Беларускія ўлады забаранілі ўшанаванне памяці ахвяр Слуцкага гета

Ускладанне кветак ахвярам Халакоста расцанілі як «несанкцыянаваны мітынг».

Увечары 21 кастрычніка невялікая групка случчакоў ледзь паспела ўскласці кветкі да помніка ахвярам слуцкага гета, як з'явіліся міліцыянты і абвясцілі іх вінаватымі ва ўчыненні правапарушэння, піша журналістка і грамадская актывістка Зінаіда Цімошак для «Новага часу».

Сустрэчу з нагоды 77-годдзя знішчэння Менскага гета і 79-й гадавіны кастрычніцкіх расстрэлаў габрэяў у Слуцку, начальнік Слуцкага РАУС Аляксандр Голікаў расцаніў як несанкцыянаваны мітынг. Як былому настаўніку гісторыі мне вельмі хацелася расказаць маладым случчакам пра трагічныя падзеі кастрычніка 1941 гады ў Слуцку, але пры з'яўленні аўтазака давялося пакінуць месца каля помніка. Ніхто з прысутных так і не зразумеў, чаму міліцыя разагнала людзей, якія прыйшлі ўшанаваць памяць ахвяраў Галакосту - ніякіх палітычных сімвалаў у прысутных не было.

Ліквідацыя габрэяў у Слуцку была настолькі жудаснай, што ніхто і не збіраўся дадаваць у гэтую тэму сучасную палітыку. Былі толькі кветкі і невялікі ціхі расповед пра зверствы фашыстаў пры знішчэнні людзей — нават сам камісар Слуцкай акругі Карл у дакладзе аб знішчэнні слуцкіх габрэяў у кастрычніку 1941 года гаўляйтэру Кубэ дзівіўся садызму зондэркамандаў.

Але без санкцыі дзяржавы грамадзянам нельга збірацца нават для таго, каб ушанаваць памяць ахвяраў. Без санкцыі дзяржавы нельга ўспамінаць, як фашысты ў канцы кастрычніка 1941 года выстраілі цэлую калону накрытых грузавікоў каля будынка гарадскога Савета, пачалі хапаць габрэяў і заганяць у машыны. Як паўсюль чулася страляніна і на вуліцах валяліся трупы расстраляных людзей. Як 5 тысяч чалавек (дарослых і дзяцей) вывезлі ва ўрочышча Гараваху ў некалькіх кіламетраў ад горада, дзе былі выкапаны ямы. Як людзей раздзелі дагала… Як гвалцілі маладых дзяўчат… Як доўга пасля таго, як магілы былі засыпаны зямлёй, некаторыя людзі яшчэ жылі і спрабавалі выбрацца з-пад трупаў і зямлі.

Усяго за два гады ў Слуцку былі знішчаны 18000 тысяч чалавек — толькі за тое, што іх нацыянальнасць не падабалася нацыстам. Апошняя ліквідацыя слуцкіх габрэяў ужо ў другім гета, у цэнтры цяперашняга Слуцка, выглядала яшчэ больш жахліва. 8 лютага 1943 года, каб ніхто не схаваўся, жывых людзей і будынкі спальвалі агнямётамі. Абгарэлыя людзі кідаліся на калючы дрот і там дагаралі. Тыя случакі, хто выпадкова стаў сведкам, на доўгія гады былі душэўна траўмаваны.

Мне вельмі б хацелася, каб міліцыянты падышлі да нас і паслухалі, пра што я распавядаю. На нейкі момант начальнік міліцыі Аляксандр Голікаў падышоў да прысутных і крыху пастаяў побач… А пасля адвярнуўся і пайшоў ахоўваць свой закон аб масавых мерапрыемствах — даў каманду прыехаць аўтазаку.

Дарэчы, напярэдадні ў мясцовым тэлеграм-канале хтосьці з случакоў размясціў аб'яву аб ускладанні кветак ахвярам Халакосту. Начальнік міліцыі гэту інфармацыю прачытаў і папярэдзіў у тэлеграм-канале аб тым, што да ўсіх удзельнікаў будзе прымяняцца артыкул 23.34, прыгразіў ізаляцыяй да панядзелка. Таму асмеліліся прыйсці з кветкамі толькі 14 чалавек.

Дарэчы, шмат якія ўдзельнікі чата не пагадзіліся з такімі пагрозамі і нават узнікла адмысловая спрэчка.

Яшчэ адна ўдзельніца чата тэлеграм-канал «Слуцкая Телега» Наталля палічыла, што «начальнік занадта многа на сябе бярэ, героем сябе адчувае, толькі геройства гэта сумніўнае».

— Ніводнага разу не ўскладала кветкі, але ў гэтым годзе, як і многія беларусы, многія рэчы раблю ў першы раз, — кажа жанчына.

«Если все, кто захочет, будет организовывать мероприятие по своему желанию, — будет хаос», — выказвае сваю думку ў чаце начальнік Слуцкага РАУС.

Галіна Міхайлаўна Тычына ўзначальвае грамадскае аб’яднанне Слуцкай габрэйскай абшчыны. Яна прыйшла да помніка ахвярам гета ўжо пасля таго, як сышлі людзі.

— Я так удзячна людзям, якія прыйшлі наведаць ахвяр Халакоста ў гэтыя памятныя кастрычніцкія дні! Шчыра дзякуем ім! Дзякуй за такія прыгожыя кветкі і за Памяць! — так Галіна Міхайлаўна ацаніла тое, што міліцэйскі начальнік назваў «хаасам». Па словах Галіны Міхайлаўны, дзяржаўныя дэлегацыі тут ускладваюць кветкі толькі на вялікія святы.