«Афіцэр, застрэлься!»: Як беларусы перамагаюць рэжым на пратэстах

Сем сацыяльных груп, якія ўславілі сябе падчас рэвалюцыі.

У Беларусі трэці месяц ідуць акцыі пратэсту, мітынгі, шэсці і страйкі. У іх удзельнічаюць усе запар, абыякавых слаёў насельніцтва не засталося. Выходзяць і былыя сілавікі, і нават працаўнікі дзяржаўнай тэлевізіі. The Village Беларусь прыгадаў, якія «маршы па інтарэсам» прайшлі ў Менску і краіне за гэты час.

Вядома, у шэсцях на некалькі соцень тысяч чалавек бяруць удзел і рабочыя заводаў, і лекары, і бабулі, і студэнты, - у такой масе ўсе адзіныя ў сваіх пачуццях. Але часам у гарадах праходзяць асаблівыя, тэматычныя шэсці, большасць удзельнікаў якіх належаць да якой-небудзь пэўнай групы.

Рабочыя

Рабочыя Менска і ўсёй краіны паказалі беларусам, як праявіць салідарнасць і выйсці на вуліцы, не гледзячы ні на якія пагрозы. Яшчэ 14 жніўня масавыя мітынгі правялі на электратэхнічнага завода, МАЗе, МЗКЦ, БМЗ, «Нафтане», «Белшыне» і многіх іншых прадпрыемствах. Паціху мітынгі перараслі ў страйкі. І хоць кіраўніцтва прадпрыемстваў і дзяржаўная тэлевізія запэўнівалі, што ніякіх страйкаў няма і што заводы і фабрыкі працуюць у штатным рэжыме, праўды было не схаваць, і да страйкоўцаў далучаліся ўсё новыя работнікі і новыя прадпрыемствы, фармуючы ўласныя страйкамы. Масавыя страйкі пракаціліся па краіне 14, 17 і 19 жніўня. Гэта беларускія завадчане крычалі Лукашэнку у твар «Пайшоў прэч!», калі той прыляцеў на гелікаптэры. Гэта беларускія завадчане сказалі яму «Афіцэр, застрэлься!». Гэта беларускія завадчане ішлі шматтысячным натоўпам на падтрымку сваім субратам-страйкоўцам шмат кіламетраў. Гэта беларускія завадчане цалкам спаралізавалі працу найбуйнейшых прадпрыемстваў краіны - БМЗ і «Беларуськалія». Гэта беларускіх завадчан АМАПаўцы разганялі і дубасілі, кідалі ў камеры і засценкі. Гэта беларускія завадчане настолькі суровыя, што ўмудраюцца ўцячы проста з КДБ.

Студэнты

Стагоддзямі студэнты былі адным з самых актыўных слаёў насельніцтва. І гэтым разам, вядома, не маглі застацца ў баку. Акрамя звычайных акцый пратэсту, студэнты ўдзельнічалі і ў спецыяльных студэнцкіх. Паходы ўздоўж праспекта пасуюць студэнтам яшчэ і таму, што ВНУ «нанізаныя» на яго адна за адной, і за час шэсця да пратэстоўцаў будуць далучацца ўсё новыя і новыя ўдзельнікі, утвараючы вялізную калону. Аграрны тэхнічны універсітэт, палітэхнікум, Акадэмія мастацтваў, БНТУ, Лінгвістычны, БДУ, Педуніверсітэт... Не дзіва, што студэнцкія акцыі збіраюць тысячы студэнтаў, а самі гэтыя акцыі праходзяць ледзь не кожны дзень. Асабліва масавымі былі шэсці 1 і 5 верасня. АМАПаўцы ладзілі жорсткія затрыманні, урываліся проста ў будынкі універсітэтаў і «малацілі» дубінкамі там. Студэнты не заставаліся ў баку і адбівалі сваіх.

