ІТ-спецыялісты і навукоўцы правялі даследаванне эпідэміі COVID-19 у Беларусі

Да якіх высноваў прыйшлі?

Прадстаўнікі ініцыятывы «Народнае Апытанне» правялі онлайн-даследаванне эпідэміі COVID-19 у Беларусі. У даследаванні ўзяла ўдзел амаль 31 тысяча чалавек, але пасля апрацоўкі і ачысткі звестак улічваліся толькі 25,5 тысяч анкет, піша tut.by.

Пры дапамозе сучаснага статыстычнага мадэлявання атрыманых звестак яны ацанілі сітуацыю ва ўсёй Беларусі і зрабілі выснову, што прыкладна ад 434 да 909 тысяч дарослых беларусаў ужо маглі перахварэць на каранавірусную інфекцыю.

Як праводзілася даследаванне

У ініцыятыву «Народнае Апытанне» ўваходзяць сацыёлагі, ІТ-спецыялісты, аналітыкі звестак, матэматыкі. Таксама прадстаўнікі праекту пры распрацоўцы даследавання кансультаваліся са спецыялістамі з медыцыны. Даследаванне праходзіла з 6 да 18 лістапада 2020 года, і яго праводзілі праз рэгістрацыю рэспандэнта ў вайбер-боце «Народнага Апытання», пасля чаго чалавек атрымліваў спасылку на Google-форму.

У даследаванні ўзялі ўдзел блізу 31 тысяча чалавек, але пасля апрацоўкі і ачысткі звестак улічваліся толькі 25,5 тысяч анкет. Сярод удзельнікаў былі тыя, хто хварэў і не хварэў на COVID-19. Для ацэнкі браліся дзве выпадковыя падвыбаркі з аўдыторыі «Народнага Апытання», якія адказвалі на пытанні ў іншых даследаваннях, каб выключыць фактар больш ахвотнага ўдзелу ў апытанні перахварэлых.

Агулам для ўсіх удзельнікаў даследавання характарыстыкі такія: жанчыны (62%) і мужчыны (38%), узрост: 31-40 гадоў - 39,6%, 18-30 гадоў - 24%, 41-50 гадоў - амаль 22%, 51-60 гадоў - 10%, 61 і старэйшыя - 3,6%, маладзейшыя за 18 гадоў - 0,6%. 93,3% - гэта гарадскія жыхары і 6,7% - жыхары вёскі. 57,8% удзельнікаў - жыхары Менска.

Атрыманая выбарка мае сацыядэмаграфічныя зрушэнні, характэрныя для інтэрнэт-аўдыторыі: самая папулярная падгрупа ўдзельнікаў даследавання - гэта пераважна людзі ва ўзросце да 40 гадоў, гараджане з вышэйшай адукацыяй. Аднак, са слоў аўтараў даследавання, метад MRP (Multilevel Regression with Poststratification), які выкарыстоўваецца імі, дазваляе выраўнаваць гэтыя зрушэнні з дапамогай статыстычнага мадэлявання і карэкціроўкі яго вынікаў на ўсё дарослае насельніцтва краіны з улікам колькасці людзей у той ці іншай сацыяльнай групе ў папуляцыі.

Да якіх высноваў прыйшлі

Аўтары даследавання ацэньваюць, што на каранавірус у Беларусі маглі перахварэць ад 434 да 909 тысяч дарослых беларусаў. Такую выснову яны зрабілі, калі на аснове атрыманых з апытання звестак ацанілі сітуацыю што да ўсяго насельніцтва краіны. Паводле інфармацыі Міністэрства аховы здароўя на 5 снежня, з пачатку пандэміі ў краіне было зафіксавана 145 279 чалавек са станоўчым тэстам на COVID-19.

