Рынак працы ў Беларусі сціскаецца пагрозлівымі тэмпамі
8- 24.02.2020, 14:20
- 15,298
Попыт на працоўныя рэсурсы ў традыцыйных сектарах скарачаецца.
Паводле звестак Белстату, у 2019 годзе буйныя і сярэднія прадпрыемствы Беларусі прынялі на працу 689,8 тысяч чалавек, а звольнілі 736,1 тысячы чалавек. На чыстай аснове было звольнена 46,3 тысячы чалавек, што супастаўна з колькасцю жыхароў Пружанскага або Пінскага раёнаў, піша naviny.by.
У рэгіянальным разрэзе найбольшыя чыстыя звальненні адзначаны ў Менскай вобласці. На працу было прынята на 9680 чалавек менш, чым звольнена. Абласцей, у якіх быў бы зафіксаваны чысты прыём на працу па выніках 2019 года, не адзначана.
Інфаграфіка
У меншай ступені праблемы занятасці характэрныя для Менску. У сталіцы адзначаны самае высокі рух працоўных кадраў - 168,5 тысяч чалавек было прынята на працу, 172,2 тысячы чалавек было звольнена з розных прычын. Калі ўзяць пад увагу, што ў снежні 2019 года ў эканоміцы сталіцы было занята 1,08 млн чалавек, атрымліваецца, што практычна кожны сёмы змяніў працу. І гэта без уліку статыстыкі малых і мікраарганізацый, якія не даюць справаздачы на рэгулярнай аснове.
2019 год быў больш актыўным з пункту гледжання змены працы ў параўнанні з 2018-м, звальняліся і атрымлівалі працу часцей, чым у 2018-м, пры гэтым колькасць занятых у эканоміцы працягвала скарачацца.
Як уплывае дэмаграфія?
Адна з ключавых прычын такога руху працоўных рэсурсаў - дэмаграфічная сітуацыя.
Беларусь пачынае адчуваць наступствы дэмаграфічнай ямы 90-х гадоў - на рынак працы выходзіць невялікае пакаленне дзяцей, народжаных у 90-я. Пры гэтым, нягледзячы на хітрыкі ўладаў (падвышэнне пенсійнага ўзросту, пасткі працоўнага стажу і іншыя прыёмы, каб людзі працягвалі працаваць), з рынку працы на пенсію сыходзіць досыць шматлікае пакаленне 60-х гадоў.
Мужчын ва ўзросце 60-64 гады на пачатак 2019 года было 277,6 тысяч, а маладых людзей ва ўзросце ад 15 да 19 гадоў - 231 тысячы. З жанчынамі сітуацыя яшчэ больш складаная: іх ва ўзросце 55-59 гадоў было 397 тысяч , а ва ўзросце 15-19 гадоў - 219 тысяч.
Пры гэтым варта ўлічваць, што больш за 20 тысяч чалавек за год паміраюць, не дажываючы да пенсіі.
Часткова дэмаграфічную праблему выпраўлялі працоўныя мігранты. Аднак у апошнія гады чысты прыток мігрантаў скарачаецца. Не ў апошнюю чаргу гэта адбываецца праз слабыя тэмпы развіцця эканомікі і стагнацыі ў ключавых галінах.
ІТ-сектар расце
Дынаміка прыёму і звальнення ў галінах паказвае, што ў Беларусі ёсць толькі адзін від эканамічнай дзейнасці, у якім штогадовы прырост колькасці перавышае 1000 чалавек. Гэта сектар інфармацыйных тэхналогій, які дзякуючы падтрымцы дзяржавы і асабліваму падатковаму рэжыму стаў цэнтрам прыцягнення маладых кадраў як з Беларусі, так і з краін блізкага замежжа.
За 2019 год не менш за 1200 чалавек з Расеі, Украіны, Азербайджана ды іншых краін атрымалі дазвол на працу ў Парку высокіх тэхналогій (ПВТ). Галіна прываблівае заробкамі, якія перавышаюць сярэдняе значэнне ў краіне ў некалькі разоў. Больш за 60% атрымальнікаў звышвысокіх заробкаў (больш за 10 000 рублёў) - работнікі ІТ-сектара.
З іншых сектараў, якія набіралі работнікаў часцей, чым звальнялі, можна назваць дзяржаўнае кіраванне, ахова здароўя, складскую дзейнасць, рэалізацыю легкавых аўтамабіляў оптам і ў розніцу, лесанарыхтоўкі і горназдабыўную прамысловасць.
Сумарна ў гэтых сектарах (з улікам ІТ) было набрана дадаткова больш за 7000 работнікаў.
Зоны заняпаду
Аднак гэтага было недастаткова нават для нівелявання негатыўных тэндэнцый у прамысловасці Беларусі.
Інфаграфіка
За 2019 год чыстыя звальненні ў прамысловасці склалі больш за 19 тысяч чалавек, у 2018 годзе гэтая лічба не перавысіла 14 тысяч. Найбольш значныя скарачэнні адзначаны ў электраэнергетыцы і вытворчасці тэкстыльнай прадукцыі. Кожная з гэтых галін страціла больш за 3500 чалавек.
Пры гэтым у электраэнергетыцы сітуацыя ўскладняецца меркаваным уводам Беларускай АЭС, пасля запуску якой давядзецца закансерваваць цэлы шэраг рэгіянальных электрастанцый.
Тэкстыльная прамысловасць Беларусі не ў стане справіцца з плынню таннай кітайскай прадукцыі, і прыкмет, згодна з якімі становішча спраў змянілася б, не назіраецца.
Але прамысловасць - не адзіны галаўны боль для ўрада. Сельская гаспадарка, будаўніцтва, раздробны гандаль працягваюць скарачаць людзей.
Асабліва сумная сітуацыя ў адукацыі. У 2019 годзе з гэтага сектара звольнілася больш за 2000 работнікаў на чыстай аснове. Пры гэтым звальняюцца пераважна педагагічныя работнікі, на некаторых прадметах удзельная вага асоб пенсійнага ўзросту ў якасці выкладчыкаў перавысіла 20% і працягвае расці. Школы ўсё часцей сутыкаюцца з праблемай пошуку педагогаў праз нізкія заробкі, якія значна адстаюць ад сярэдняга ў краіне.
Патрэбна смеласць у пастановах
Такім чынам, попыт на працоўныя рэсурсы ў традыцыйных сектарах скарачаецца. Пры гэтым новых сектараў, за выключэннем ПВТ , у нас не створана, інвестыцыі ў Беларусь маюць лакальны характар і не ствараюць новыя працоўныя месцы ў масавым парадку, а рэгіёны паступова згасаюць, нягледзячы на намаганні, каб іх адрадзіць.
Уласных рэсурсаў для хуткага росту эканомікі ў Беларусі няма, а прыход замежных інвестыцый стрымліваецца спецыфічным заканадаўствам і стаўленнем да інвестара.
Узгадаваць нешта накшталт новага ПВТ можна толькі аналагічнымі ўмовамі, а для гэтага патрабуецца смеласць у пастановах, чаго пакуль не назіраецца.