Настаўнікі

У многіх ўчастковых выбарчых камісіях былі настаўнікі - і беларусы, незадаволеныя афіцыйнымі вынікамі выбараў, абрынуліся на педагогаў з абвінавачваннямі ў падтасоўках. Але, вядома, сярод настаўнікаў былі і застаецца нямала сумленных, якім самім моташна было ад таго, што тварылі іхныя калегі на выбарчых участках. Ужо 14 жніўня на плошчу перад філармоніяй выйшлі блізу 250 настаўнікаў з лозунгамі «Настаўнікі за перамены», «Настаўнікі - супраць хлусні», «2х2 = 4, 80% = хлусня» і іншымі. Потым яны калонай рушылі да педуніверсітэта на плошчы Незалежнасці, да калоны далучаліся новыя ўдзельнікі, і неўзабаве яе колькасць перавысіла тысячу чалавек. Праз некалькі дзён настаўнікі сталі ўздоўж праспекта каля ГУМа і "Ласунка". Потым некалькі соцень педагогаў сабраліся 25 жніўня каля сцен Міністэрства адукацыі і крычалі «Настаўнікі не рабы!» і «Карпенка, выходзь!», - але міністр адукацыі так і не з'явіўся. Настаўнікаў не хапалі АМАПаўцы, але затое на зусім нешматлікай (5 чалавек) акцыі ў Гомелі педагогаў затрымалі за тое, што ў іх «было адзенне палітычнага колеру».

Медработнікі

У першыя дні пасля выбараў на акцыі пратэсту пачалі выходзіць медработнікі - таму што аднымі з першых сутыкнуліся з бесчалавечным гвалтам у дзень саміх выбараў. На акцыі 12 жніўня да медуніверсітэта выйшлі ад 130 да 200 медработнікаў. Прыехаў Уладзімір Каранік (тады яшчэ міністр аховы здароўя) і спрабаваў угаварыць пратэстоўцаў прайсці ў кабінеты для перамоў, але ніхто яго не паслухаў. На наступны дзень на акцыі выйшлі блізу 700 чалавек; праз некалькі дзён, 17 жніўня, да будынка Міністэрства аховы здароўя прыйшло блізу 500 медыцынскіх работнікаў. Зноў з'явіўся Каранік, яму крычалі «Ганьба!» і «У адстаўку!». Акцыі паўтараліся 27 жніўня, 14 верасня і ў іншыя дні. Масавага «хапуна» медработнікаў не было, хоць усё ж у розныя дні медыкаў затрымлівалі. Але яны не перасталі выходзіць на акцыі. У мінулую нядзелю медыкі выйшлі на праспект Незалежнасці перад будынкам 1-й клінічнай бальніцы, каб падтрымаць марш пенсіянераў, - медыкаў зноў затрымалі.

Праграмісты

Хлопцы, якія зарабляюць ледзь не больш за ўсіх у краіне, высвятляецца, таксама незадаволеныя тым, што робіцца ў краіне. Сілавікі раз за разам дзівяцца: ну вы чым незадаволеныя, у вас жа ўсё ёсць: і чарка, і скварка, і нават (нічога сабе) іншамарка! Але не ўсё зводзіцца да матэрыяльных выгод, і праграмісты таксама выходзяць на акцыі пратэсту - проста са сваім рабочым інструментам: ноўтбукамі і клавіятурамі. Яны ўладкоўваюцца на высокім схіле над колавай недалёка ад ПВТ: машын праязджае мноства, і акцыя, хоць і праходзіць на самым краі горада, атрымлівае шырокую падтрымку. Таксама адзначым, што гэта праграмісты-кіберпартызаны ўзломваюць сайты дзяржаўных устаноў і нават самага МУС.