- Найбольш імавернае значэнне - блізу 635 тысяч. Калі перанесці звесткі нашага даследавання на ўсё насельніцтва Беларусі, то максімальная сярэдняя колькасць дыягназаў на дзень магла быць зафіксаваная за 18 дзён лістапада - амаль 6350 агулам на дзень, толькі ў Менску - блізу 1300 за дзень (даследаванне праходзіла з 6 да 18 лістапада. - заўв.). У той жа час у Швэцыі, у дастатковай ступені падобнай па клімату і насельніцтву краіне, якая абрала падобны з намі шлях барацьбы з COVID-19, колькасць заражаных за ўвесь час з пачатку пандэміі амаль удвая большая, чым дае наша Міністэрства аховы здароўя, а колькасць смерцяў - амаль у шэсць разоў. А ў лістападзе лічбы штодзённага прыросту хворых цалкам супастаўныя з нашай ацэнкай сітуацыі ў Беларусі, - адзначаюць аўтары даследавання. - Паводле даследавання павялічылася і колькасць смерцяў: калі ў траўні са смерцю чалавека са свайго атачэння ад COVID-19 маглі сутыкнуцца агулам 16% беларусаў, старэйшых за 18 гадоў, то ў кастрычніку - ужо амаль 25%. Гэта значыць, гэты паказчык павялічыўся ў паўтара раза, але паводле афіцыйных звестак, росту смяротнасці ў кастрычніку адносна траўня не назіраецца.

Паводле ацэнак даследавання, каранавірус маглі перанесці блізу 150 тысяч менчукоў, агулам па 75 тысяч у Віцебскай, Гомельскай і Магілёўскай абласцях, крыху ў большай колькасці перахварэлі ў Берасцейскім, Гарадзенскім і Менскім рэгіёнах. У даследаванні гаворыцца, што ва ўсіх галінах у лістападзе ўзрасла колькасць пастаўленых дыягназаў у параўнанні з кастрычнікам і вераснем.

Больш за ўсё захварэлых (амаль 45%) на COVID-19 мяркуюць, што заразіліся на працы. На другім месцы - сям'я (так мяркуюць амаль 25%), прыблізна амаль 20% не ведаюць, дзе заразіліся. Менш за ўсё захварэлых, старэйшыя за 18 гадоў думаюць, што вярнуліся з каранавірусам з замежных паездак (0,7%) і з масавых мерапрыемстваў (1,4%) на адкрытым паветры.

Самыя частыя сімптомы хваробы ў папуляцыі паводле даследавання - падвышаная тэмпература і страта нюху - іх адчувалі прыблізна блізу 70% захварэлых. Яшчэ адзін часты сімптом - стамляльнасць. Трохі радзей (амаль палова выпадкаў агулам) інфікаваныя адчуваюць боль у суставах і цягліцах, галаўны боль. Блізу 30% з каранавіруснай інфекцыяй адчувалі дыхавіцу і боль у горле. Даволі рэдкімі сімптомамі былі высыпанні на скуры, млоснасць ці ваніты, пачырваненне вачэй. Сярод тых, хто перахварэў, паводле даследавання, агулам менш за 5% людзей з дыягнаставаным каранавірусам хварэлі бессімптомна. Пры гэтым, адзначаюць аўтары даследавання, агулам у папуляцыі такіх людзей можа быць значна больш, аднак звесткі даследавання не дазваляюць ацаніць гэты лік.

Некаторыя сімптомы: страта нюху, стамляльнасць, мышачны боль, боль у горле, галаўны боль - часцей сустракаліся ў жанчын. З падвышанай тэмпературай цела трохі больш (72% супраць 70%) сутыкаліся мужчыны. Даследаванне паказала, што адрозніваюцца сімптомы і ва ўзроставай групе: моладзь куды часцей губляе нюх, чым паджылыя людзі, а тыя, у сваю чаргу, часцей сутыкаюцца з падвышанай тэмпературай і стратай апетыту.

Больш за 43% перахварэлых на COVID-19 адчувалі сябе кепска ад двух тыдняў да месяца. 29% здаравеюць за перыяд да двух тыдняў. І толькі прыкладна ў 4% агулам хвароба прадаўжаецца менш за сем дзён. Больш за два месяцы агулам хварэюць амаль 2% пацыентаў, ад месяца да двух - крыху больш за 4%.

