пяцёрцы абласцей у колькасці ўсёй незарэгістраванай зямлі (у % ад агульнай плошчы) чатыры знаходзяцца на захадзе краіны.

У кадастр не ўнесеныя:

62% зямель Закарпацкай вобласці - 790000 га.

52% Івана-Франкоўскай вобласці - 717 000 га.

46% зямель у Львоўскай вобласці - 1 млн га.

42% зямель у Украіне-1,1 млн га.

40,5% зямель у Валынскай вобласці - 816 000 га.

2. У межах раёнаў самая вялікая доля няўлічаных зямель (без уліку крымскіх населеных пунктаў) - у гарыстай мясцовасці. Але ёсць і раўнінныя рэгіёны:

Вялікаберазнянскі раён - 86,5% (Закарпацкая вобласць);

Сваляўскі - 82% (Закарпацкая вобласць);

Ярэмчэ - 82% (Івана-Франкоўская вобласць)

Іванкаўскі раён - 82% (Кіеўская вобласць)

Валавейскі раён - 77% (Закарпацкая вобласць)

3. Самымі дысцыплінаванымі абласцямі па ўнясенні зямель у кадастр выявіліся:

Днепрапятроўская - 13,6%;

Чаркаская - 14,3;

Вінніцкая - 16,2%;

Хмяльніцкая - 17,6%;

Запарожская - 18,6%.

4. Ёсць ва Украіне і такія населеныя пункты, дзе зарэгістраваная практычна ўся зямля. Рэкардсмены, паводле звестак Дзяржаўнага геакадастра, Ковель і Вінніца, дзе доля незарэгістраваных зямель меншая за 0, 01%.

Стараканстанцінаў, Івана-Франкоўск, Харкаў, Цяпладар, Наваград-Валынскі, Бярдзічаў, Роўна, Пераяслаў-Хмяльніцкі, Карасцень Бровары, Барыспаль, Буча, Ізмаіл і Адэса маюць да 0, 1% не ўнесеных у кадастр зямель.

5. Ці будуць караць за неўнясенне зямлі ў кадастр? Не. «Падаткі і так усе абавязаныя плаціць, а ў кадастры надзел ці не - на яго выкарыстанні ніяк не адлюстроўваецца», - кажа Мартын.

У якасці прыкладу ён прыводзіць абстрактнае дзяржаўнае прадпрыемства, частка земляў якога занесеная ў кадастр, а частка - не. «Вы можаце цішком здаць у арэнду фермеру-прыяцелю і тыя землі, што ў кадастры, і тыя, што не ў ім. І ён аднолькава будзе іх апрацоўваць незалежна ад таго, зарэгістраваныя яны ці не», - рэзюмуе Мартын.