Дзед Мароз спяшаецца на барыкады

У яго той самы падарунак, якога даўно чакала краіна.

Яшчэ некалькі дзён і гэты год сыдзе ў гісторыю. І калі паглядзець з боку, то быццам бы ўсё тут як звычайна - ялінкі, падарункі. Звыклыя хатнія клопаты. Рыхтуецца святочны стол. Турбуе хіба што туманная імгла за акном. Уздыхае таксіст, які праязджае побач з пустынным дзіцячым паркам: шкада, снегу няма - так бы хацелася дзетак парадаваць!.. Словам, усё тая ж мітусня, што і заўсёды перад Новым годам.

Усё тая ж, вось толькі жыццё зусім іншае. Быццам зноўку пачынаецца, з чыстага ліста. Такім ужо выдаўся гэты незвычайны год - 2020-ы. Быццам мала нам было мінулага паўгоддзя найстрашнейшай пандэміі, дык яшчэ і ў гарачым жніўні знайшліся раптам спрытнюгі, якія ў дадатак да ўсіх раптоўных радасцяў яшчэ і галоўныя выбары паспрабавалі элегантна скрасці. Проста і прымітыўна, як у перапоўненым трамваі крадуць партманэт.

А калі фокус не прайшоў і злавілі за руку, улада, якая саступіла, азвярэла. І паспрабавала пачаць звычайную вайну з народам. Як гэта было яшчэ ў 2010-м. Але на гэты раз яна кінула супраць абураных яе нахабствам грамадзян усю сваю карную моц. І выпусціла з апраметнай такое звяр'ё, якога тут не бачылі з часоў сталінскіх зачыстак і апошняй сусветнай.

Нішто не дапамагло. Ні татальныя аблавы, ні стральба на паражэнне, ні жахлівыя катаванні ў рэжымных засценках. Прайшлі тры самыя страшныя дні. Свет здрыгануўся ад жаху і агіды. Але дэманстрантаў менш не стала. Сотні тысяч выйшлі на вуліцы і плошчы. Уся краіна паднялася. Выйшлі грамадзяне. І ніякімі заслонамі іх ужо было не спыніць. Жнівень прайшоў. Восень праляцела. Снежань наступіў. Але здушыць паўстанне не ўдалося. Як ні стараліся карнікі, суддзі і турэмшчыкі, грамадзяне з плошчаў і вуліц не сышлі.

Якая там каляровая рэвалюцыя, хто гэта прыдумаў? Усё тут беларускае, сваё. І нават нябачныя староннім барыкады, якія ні праламаць, ні штурмам не ўзяць, тут зусім не тыя, што ў старых фільмах пра французскія і іншыя рэвалюцыі. Будуюць такія заслоны не з ліхтарных слупоў, перакуленых карэт і ўсякіх бочак. У аснове іх - матэрыял асаблівы. І на рэдкасць трывалы. Гордасць. Годнасць. Адвага. Выявілася раптам, што тут усяго ў лішку.

І вось заканчваецца гэты неспасціжны і цяжкі год. Прайшоў яшчэ адзін нядзельны дзень - перадапошні. Не паспела рассеяцца цемра, а на вуліцы ўжо выйшлі першыя калоны. І да глыбокай ночы не змаўкае шматгалосае рэха: «Горад наш! Сыходзь!»

Зноў войскі і бронетэхніка сцягнутыя да пампезнага палаца, які самазванец спрабаваў аднойчы абараняць з аўтаматам без ражка. Тады ўсё неяк абышлося, вось толькі рэліктавыя страхі нават у самыя бясхмарныя дні ўсё яшчэ не пакідаюць шустрага апалчэнца. І кожны згустак цемры і выпадковы шоргат выклікаюць раптоўную трывогу. А тут яшчэ і навагодняя ноч пазначылася ўжо на гарызонце. І як у такіх варунках выжываць былому дыктатару?