Як беларусы ахоўваюць сябе ад віруса

Ацэнкі, атрыманыя на аснове звестак даследавання, паказалі, што прыкладна 76% беларусаў больш актыўна, чым раней, мыюць рукі, 67% ужываюць антысептыкі, 54% носяць маскі або рэспіратары ў грамадскіх месцах. Да таго ж, дарослыя беларусы часта скарачаюць кантакты з людзьмі (51%), а таксама абмяжоўваюць выкарыстанне грамадскага транспарту (40%). Увесь час носяць маску прыблізна 23%.

Самы непапулярны метад аховы для дарослых беларусаў - сталае нашэнне рэспіратара - яго аддаюць перавагу выкарыстоўваць менш за 5% паўналетніх жыхароў краіны. За тыдзень да пачатку хваробы, паводле ацэнак даследавання, яны агулам радзей насілі маску ці рэспіратар у людных месцах (46%), мылі рукі (71%), абмяжоўвалі кантакты (49%) і карысталіся грамадскім транспартам (37%). Даследнікі адзначаюць, што гэта ў некаторай ступені сведчыць аб нязначным павышэнні рызыкі захварэць для людзей, якія не звяртаюцца да такіх сродкаў аховы.

У той жа час за тыдзень да захворвання 70% перахварэлых апытаных выкарыстоўвалі антысептык і прыблізна 30% увесь час насілі маску. У гэтым выпадку даследчыкі адзначаюць, што гэта можа казаць ці пра неэфектыўнасць гэтых захадаў, ці пра няправільнае выкарыстанне маскі або антысептыку.

Варта таксама адзначыць, што беларусы пасля перанесенай хваробы цалкам пачынаюць часцей выкарыстоўваць СІА, мыць рукі, імкнуцца абмежаваць карыстанне грамадскім транспартам, а таксама менш кантактаваць з людзьмі.

Дзе часцей за ўсё лечацца

Ацэнкі даследаванні «Народнага Апытання» кажуць: найбольш імаверна, што блізу 78% захварэлых паўналетніх беларусаў маглі лячыцца дома. У той жа час прыкладна больш за 15% маглі быць у лякарні, але абыходзіліся без дапамогі рэаніматолагаў. А крыху менш за 2% лячыліся ў рэанімацыі. Частка ж хворых і зусім не звярталася па медыцынскую дапамогу.

У 30% заражаных не ўзнікае цяжкасцей з атрыманнем меддапамогі. Некаторым даводзіцца сутыкацца з доўгім чаканнем абследаванняў і вынікаў аналізу (блізу 28%), дыягностыкай за свае грошы (19%), адмовай ва ўзяцці мазка (14%) і аналізе крыві на антыцелы (11%), адмове ў КТ (13,5%).

- У большасці выпадкаў страх заразіцца застаўся на тым жа ўзроўні, што і ў пачатку эпідэміі - адзначаюць аўтары даследавання. - Калі будзе праводзіцца вакцынацыя, то прыкладна ад 56 да 64% дарослага насельніцтва будуць гатовыя зрабіць прышчэпку ад COVID-19 у выпадку адабрэння вакцыны САЗ. Паводле даследавання, рабіць прышчэпку пасля адабрэння толькі Міністэрствам аховы гатовыя прыблізна 4% беларусаў.

Як ацэньваюць антыкавідныя захады

Сярод важных захадаў, якія паводле даследавання маглі б дапамагчы Беларусі лепш справіцца з каранавірусам, самы папулярны - павелічэнне даступнасці тэставання на COVID-19 (яго ўважаюць за неабходны прыблізна 80% насельніцтва, паводле даследавання).

Таксама амаль 80% чакаюць ад Міністэрства аховы здароўя сумленнай і праўдзівай статыстыкі, падрабязнай статыстыкі захворвання і смяротнасці (66%), дыстанцыйнага навучання для школьнікаў і студэнтаў (60%), а таксама просяць узмацніць інфармаванне аб каранавірусе (60%). 26% уважаюць за патрэбнае з'яўленне онлайн-прыкладання, што будзе адсочваць кантакты з людзьмі, у якіх выяўлены каранавірус, а таксама закрыццё бараў, рэстарацый, клубаў і іншых месцаў для вольнага часу. Дзейсныя захады аховы ад каранавіруса прызнаюць дастатковымі прыблізна да 5% беларусаў, гаворыцца ў даследаванні.