Мянчук: Ёсць два варыянты, каб выправіць сітуацыю ў краіне

Мастак Ігар Кляшчук распавёў пра жыццё пры дыктатуры і стаўку на салідарнасць.

Ігар Кляшчук - мастак з Менска, які скончыў Беларускі дзяржаўны інстытут культуры, які прысвяціў усё жыццё творчасці. Сёння ён распавёў прэс-службе грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь», пра тое, чаму сышоў з дзяржаўнай працы і як не патрапіць у пастку з законам аб дармаедстве.

- Цяпер вы займаецеся рамесніцтвам. Раскажыце калі ласка пра род вашай дзейнасці?

- Я займаюся керамікай, але гэта - не асноўная дзейнасць, гэта для мяне ператварылася ў хобі, таму, што ў нас керамікай нельга зарабіць грошы. Гэта, як правіла, праца ў салоне, дзе прадукцыя вельмі дрэнна прадаецца, адпаведна займаюся гэтым у вольны ад асноўнай дзейнасці час. Асноўная дзейнасць - гэта анімацыя альбо кампутарная графіка.

Таксама я ўдзельнічаю ў арт-рэзідэнцыях. Гэтым летам, напрыклад, я буду на такім мерапрыемстве ў Калузе, дзе мастакі на жывой прыродзе будуць ствараць творчыя аб'екты.

Акрамя гэтага перыядычна хаджу на разгрузку, працую на чарнавых спецыяльнасцях.

Проста, часцяком, рамесніцтва - гэта спосаб абараніць сябе ад дзяржавы, якая ў свой час атакавала мяне і многіх іншых «законам аб дармаедстве». Адпаведна, у процівагу гэтаму, рамесніцтва - карысная рэч для мяне. Гэта своеасаблівая абарона, індульгенцыя.

- Як бы вы ахарактарызавалі жыццё творчых людзей у Беларусі?

- Творчы чалавек, калі ён не інкарпараваны ў IT-асяроддзе, вядзе вартае жалю існаванне, амаль жабрацкае. Ёсць магчымасць ісці ў выкладанне, але там таксама плацяць капейкі. Я для сябе знайшоў такую рэч, як магчымасць перасякацца перыядычна з IT-прадуктамі, то бок рабіць графіку і анімацыю для дадаткаў. У мяне ёсць любоў да графікі і анімацыі і, адпаведна, там добрыя грошы, арыентаванне на экспарт, на замежныя праекты.

Тая ж кінастудыя «Беларусьфільм» цяпер прыносіць страты. Я ёй аддаў пяць гадоў жыцця і ведаю, што многія людзі, з якімі я працаваў, сыходзяць. Людзі сыходзяць з кінастудыі, таму, што іх і іх працу не паважаюць. Шмат хто сыходзіць на вольны хлеб, таму, што на «Беларусьфільме» грошай проста не плацяць.

Хацелася б адзначыць, што бядотнае становішча мастакоў выходзіць бокам усёй сям'і. Калі ты мужчына, ты павінен нешта прыносіць у сям'ю. Быў, напрыклад, у нас выпадак з мастаком Захарам Кудзіным, які выкінуўся з акна і скончыў жыццё самагубствам. Пры гэтым у яго былі велізарныя выставы, яго працы вісяць у Нацыянальным музеі, і ён быў даволі папулярным у сусветнай супольнасці. Але праз немагчымасць пракарміць сям'ю Захар учыніў суіцыд. Мастакі ў нашай краіне мусяць выкручвацца самі.

Сама эканамічная сітуацыя ўплывае на людзей творчага склада, нешматлікія з іх вытрымліваюць жыццё ў дыктатарскіх умовах.

- Чаму ўлады негатыўнае стаўленне да людзей творчых прафесій?

- Што такое дэмакратыя? Кажуць, што дэмакратыя - гэта ўлада народа. Для, мяне, я абраў для сябе такое вызначэнне, дэмакратыя - гэта перш за ўсё інстытуты. Развітая дэмакратыя развівае інстытуты. А пры дыктатуры адбываецца згортванне гэтых працэсаў, яны ідуць назад. Усё непатрэбнае дыктатуры адмірае. Гэтак жа сама адбывалася пры Савецкім Саюзе: калі ты не маляваў Леніна, не ўслаўляў партыю - ты быў на наводшыбе і быў нікому не патрэбны. Даводзіцца сыходзіць у нейкія падпольныя сферы. У многіх напрамках так і адбываецца, не толькі ў мастацтве. Тое самае будзе, напрыклад, і з настаўнікамі. Цяпер ім недаплацілі грошы з бюджэту. Гэта сацыяльная сфера і быццам бы павінна падтрымлівацца дзяржавай, настаўнікі сфальсіфікавалі парламенцкія «выбары» і ўсё роўна страцілі грошы.

- Як выправіць сітуацыю?

- Ёсць два варыянты. Першы – з’язджаць у іншую дзяржаву. Зноў жа, калі ўспомніць Шагала - ён канец жыцця правёў у Францыі, у Правансе і вельмі актыўна там ствараў.

Гэта вялікая памылка, калі кажуць, што каб нешта зрабіць мастак павінен быць галодным. Наадварот, інтэлектуальная праца заключаецца ў тым, што ты павінен адрынуць ад сябе ўсе праблемы. У цябе галава не павінна быць забітая тым - як пракарміць сям'ю, дзе знайсці грошы, як здужаць чарговыя дэнамінацыі, інфляцыі, дэвальвацыі. Мастак павінен думаць пра творчасць.

У мяне цяпер ёсць сябар, які жыве ў Францыі, і ён кажа, што калі ты прыязджаеш у Парыж і нейкім чынам спрабуеш там асвоіцца, то табе даюць нават бясплатную майстэрню для творчасці. Гэта першы варыянт.

Другі варыянт - спрабаваць памяняць гэты рэжым. Я не кажу пра сілавы нейкім пераварот, але цалкам магчыма паспрабаваць нейкім чынам, знізу, праз узаемападтрымку і супраціў спрабаваць змяняць сітуацыю. Важна ўмець слухаць адзін аднаго. Ну і салідарнасць, вядома. У Польшчы прафсаюз «Салідарнасць» дасягнуў выдатных поспехаў у свой час у пераўтварэнні аўтарытарызму ў дэмакратыю. Цяпер Польшча адна з перадавых эканомік Еўропы.

Салідарнасць - галоўны складнік поспеху. Толькі так.