Нібыта ж усе захады бяспекі выкананыя і ўсё пад самым строгім кантролем. І нават традыцыйны рэжымны феерверк са звычайнай пляцоўкі ля Палаца спорту перанесены на Панікоўку. На ўсялякі выпадак. Каб не трывожыць пальбой і грукатам і без таго запалоханую асобу. А тут яшчэ пасля поўначы пачнуць пляскаць петарды і ўзнімацца аматарскія феерверкі з нагоды наступлення Новага года. І як не перапалохацца ад такога шуму? Закапацца глыбей у персанальны бункер? Або стаіцца дзе-небудзь пад аўтазакам, прыкінуўшыся старой і лысай гумай? Але ці ёсць гарантыя, што і туды не завітае ўсюдыісны Дзед Мароз з яго вечным пытаннем: «А хто тут у нас яшчэ без падарунка?»

Кіраўнікі прыходзяць і сыходзяць. Як правіла, цьмяна і ганебна. І наўрад ці хтосьці наважыцца потым іх узгадаць добрым словам. Цьмяныя людзі. Да крайнасці несімпатычная публіка. Успамінаць іх дзіўныя легенды аб непазбежным камунізме або пра «піццот» у найбліжэйшай пяцігодцы нават у самай талерантнай кампаніі даўно ўжо ўважаецца за дрэнны тон.

І тутэйшы рэжым у такім шэрагу не выключэнне. А яго адыёзны заснавальнік далёка не першы і не апошні ў ліку тых, хто штанамі паспрабаваў зачапіцца за крэсла, якое па-здрадніцку выслізгвае. Пастава ў выніку гэтага манеўру насуперак задуме атрымалася да крайнасці нягеглай і збольшага канфузнай. Наўрад ці знойдзецца нават у асяроддзі прыхільнікаў дойлід, які пасля наважыцца захаваць гэты гістарычны момант у мармуры і бронзе. І нават у зарасніках чартапалоху ледзь знойдуць калі-небудзь нашчадкі контуры канцлагера, які ён спрабаваў тут пабудаваць.

Дзіўны ўсё ж рэжым. З кім толькі ён не ўступаў у канфлікт. А на зыходзе года ўся сістэма настроілася раптам супраць усялякіх там Дзядоў Марозаў і іншых прадстаўнікоў гэтага быццам бы бяскрыўднага племя. Віжы данеслі: ідуць ужо ў калонах на нядзельных маршах. Ды яшчэ і ў рызах недазволенай расфарбоўкі. А таму ў Баранавічах у гэтыя дні побач з гарадской ялінкай упэўнена заняў пазіцыю зялёны аўтазак. Ансамбль атрымаўся класны.

Якая ўлада, такія і святы. У Наваполацку, горадзе нафтавікоў, таксама ўлады не драмалі. Дзед Мароз ля ялінкі – ці гэта не нагода абвясціць усеагульную гатоўнасць. А тут яшчэ гэты персанаж з крамольных кніжак з дзеткамі водзіць карагоды, раздае сціплыя падарункі. Выслухоўвае вершыкі, невядома чые. Як тут не даставіць падазроную асобу ў роднае ГУУС? Даставіць. Дапытаць. На ўсе абураныя пытанні затрыманыя адказвалі выразна: «Вы ж ведаеце ў якой дзяржаве мы жывем». Ды хто ж тут яшчэ не ведае!

А непадалёк, дзесьці пад Полацкам, ужо выпаў доўгачаканы снег. Ён засыпаў тонкім белым пухам цёмны лёд. І па гэтым некранутым лёдзе прамчаўся на каньках і з бел-чырвона-белым сцягам звычайны тутэйшы Дзед Мароз. Быццам чыёсьці лёгкае пяро пакінула на чыстай старонцы дакладны хуткі росчырк. Усяго два словы - «Жыве Беларусь!»

Ён спяшаўся. Ён спяшаўся. Таму што ў яго быў той самы падарунак, якога даўно чакала краіна - звычайны быццам бы лісток календара. Вось толькі пазначаны быў на тым лістку самы доўгачаканы дзень надыходзячага года. Не пераблытаць б яго ні з якім іншым. Не празяваць. Не праляцець побач у пагоні за прывідным поспехам і пустымі надзеямі.

Інакш які сэнс у тым, што Дзед Мароз ужо спяшаецца на нашы барыкады?

Уладзімір Халіп, спецыяльна для сайта Charter97.org

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com