Жанчыны

28 жніўня на плошчы Незалежнасці жанчыны сталі ланцужком салідарнасці, а на наступны дзень зладзілі масавы жаночы марш. З тых часоў маршы праводзілі кожны тыдзень, а яго ўдзельніцы, то ўбіраліся ў белую адзежу, то раскрывалі чырвоныя і белыя парасоны, то неслі кветкі. А 19 верасня марш і зусім назвалі «бліскучым»: таму што акрамя белага адзення дзяўчат заклікалі выкарыстоўваць больш бліскучага. Зваротная рэакцыя ўладаў заўсёды была аднолькавай: масавыя затрыманні. Але дамы нават у цісках АМАПа ўмудраліся паводзіць сябе вельмі прыгожа.

Пенсіянеры

Два месяцы Лукашэнка і БТ запэўнівалі, што на акцыі пратэсту выходзіць толькі смаркатыя школьнікі ды вечна незадаволеная моладзь, ды і ўсе іх там ад сілы пару сотняў чалавек. Пра тое, што ў дзвюхсоттысячных калонах былі і тысячы дарослых і нават паджылых, улады замоўчваюць: бо гэта ж традыцыйны электарат Лукашэнкі. А электарат надумаў паказаць рэжыму, што напраўду бабулі і дзядулі не толькі варэнне вараць ды ў градках корпаюцца, але і грамадзянскую свядомасць умеюць паказаць і абаранць. У панядзелак 5 кастрычніка ў Менску адбыўся першы «Марш пенсіянераў», а пазаўчора, 12 кастрычніка, ён стаў значна больш масавым, калоны бабуль і дзядуль прайшлі ад плошчы Незалежнасці да Акадэміі навук. Сілавікі выкарыстоўвалі пярцовыя балончыкі, траўматычныя пісталеты «Аса» са светлашумавымі патронамі. Але і пенсіянеры не змаўчалі: з паведамленняў удзельнікаў, камандзіру менскага АМАПу Дзмітрыю Балабу «прыляцела» торбай у галаву. Каб не лезці ў шчыльны натоўп пратэстоўцаў, сілавікі па звычцы хапалі людзей, якія наогул ніякага дачынення да акцыі не мелі. Так, 59-гадовую пенсіянерку затрымалі ўжо ўвечары пасля шэсця каля станцыі метро "Акадэмія навук". Амапавец звычайны, вынік звыклы: 13 дзён ні за што.

Анархісты

Наогул анархісты, у адрозненне ад усіх пералічаных вышэй, пакуль не зладзілі свайго ўласнага маршу. А раней яны на пратэстных акцыях былі асабліва прыкметныя. «Марш абураных беларусаў» у лютым 2017-га, «Марш недармаедаў» у сакавіку 2017-га, першамайскі мітынг у 2018-м ... Пасля гэтага на БТ анархістаў называлі «праверанымі кулакамі» апазіцыі і параўноўвалі з нацыстамі. Але падчас цяперашніх акцый пратэсту анархістаў як быццам відаць не было. У інтэрв'ю міжнароднаму выданню адзін з менскіх анархістаў распавёў, што напраўду анархістаў на акцыях поўна, проста яны не ідэнтыфікуюць сябе нейкай сімволікай. Зрэшты, некалькі разоў калоны анархістаў на мітынгах лета-восені сезона 2020 усё ж бачылі. Так, 4 кастрычніка на «Маршы вызвалення палітвязняў» калона анархістаў ішла пад чорным і чорна-чырвоным сцягамі і банэрам «Уладу дварам!» і раздавалі ўлёткі. А ў мінулую нядзелю, 11 кастрычніка, на «Маршы гонару» анархісты ішлі з вялікім чорным банерам «Салідарнасць - наша зброя». Анархісты актыўныя ў сваіх сацсетках і тэлеграм-каналах і, напрыклад, дапаўняюць звесткі пра супрацоўнікаў кампаніі, якая дапамагае беларускім сілавікам з сістэмай распазнання асоб. Гэтую актыўнасць можна растлумачыць, бо часцей за ўсё анархісты выходзяць на акцыі з закрытымі тварамі. Аб масавым затрыманні анархістаў не паведамлялася.