Саша, радзімай не палохай

Калі давядзецца ўцякаць, калідор да Растова запытваць трэба будзе імгненна.

У гісторыі з закрыццём межаў мяне спачатку здзівіў хіба што пакінуты адчыненым аэрапорт. Усё астатняе - у рамках цалкам зразумелай схемы. І не абавязкова палітычнай.

У трыццаць пятым годзе мінулага стагоддзя, калі СССР канчаткова пакрыўся калючым дротам з усіх бакоў, а Сталін увёў смяротнае пакаранне за спробу ўцёкаў за мяжу, справа была не толькі ў палітыцы, але і ў голадзе. Савецкая ўлада выдатна разумела, што калі зноў пачнецца голад, увесь савецкі народ можа ірвануць пешшу і басанож за мяжу. І хто тады будзе лес валіць? Рабы павінны быць прыкаваныя ланцугамі да плота гаспадара.

Тое ж самае адбываецца ў Беларусі цяпер. Калі раней Саша тры працэнты любіў напышліва паразважаць на тэму «ды каму вы там патрэбныя, будзеце са сваімі дыпломамі клубніцы на польскіх фермах збіраць», то цяпер раптам зразумеў: патрэбныя, яшчэ як патрэбныя. І лекары, і праграмісты, і інжынеры, і працоўныя, і студэнты. Суседнія краіны спрасцілі ўезд і працаўладкаванне для беларусаў, а хто, тады, будзе лес валіць? А хто будзе заробак АМАПу сваімі падаткамі плаціць? А дарожны збор, хто будзе аплачваць? А дармаедскую камуналку? А яшчэ сотні бессэнсоўных для цывілізаванага свету падаткаў і пабораў? А электрычнасць у ЦАЛ ДЗІР БІЕ і яшчэ васямнаццаці рэзідэнцыях, пагулянкі для ўдзельнікаў усебеларускага сходу, унёскі ў «Белую Русь»? Так што сядзіце і плаціце.

Дарэчы, ужо калі васямнаццаць рэзідэнцый лічыць сваёй асабістай уласнасцю псіхапат, кі страціў сувязь з рэальнасцю, то ўвогуле нічога дзіўнага ў яго пастановах няма. Паскудзіць усюды, дзе можна, і ўжо тым больш там, дзе нельга, - вось яго галоўны рэфлекс. Яго не пусцяць зараз за мяжу нават на Алімпійскія гульні - ну і добра, вы цяпер таксама трасцу паедзеце куды-небудзь.

Дарэчы, многія гады еўрапейскія чыноўнікі адмаўляліся прызнаваць дыктатуру ў Беларусі менавіта з прычыны вольнага выезду з краіны. Так, казалі яны, рэжым аўтарытарны, але мы вось з вамі размаўляем цяпер у Брусэлі (ці Страсбургу, або Бэрліне), і за мяжу вы выехалі свабодна, і, напэўна, гэтак жа вольна вернецеся, а гэта значыць, што дыктатуры ў Беларусі няма. Тады, праўда, турмы яшчэ не былі перапоўненыя палітвязнямі. Але нават пры цяперашнім узроўні рэпрэсій адкрытая мяжа ўсё яшчэ стварала ілюзію для апалагетаў realpolitik: «вы можаце пазбегнуць рэпрэсій, проста пакінуўшы краіну». Цяпер нават таемныя паклоннікі Лукашэнкі трымаюць язык за зубамі: іх апошні аргумент на яго карысць спыніў існаванне. Беларусам забаронена пакідаць краіну. Хай сядзяць і баяцца. Раней многія паспявалі збегчы ва Украіну ці Літву, пакінуўшы з носам гэбуху, якая прыйшла арыштоўваць, якія беспаспяхова білася ў зачыненыя дзверы, а узламаўшы іх, выяўлялі хіба што яхідную цыдулку на стале. Цяпер беларус павінен памятаць, што карная шчупальца яго здагоніць, і перахітрыць не атрымаецца.

Вось толькі беларус ужо нічога не баіцца. Ён канчаткова пераадолеў страх 9 жніўня, калі ўзарваліся першыя светлашумавыя гранаты. Або 15 жніўня, калі ў Менску хавалі Аляксандра Тарайкоўскага. Або 29 жніўня, калі на вуліцы выйшлі жанчыны на свой уласны марш. Або 10 верасня, калі шахцёр Юрый Корзун прыкаваў сябе кайданкамі ў шахце на знак пратэсту. Усё адно, у які менавіта дзень гэта здарылася. Галоўнае, што беларус ужо зусім не той, які яшчэ год-два таму казаў «баюся, што кантракт не працягнуць» або «у мяне дачка на бюджэце вучыцца, не магу рызыкаваць». Кантракты ляцяць у скрыню - іх замяняюць заявы пра страйк. Дочкі «на бюджэце» выходзяць на акцыі пратэсту. А людзі, для якіх яшчэ зусім нядаўна кантракты і навучанне на бюджэце былі тым галоўным, што вызначала лад жыцця і градус выказванняў, сёння вывешваюць у вокнах сцягі, выходзяць на вуліцы і становяцца ў счэпкі. І гэтых людзей Саша надумаў напалохаць радзімай?

Зрэшты, радзімы баіцца ён сам. Таму і пакінуў аэрапорт адкрытым і працуюць. Бо калі давядзецца бегчы - збірацца і запытваць калідор да Растова трэба будзе вельмі хутка. Часу запальваць святло, уключаць кампутары, выклікаць на працу дыспетчараў ужо не застанецца. Так што хай аэрапорт працуе - на ўсялякі выпадак. Гэта ён дзеля ўласнай бяспекі так надумаў.

Не дапаможа. Не будзе ў яго тых дзесяці хвілін, што дазволяць перасекчы Цэнтральныя, Паўднёвыя і Сярэднезаходнія штаты і свабодна ўцячы да канадскай мяжы. Для гэтага трэба быць як мінімум персанажам О'Генры. А Лукашэнка - персанаж хіба што пыльнай насценгазеты савецкіх часоў, у якой была рубрыка «Яны перашкаджаюць нам жыць».

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org